یک فعال در حوزه قرآن:
ساعت قرآن در مدارس بیشتر جنبه وقت‌گذرانی دارد
سیاست‌های حمایتی از برنامه‌های رسمی و ساعات آموزش قرآن در مدارس و حرفه‌ای کردن معلمان در آموزش قرآن نادیده گرفته می‌شود. امکانات اولیهٔ آموزشی از قبیل قرآن کامل، نوار صوتی، لوح فشرده، ضبط صوت، رایانه، کتاب راهنمای معلم نیز به تعداد معلمان موجود نیست.
مسئول آموزش یک موسسه قرآنی و فعال قرآن با تاکید براینکه معلمان قرآن در مدارس تخصص لازم برای تدریس این درس را ندارند؛ اظهار داشت: زنگ قرآن در مدرسه بیشتر برای گذارندن وقت دانش‌آموز است. در این ساعت هیچ انگیزه‌ای در دانش‌آموز ایجاد نمی‌شود تا بخواهد این مسیر را ادامه بدهد.
آیا در نظامی که مبتنی بر دین محوری است، موقعیت و جایگاه درس قرآن، بکارگیری روشهای سنتی در آموزش و به روز نبودن معلمان قرآن در مقایسه با دیگر دروس، باعثنمی‌شود تا دانش‌آموزان با دین و معارف قرآنی آشنا نشده و علاقمندی اولیه در آنها برای آموزش قرآن از میان برود؟
آیا آموزش و پرورش در ساعات قرآن در مدارس که به گفته رضا نباتی مولف کتابهای قرآن قرار است در آنها صحیح‌خوانی آیات قرآن کریم به دانش‌آموزان آموزش داده شود، به هدف خوید رسیده؟ یا آنچه که ما امروز مشاهده می‌کنیم این است که نونهالان و نوجوانان ما برای آموزش صحیح روخوانی قرآن کریم باید در موسسات قرآنی خارج از مدرسه شرکت کرده تا بتوانند روخوانی و روانخوانی قرآن کریم را بیاموزند.
باتوجه به بیانات مقام معظم رهبری و انتظارات ایشان از متولیان آموزش و پرورش، می‌توان چنین گفت که برای اینکه فرهنگ انسان‌ساز قرآن بر اندیشه، گفتار و رفتار آحاد جامعه ما حاکم گردد، نیاز به طرح یک برنامه مشخص است و این مهم محقق نمی‌شود مگر اینکه در جامعه «احساس نیاز به قرآن و معارف آن» ایجاد شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا؛ در مدارس کشور ساعتی به آموزش قرآن اختصاص داده شده به نام زنگ قرآن و مسئولان آموزش و پرورش معتقدند که آموزشی که توسط معلمان در این ساعت به دانش‌آموزان داده می‌شود برای آنها کفایت می‌کند و اهداف آموزش عمومی قرآن طبق رویکرد‌ها و مبانی که در اسناد بالادستی آمده را محقق می‌کند. این درحالی است که برخی از فعالان قرآنی از نحوه آموزش‌های قرآن در مدارس گلایه‌مند هستند و دلیل نا‌کارآمدی و عدم تربیت قرآنی و همچنین عدم گرایش دانش‌آموزان به مسائل دینی را مدارس می‌دانند.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مشتمل بر ۸ فصل در آذرماه ۱۳۹۰ با امضای ریاست محترم جمهور به تصویب رسید. این سند به منزلهٔ نقشهٔ راه وزارت آموزش و پرورش با الهام از اسناد بالادستی و باتوجه به اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران و براساس چشم‌انداز و اهداف تعلیم و تربیت در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی تبیین شده است.
براساس این سند؛ تنها به یک مورد وظیفهٔ آموزش و پرورش در زمینهٔ آموزش‌ها و فعالیت‌های قرآنی، اشاره شده است؛ که بر طبق آن: " تقویت انس با قرآن در دانش‌آموزان و توسعهٔ فرهنگ و سواد قرآنی با اصلاح برنامه‌ها و توانمندسازی معلمان در راستای تقویت مهارت روخوانی و روانخوانی در دورهٔ ابتدایی، آشنایی با مفاهیم کلیدی قرآن در دورهٔ متوسطهٔ اول و آموزش معارف قرانی در متوسطهٔ دوم براساس منشور توسعهٔ فرهنگ قرآنی " به آموزش و پرورش سپرده شده است.
