رونمایی از توکن بی‌تا (NFT) ققنوس و طرح گنجمان در حوزه میراث مستند
کتابخانه ملی ایران با مشارکت شرکت ققنوس، نخستین شناسنامه دیجیتال بر بستر توکن بی‌تا (NFT) برای میراث مستند را صادر و از اولین پلتفرم مشارکت ایرانیان برای حمایت از میراث مستند تحت عنوان گنجمان رونمایی کرد.
به گزارش ایلنا ،همکاری مشترک کتابخانه ملی ایران با شرکت یکتا ققنوس پارس، اولین و بزرگ‌ترین شرکت فعال در زمینه فناوری دفترکل توزیع‌شده در ایران، در مراسمی با حضور اشرف بروجردی، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و سید ولی الله فاطمی اردکانی، مدیرعامل شرکت ققنوس به صورت رسمی به‌منظور ایجاد تحولی در حمایت از میراث مستند آغاز شد. در این رویداد از طرح گنجمان، پلتفرم حمایت از میراث مستند و بستر صدور شناسنامه دیجیتال با توکن بی‌تا (NFT) بر بستر شبکه ققنوس برای آثار هنری و در فاز اول برای میراث مستند و نسخ خطی با یک جلد نفیس از حافظ و خیام، رونمایی شد.
میراث مستند شامل نسخ خطی، هر یک پاره‌ای از هویت ملی و زبانی پارسی‌زبانان هستند و از معدود آثار بجا مانده از سال‌های دور به شمار می‌روند که در بردارنده تاریخ، فرهنگ و گذشته ایرانیان است. متاسفانه تعدادی از نسخ خطی باقی‌مانده، به خارج از کشور رفته و فروخته شده‌اند. تعداد دیگری هم که آمار مشخصی از آن وجود ندارد، توسط مردم و در خانه‌ها و در شرایط نامطلوب نگهداری می‌شود.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی با مشارکت شرکت ققنوس، در پروژه‌ای به‌نام «گنجمان» به دنبال جذب مشارکت‌های مردمی از طریق اجرای برنامه‌ی جمع‌سپاری تأمین مالی برای میراث مستند است تا اقدام به خریداری این گنجینه ارزشمندی است کند تا با اهدای نسخ خریداری شده به سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی ایران، در گام نخست از آنها حفاظت شود و در گام دوم در اختیار پژوهشگران برای مطالع و پژوهش قرار گیرد؛ این طرح به‌دلیل قابلیت مشارکت شفاف عموم ایرانیان برای اهدای کمک، فرآیند ارزیابی دقیق اصالت و ویژگی‌های میراث مستند در کمیته ارزیابی کتابخانه ملی ایران و فناوری به‌روز شبکه ققنوس، تحولی در حمایت از میراث مستند است.
صدور شناسنامه دیجیتال میراث مستند برای نخستین بار در ایران همکاری مشترک دیگر کتابخانه ملی ایران با ققنوس است که با استفاده از توکن بی‌تا (NFT) بر بستر شبکه ققنوس، اولین و بزرگ‌ترین زیرساخت فناوری دفترکل توزیع‌شده در ایران، انجام می‌شود تا میراث مستند باقی مانده را جمع‌آوری و شناسنامه‌دار کند. از مهمترین مزایای این طرح، ثبت رسمی میراث مستند، تهیه نسخ دیجیتالی از این آثار و قابلیت مبادله دیجیتالی آثار است.
بی‌تا، توکنی برای دارایی‌های یکتا و غیرقابل تکثیر
سید ولی الله فاطمی اردکانی، مدیرعامل شرکت ققنوس در این مراسم با اشاره به ظرفیت فناوری بلاک‌چین گفت: همانطور که فضای اینترنت برای انتقال داده ایجاد شده، ظرفیت فناوری بلاک‌چین برای مبادله و انتقال دارایی‌های ارزشمند به‌وجود آمده است. باعث افتخار بنده است که امروز توانستیم بستری برای حمایت از میراث فرهنگی را با وجود دغدغه‌های متعددی که در دنیا و ایران در زمینه بررسی اصالت و ارزش‌گذاری وجود دارد، در فضای اعتماد ساز با همراهی کتابخانه ملی ایجاد کنیم تا هر فردی در هر لحظه‌ای و از هر مکانی بتواند از این فضا حمایت کند و در عین حال بتواند دارایی خود را مشاهده کند.
