معدن و فولاد؛ دو قربانی خام‌فروشی
در حوزه اشتغال، خام‌فروشی مانع از ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار در بخش‌های فرآوری و صنایع وابسته می‌شود. با فرآوری موادخام، مشاغل تخصصی و کارآفرینی افزایش می‌یابد؛ اما خام‌فروشی این فرصت‌ها را محدود می‌کند.
به گزارش ایلنا؛ خام‌فروشی به معنای فروش موادطبیعی بدون هیچ‌گونه فرآوری و ارزش‌افزوده است. این روش معضلات متعددی برای اقتصاد و جامعه به همراه دارد. تاثیرات منفی بر محیط زیست قابل توجه است. استخراج موادخام به تخریب اکوسیستم‌ها، آلودگی آب‌ها و خاک و کاهش تنوع زیستی منجر می‌شود. این فعالیت‌ها علاوه بر نابودی منابع طبیعی، زیستگاه‌های طبیعی را نیز به خطر می‌اندازند.
خام فروشی؛ تخریب و عقب‌ماندگی
در حوزه اشتغال، خام‌فروشی مانع از ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار در بخش‌های فرآوری و صنایع وابسته می‌شود. با فرآوری مواد خام، مشاغل تخصصی و کارآفرینی افزایش می‌یابد؛ اما خام‌فروشی این فرصت‌ها را محدود می‌کند. ایجاد صنایع فرآوری می‌تواند مشاغلی با مهارت‌های مختلف و فناوری‌های پیشرفته به وجود آورد که باعث رشد اقتصادی می‌شوند. در حالی که خام‌فروشی تنها مشاغل ساده و کوتاه‌مدت را تأمین می‌کند.
از نظر صنعتی، وابستگی به صادرات مواد خام موجب عقب‌ماندگی فناوری و نوآوری‌های صنعتی می‌شود. این وابستگی، توسعه‌ی زیرساخت‌ها و پیشرفت صنعتی را کند می‌کند و کشورها را به بازارهای جهانی وابسته می‌سازد. کشورهای وابسته به مواد خام، کمتر در فناوری‌های جدید سرمایه‌گذاری می‌کنند و رشد صنعتی کُندی را تجربه می‌کنند. در مقابل، توسعه صنایع فرآوری و تولید محصولات نهایی باعث تقویت زیرساخت‌های صنعتی، بهبود فناوری‌ها و ارتقاء رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی می‌شود. این روند می‌تواند به توسعه پایدار و خودکفایی اقتصادی کمک کند و وابستگی به نوسانات بازارهای جهانی را کاهش دهد.
اثر سوء خام‌فروشی بر صنعت نفت و گاز
صنعت نفت و گاز نیز از خام‌فروشی متضرر می‌شود. به جای بهره‌برداری از مواد خام و تولید محصولات نهایی با ارزش افزوده بیشتر، خام‌فروشی درآمدهای ملی را کاهش می‌دهد و اقتصاد کشور را در معرض نوسانات بازارهای جهانی قرار می‌دهد. این وابستگی به صادرات مواد خام، فرصت‌های اقتصادی را محدود کرده و مانع از توسعه فناوری و نوآوری در صنعت نفت و گاز می‌شود. کشورهایی که تنها به صادرات نفت خام اکتفاء می‌کنند، نه تنها از فرصت‌های ارزش‌آفرینی محروم می‌شوند، بلکه در برابر تغییرات قیمت‌های جهانی و تحولات سیاسی نیز آسیب‌پذیرتر هستند.
با فرآوری و تبدیل نفت خام به محصولات با ارزش افزوده می‌توان فرصت‌های شغلی جدید ایجاد کرد و اقتصاد را تنوع بخشید. همچنین، این روند می‌تواند به توسعه زیرساخت‌ها و ارتقاء فناوری‌های داخلی کمک کند. برای جلوگیری از این مشکلات، کشورها باید به سمت سرمایه‌گذاری در صنایع فرآوری و تولید محصولات نهایی حرکت کنند تا از منابع طبیعی خود به بهترین نحو استفاده کنند و از خام‌فروشی به عنوان یک معضل اقتصادی فراتر روند.
ساز ناکوک اقتصاد ایران
اقتصاد ایران نمونه بارزی از تاثیرات منفی خام فروشی است. وابستگی شدید به صادرات نفت خام باعث شده تا اقتصاد ایران با نوسانات شدید قیمت‌های جهانی مواجه شود و ثبات اقتصادی نداشته باشد. علاوه بر این، فرصت‌های اشتغال در بخش‌های فرآوری و صنایع وابسته به نفت و گاز به دلیل خام فروشی محدود شده‌اند. این مسئله مانع توسعه فناوری و نوآوری‌های صنعتی در کشور شده و اقتصاد ایران را به وابستگی به صادرات مواد خام دچار کرده است.
به طور خلاصه، خام فروشی علاوه بر تاثیرات منفی بر محیط زیست و اشتغال، به عقب‌ماندگی و توسعه‌نیافتگی اقتصادی منجر می‌شود. اقتصاد ایران نیز به دلیل این وابستگی با مشکلات فراوانی مواجه است و نیازمند تغییر رویکرد و سرمایه‌گذاری در صنایع فرآوری و تولید محصولات نهایی است.
راهکار جایگزین
راهکاری که به نظر می‌رسد می‌تواند ایران را از وابستگی به خام‌فروشی نجات دهد، "توسعه صنایع معدن و فولاد" است. این دو صنعت با توجه به ذخایر غنی معدنی و منابع طبیعی ایران، پتانسیل بالایی برای جایگزینی اقتصاد نفتی دارند.
"صنعت معدن" به دلیل تنوع و گستردگی مواد معدنی موجود در کشور، فرصتی استثنایی برای ایجاد ارزش افزوده بالا دارد. استخراج و فرآوری مواد معدنی مانند مس، آهن، طلا و... نه تنها به تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر کمک می‌کند، بلکه از خام‌فروشی این مواد جلوگیری می‌کند. در نتیجه، اشتغال‌زایی قابل توجهی در بخش‌های مختلف این صنعت ایجاد می‌شود و اقتصاد کشور نیز از نوسانات قیمت‌های جهانی نفت مصون می‌ماند.
صنعت فولاد نیز با تبدیل مواد معدنی به محصولات نهایی مانند ورق‌های فولادی، تیرآهن و... علاوه بر افزایش ارزش افزوده، نقش مهمی در ایجاد اشتغال پایدار ایفاء می‌کند. تولید محصولات فولادی نیازمند نیروی کار متخصص و تجهیزات پیشرفته است که به توسعه فناوری و نوآوری در کشور کمک می‌کند. همچنین، با توجه به اینکه فرآیند تولید فولاد از مواد بازیافتی نیز امکان‌پذیر است، این صنعت می‌تواند در کاهش آلودگی‌های محیط زیستی و بهره‌وری از منابع طبیعی نقش موثری داشته باشد.
به طور کلی، با سرمایه‌گذاری در صنایع معدن و فولاد، ایران می‌تواند اقتصاد خود را تنوع بخشد و از خام‌فروشی به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر حرکت کند. این راهکار، علاوه بر ایجاد اشتغال و کاهش وابستگی به نفت، به حفاظت از محیط زیست و ایجاد درآمدهای پایدار و بیشتر نیز کمک خواهد کرد.