اما آنچه مشاهده می‌شود این است که سیاست‌های حمایتی از برنامه‌های رسمی و ساعات آموزش قرآن در مدارس و «حرفه‌ای کردن معلمان» در آموزش قرآن خواسته یا نا‌خواسته ازسوی آموزش و پرورش نادیده گرفته می‌شود. همچنین امکانات اولیهٔ آموزشی لازم برای آموزش قرآن در مدارس سراسر کشور از قبیل قرآن کامل، نوار صوتی، لوح فشرده، ضبط صوت، رایانه، کتاب راهنمای معلم و… به تعداد معلمان، در دستور هیچ یک از مسئولان محترم حوزهٔ ستادی آموزش و پرورش نیست. حتی ۱۰هزار مدرسه قرآنی در ۳۲ استان کشور که مهر امسال سومین سال فعالیت خود را تجربه می‌کنند، نیز نتوانسته‌اند آن چنان که باید و شاید در این زمینه تاثیر گذار باشند در حالیکه تاسیس اینگونه مدارس دانش‌آموزان را باید از ابتدای زندگی به سمت و سوی زندگی قرآنی تشویق کند که می‌تواند با تاثیر خود بر آنها؛ آنان را از ناهنجاری‌های جامعه دور بدارد.
رضا نباتی(مولف کتابهای قرآن) با اشاره به اینکه منظور از سواد قرآنی، کسب حداقل دانش و مهارت پایه از آموزش قرآن است که هر شهروند مسلمان ایرانی باید از آن برخوردار باشد؛ می‌گوید: به زبان عامیانه کف یادگیری، خواندن قرآن در مدارس به معنای قرائت قرآن با رعایت فنون چهارگانه قرآن یعنی تجوید، صوت و لحن، وقف و ابتداء نیست، بلکه منظور فقط صحیح‌خوانی آیات قرآن کریم است.
تمام آنچه گفته شد بیانگر این است که در مدارس کشور برخلاف آنچه که بیان می‌شود به قرآن و ساعت قرآن توجه چندانی نمی‌شود. همین موجب شده برخی از دانش‌آموزان ما حتی نتوانند قرآن را به صورت روان خوان، بخوانند. هیچ انگیزه‌ای در این ساعت برای دانش‌آموزان ایجاد نمی‌شود تا بخواهند آموزش‌های تخصصی‌تر را در دیگر حوزه‌های قرآن در خارج از مدرسه دنبال کنند.
در همین رابطه نظرات چند نفر از دانش‌آموزان و معلمان و فعالان قرآنی را جویا شدیم.
نیلوفر که در سال سوم دبستان مشغول به تحصیل است درباره زنگ قرآن در مدرسه می‌گوید: چون من از بقیه دوستانم بهتر قرآن می‌خوانم و معلمم مرا تشویق می‌کند این زنگ را دوست دارم و همیشه اولین نفر در کلاس هستم که می‌خواهم قرآن بخوانم. صنا نیز معتقد است زنگ قرآن در مدرسه برایش کسل کننده است ولی او علاقه‌مند به قرآن است.
مه‌سیما دانش آموز سال چهارم ابتدایی ساعت قرآن را ساعتی می‌داند که بیشتر با دوستانش تفریح می‌کند و علاقه‌ای به این ساعت ندارد. آیلار که در مقطع پنجم دبستان مشغول به تحصیل است درباره ساعت قرآن در مدرسه اظهار داشت: ما فقط در این ساعت از روی صفحاتی از قرآن می‌خوانیم و من این زنگ را دوست دارم.
سبا می‌گوید: درحال حاضر زنگ قرآن را دوست دارد چون شیوه تدریس معلم متفاوت است و دانش آموزان یا به صورت نمایش و یا قصه در گروههای چند نفره قرآن را به دیگر دوستانشان آموزش می‌دهند و در این زنگ صرفا از روی قرآن خوانده نمی‌شود و به معنا و دیگر موضوعات قرآن نیز توجه می‌شود که این باعثعلاقه‌مندی وی و همکلاسی‌هایش به قرآن شده است.