مدیرعامل شرکت ققنوس درباره ایجاد بازار توکن بی‌تا (NFT) در ایران گفت: در چند سال اخیر به حوزه توکن‌های NFT در سطح جهانی توجه ویژه‌ای شده و ظرفیت این بازار همواره با رشد سالیانه بیش از 100 درصد روبرو بوده تا جایی که برای بی‌اهمیت‌ترین آثار در حد یک جمله در یک شبکه اجتماعی یا یک اثر عادی توکن NFT ایجاد و در بازار معامله شده است. حالا ققنوس امکان تعریف دارایی‌های یکتا یا همان دارایی‌های بی‌تا را ایجاد کرده تا برای ماندگارترین اثرهای هنری زبان‌پارسی یعنی نسخ خطی نفیس با با صدور شناسنامه، توکن بی‌تا یا توکن NFT ایجاد شود.
او افزود: شناسنامه دیجیتالی صادر شده برای میراث مستند به کیف پول صاحبان اثر منتقل می‌شود و صاحب شناسنامه می‌تواند آن را در قالب یک توکن بی‌تا (NFT) به فروش برساند یا در آینده از آن به عنوان وثیقه بانکی در بانک‌های پذیرنده استفاده کند.
گنجمان ابزار مشارکت تمام ایرانیان در حمایت از میراث مستند
اشرف بروجردی، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان اهمیت میراث مستند اظهار داشت: ما فصلی از تاریخ این سرزمین و میراث‌دار فرهنگ، ادب و دانش و ارزش‌هایی هستیم که در طی سال‌های متمادی شکل گرفته است. این میراث در اختیار ما قرار داده شده و این رسالت به عهده ماست که آن را حفظ کنیم و به نسل‌های بعدی منتقل کنیم. در حال حاضر 40 هزار نسخه خطی را در اختیار داریم و بسیاری از آنها جزو نفایس نیست. اعتقاد دارم، شکل‌گیری بنیاد حامیان سازمان اسناد و کتابخانه ملی این نقش‌آفرینی را در آینده کتابخانه ملی خواهد داشت و باید نسل جوان بیشتر با کتابخانه ملی و اهمیت میراث مستند آشنا شود.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره همکاری با شرکت ققنوس گفت: مجموعه ققنوس همت کرد و توانست تا وارد بخش فرهنگ شود و پروژه گنجمان که از گذشته در سازمان اجرایی نشده بود را اجرایی کند تا بتوانیم از ظرفیت مشارکت عمومی ایرانیان در حمایت از میراث مستند استفاده کنیم که در کنار صدور شناسنامه برای این میراث و گنجینه ملی ارزشمند، اقدامی ارزشمند و بزرگ خواهد بود.
پنج راهکار برای تهیه شناسنامه دیجیتال مبتنی بر توکن بی‌تا برای مالکان نسخ خطی
مظفر پاسدار شیرازی، عضو هیات مدیره بنیان حامیان و معاون توسعه منابع و مدیریت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به مالکیت میراث مستند گفت: ضروری است تا مالکیت خصوصی بر میراث مستند را به رسمیت بشناسیم و از مالکان تقاضا کنیم که در امر حفاظت از میراث مستند کمک کنند چرا که خرید و فروش و خارج کردن میراث مستند نه تنها در ایران بلکه در کشورهای خارجی نیز ممنوع نیست؛ همچنین سفیران و ایرانیان در حمایت از میراث مستند نقشی مهم دارند.
او درباره طرح گنجمان و توکن بی‌تا گفت: پروژه گنجمان یکی از پروژه‌هایی است که با محوریت مشارکت مردمی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی کلید خورده است، در همین راستا امروز برای اولین‌بار با استفاده از ظرفیت توکن بی‌تا (NFT) بر بستر شبکه ققنوس یک شناسنامه دیجیتال برای میراث مستند صادر خواهد شد که در این مراسم برای نسخه خطی حافظ و خیام این شناسنامه صادر می‌شود، پس از آن توکن گنجمان بر اساس طرح گنجمان، پلتفرم حمایت از میراث مستند، در شبکه ققنوس عرضه می‌شود و هر فرد در این پروژه همکاری داشته باشد، نام آن به‌عنوان مالک در اثر حک و به آنها تقدیم می‌شود.
معاون توسعه منابع و مدیریت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره روش‌های واگذاری و فروش در طرح گنجمان گفت:اولین روشی که برای مشارکت در این طرح عنوان شده این است که صاحبان اثر، نسخ خطی خود را به کتابخانه ملی اهدا کند. در این طرح مالکیت مادی و معنوی اثر برای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران خواهد بود. روش دومی که برای مشارکت در این طرح عنوان شده، این است که صاحبان نسخ خطی، پس از کارشناسی‌های انجام گرفته و قیمت‌گذاری، آن را به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به فروش برسانند که در این طرح، مالکیت معنوی و شناسنامه دیجیتالی نسخه خطی هم به سازمان اسناد و کتابخانه ملی واگذار می‌شود.