محدثه شاگرد سال چهارم دبستان نیز با بیان اینکه به قرآن علاقه‌مند است اظهار داشت: ای کاش معلم قرآن شخص دیگری غیر از معلم خودمان بود چون من در دیگر دروس ضعیف هستم باعثمی‌شد تا معلمم به من اجازه ندهد سوره‌ای را که حفظ کرده بودم برایش بخوانم و من از این موضوع خیلی ناراحت هستم.
مهدیه که امسال در مقطع هفتم تحصیل می‌کند با اشاره به اینکه تا سال سوم دبستان در یک مدرسه دولتی درس خوانده و خیلی ساعت قرآن در آن اهمیت داده نمی‌شده؛ گفت: سالهای دیگر دبستان را دریک مدرسه قرآنی و غیرانتفاعی تحصیل کردم که معلم قرآن جداگانه‌ای داشت و باعثشد تا به قرآن علاقه‌مند شوم.
هدیه که امسال مقطع ششم دبستان را به اتمام رسانده؛ درباره ساعت قرآن در مدارس گفت: این ساعت برای من در مدرسه بسیار خسته کننده است این در حالی است که من به شدت علاقه‌مند به یادگیری قرآن هستم.
معلمان و کادر مدرسه برای پر کردن ساعت کاری؛ قرآن تدریس می‌کنند
خانم ابدالی از فعالان حوزه قرآن با اشاره به اینکه زنگ قرآن در مدرسه در روزهای چهارشنبه یا شنبه به همراه ورزش و هنر در یک روز برگزار می‌شود تا اگر دانش آموز خواست بتواند به راحتی در آن روز غیبت کند، گفت: متاسفانه در مدارس کشور توجه چندانی به ساعت قرآن نمی‌شود و دانش آموزان در این ساعت تنها به روخوانی صفحاتی از قرآن می‌پردازند که هیچ گونه کمکی به روان خوان شدن ایشان نمی‌کند.
وی افزود: معلمان مدارس در هر پایه‌ای که باشند باید هر دو یا سه ماه یکبار در کلاسهایی آموزشی که از طریق آموزش و پرورش برایشان برگزار می‌شود، شرکت کنند تا اطلاعات این معلمان به روز شود اما در مورد قرآن این امر صورت نمی‌گیرد.
خانم فرامرزی مسئول آموزش یک موسسه قرآنیو فعال قرآن با تاکید براینکه معلمین قرآن مدارس تخصص لازم برای تدریس این درس را ندارند، اظهار داشت: زنگ قرآن در مدرسه بیشتر برای گذارندن وقت دانش آموز است. در این ساعت هیچ انگیزه‌ای در دانش آموز ایجاد نمی‌شود تا بخواهد این مسیر را ادامه بدهد.
خانم حسینی معلم قرآن نیز با بیان اینکه ۹۰درصد معلمان که قرآن تدریس می‌کنند سواد قرآنی ندارند؛ ابراز داشت: در جلسه‌ای که در ماه مبارک رمضان سال جاری از سوی معلمان وفعالان قرآن برگزار شد گزارشی از عملکرد معلمان در ساعت قرآن بیان شده که در آن آمده است بیش از نیمی از معلمان معانی کلمات قرآنی را نمی‌دانند و حتی قادر به روانخوانی قرآن نیستند.
وی خاطرنشان کرد: معلمان پایه و یا دیگر کادر مدرسه صرفا برای پر شدن ساعت کاری خود کلاس قرآن را قبول می‌کنند.
این معلم قرآن با اشاره به اینکه حتی کتاب قرآن که در مدارس تدریس می‌شود دارای مشکلاتی است؛ افزود: این شورا از آموزش و پرورش خواسته است یا از معلمین متخصص برای قرآن استفاده کند یا همان کادر مدرسه را برای دوره‌های آموزشی معرفی کند که این امر صورت نگرفته است.
خانم مناف‌زاده معلم پایه ششم ابتدایی در رابطه با ساعت قرآن در مدرسه گفت: دانش آموزان بسیار به قرآن علاقه‌مند هستند اما اگر امر آموزش ایشان به معلم قرآن واگذار می‌شد بهتر بود چون بچه‌ها با معلمین قرآن ارتباط خاصی برقرار می‌کنند و این باعثجذب ایشان به قرآن و معارف دین می‌شد.
متد‌ها و روشهای نوین آموزشی باعثجذب جوانان می‌شود
حجت‌الاسلام محسن غرویان با اشاره به اینکه تهاجم فرهنگی باعثشده تا معارف قرآن، توجه به ایمان و تقوا ضعیف و ضعیف‌تر شوند و باید تلاشهای ما به سمتی باشد تا بنیه دینی و ایمانی جوانان در برابر امواج فرهنگی جهانی تقویت شود، دومین نکته را در بی‌علاقگی جوانان به قرآن، عدم توجه به تقویت معارف دینی در جامعه دانست و گفت: ما باید تلاش کنیم تا معارف دین را در جامعه حفظ کنیم و این موضوعات دینی و قرآنی را در جان جوانانمان ساری و جاری سازیم و دراین مسئله کمی نگری نداشته باشیم بلکه نگاه‌مان نگاه کیفی باشد.
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالمیه همچنین در مورد سطح علمی معلمان قرآن و روشهای سنتی که امروزه در مدارس توسط معلمین اجرا می‌شود؛ اضافه کرد: نباید به روشهای سنتی اکتفا کنیم معلمین ما باید به انواع و اقسام متد‌ها و روشهای نوین آموزش مسلط باشند و خود را با شرایط جدید زمانه وقف بدهند البته با حفظ ارزشهای دینی تا بدین وسیله مخاطب را جذب کنند. روشهای سنتی در حال حاضر پاسخگوی جوانان ما نیستند و باعثمی‌شود تا از دین و قرآن دوری کنند در حالی که متدهای جدید آنقدر جذابیت دارد که قادر است جوانان زیادی را جذب معارف دین کند.
این استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا شیوه‌های کنونی تدریس قرآن در مدرسه باعثدلسردی و خستگی دانش آموزان می‌شود یا خیر، ابراز داشت: به نظر می‌آید که استفاده از روشهای جذاب در این زمینه موثر باشد. به هر حال اگر از مقوله هنر برای علاقه‌مند سازی جوانان به معارف قرآن استفاده کنیم بسیار سودمندخواهد بود. قرآن و آیات قرآن به خصوص برای نونهالان و نوجوانان یک بحثسنگین است و اگر بتوانیم در قالب هنرهای مختلف آن را به کودکان عرضه کنیم می‌توانیم آنها را جذب قرآن ومعارف قرآنی کنیم.
خانواده‌ها کلاسهای آموزشی به آموزش در مدرسه ترجیح می‌دهند
عطاءالله سلطانی صبور با تاکید بر اینکه مسئله عدم توجه جوانان و نوجوانان به قرآن باید آسیب‌شناسی شود، افزود: آموزش‌هایی که تاکنون داده می‌شده مطلوب نبوده است، ما در این زمینه امکانات داریم اما در عمل که وارد می‌شویم مقطعی و احساسی در ارائه آموزش‌های قرآن عمل می‌کنیم. همچنین به و عده‌هایی که در این زمینه داده می‌شود نیز عمل نمی‌کنیم.
به گفته عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس؛ خانواده‌ها نیز کلاسهای آموزشی دیگر را به قرآن ترجیح می‌دهند و این مسئله یک آسیب جدی درحوزه آموزش قرآن و معارف دین است.
نماینده مردم رزن با تاکید بر اینکه بودجه تعیین شده در شورای سیاستگذاری برای قرآن حدود ۳۰۰میلیاردتومان بوده است، خاطرنشان کرد: در عمل این مبلغ بسیار کاهش یافته و این نورانیت خود قرآن و عشق جوانان است که موفقیت‌هایی در زمینه قرآن ایجاد می‌شود. امیدواریم شورای سیاستگذاری قرآن بتواند هماهنگی لازم را در آموزش قرآن با نهاد‌ها و سازمان‌های دیگر داشته باشد و تصمیم‌گیری‌های واحدی در این زمینه اتخاذ شود.
این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در پایان با تاکید براینکه هیچ حوزه‌ای مانند حوزه علوم دینی و معارف قرآنی دارای شبهات زیادی نیست، ابراز داشت: یکی از نقطه ضعف‌های معلمین ما این است که در پاسخ به شبهات دین مشکل دارند و مجبور می‌شوند در مواجه با آن انفعالی برخورد کنند. مهم‌ترین مسئله برای این موضوع تقویت بنیاد‌های علمی معلمان دینی و قرآن است، برگزاری دوره‌هایی مانند: تفسیر، کلام جدید، هرمنوتیک، معرفت‌شناسی.