پاسدار با اشاره قابلیت ارائه اجازه تهیه نسخه دیجیتال به کتابخانه ملی ایران توضیح داد: در طرح سومی که در نظر گرفته شده، صاحب اثر، اجازه دیجیتالی کردن نسخه خطی را به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران می‌دهد و صاحب نسخه خطی، علاوه بر مالکیت و نگهداری نسخه فیزیکی، در ازای دیجیتالی شدن اثر، شناسنامه دیجیتالی آن را که دربردارنده مالکیت معنوی اثر بوده هم دریافت می‌کند. در این طرح مالک، ضمن این‌که صاحب اصلی نسخه فیزیکی باقی می‌ماند، شناسنامه دیجیتالی اثر را در قالب توکن بی‌تا یا همان NFT بر بستر شبکه ققنوس دریافت می‌کند تا بتواند آن را بعدا معامله کند و کتابخانه ملی تنها نسخه دیجیتالی اثر را دریافت می‌کند.
عضو هیات مدیره بنیان حامیان اسناد و کتابخانه ملی تاکید کرد: در طرح چهارم برای مالکان نسخ خطی که شرایط و امکان لازم برای نگهداری از نسخ خطی را ندارند، فرصتی ایجاد شده تا با نسخه خطی خود را به کتابخانه ملی تحویل دهند تا شناسنامه برای آن ایجاد، یک نسخه دیجیتال از آن تهیه و به صورت امانت توسط کتابخانه ملی نگهداری شود اما همچنان مالک مادی و معنوی اثر باشد.
او در پایان درباره وثیقه‌پذیری نسخ خطی در شبکه بانکی گفت: در پنجمین طرح، نسخ خطی ضمن دیجیتالی و شناسنامه دار شدن، به‌عنوان وثیقه نیز مورد پذیرش قرار می‌گیرند، درواقع تلاش می‌شود تا در تعامل با شبکه بانکی برای اولین‌بار میراث مستند تبدیل به وثیقه تسهیلات بانکی شود که تلاش می‌شود این موضوع ظرف یکی‌دو هفته آینده به نتیجه برسد.
نسل جدید میراث‌داری در جهان حاصل ابتکار ققنوس در طرحگنجمان و توکن بی‌تا
نصرالله جهانگرد، مشاور ویژه رئیس جمهوری در دولت الکترونیک درباره اهمیت زبان فارسی خاطر نشان کرد: خط و زبان فارسی هویت و تاریخ ملت ایران در تمام جغرافیای جهان است و کتابخانه ملی ایران بزرگ‌ترین گنجینه خط و زبان فارسی جهان به‌شمار می‌رود که ارزش بسیاری دارد. نسل امروز و آینده ایران حق دارند تا از این اسناد تاریخی بهره‌برداری علمی و فکری داشته باشند که با طرح گنجمان و بی‌تا این موضوع محقق می‌شود.
او ادامه داد: در طرحگنجمان به سراغ تمام آحاد مردم می‌رویم تا هر فردی بتواند در حمایت از میراث مستند مشارکت کند؛ از سویی دیگر با ایجاد شناسنامه دیجیتال با استفاده از توکن بی‌تا ققنوس به میراث مستند اعتبار بخشی می‌شود و فرآیند احراز اصالت بسیار ساده خواهد شد که امری مهم در راستای توسعه مبادلات نسخ خطی به‌صورت دیجیتال است؛ البته، یکی از مهمترین دستاوردهای این همکاری ایجاد نسخه دیجیتالی از میراث مستند با صدور شناسنامه است که می‌تواند به تکامل پژوهش در کشور کمک شایانی کند.
مشاور ویژه رئیس جمهوری در دولت الکترونیک با بیان اهداف اقدامات مشترک ققنوس و کتابخانه ملی تاکید کرد: ابتکار مجموعه ققنوس برای ایجاد توکن بی‌تا (NFT) و طراحی پلتفرم گنجمان بسیار خوب است و امیدوارم با مشورت و راهنمایی کتابخانه ملی ایران و تیم فنی قدرتمند ققنوس شاهد بهره‌برداری بهتر از این اسناد باشیم تا نسل جدیدی از کتابخانه داری و میراث‌داری را در ایران و جهان شاهد باشیم.
توکن بی‌تا ابزاری برای به رسمیت شناختن مالک و حفظ میراث مستند
محمد جواد صمدی‌راد، قائم مقام مدیرعامل شرکت ققنوس درباره جزئیات توکن بی‌تا یا NFT ققنوس گفت: با استفاده از ظرفیت توکن بی‌تا بر بستر شبکه ققنوس، شرایطی را مهیا کرده‌ایم تا شناسنامه دیجیتال خدشه‌ناپذیر، غیرقابل کتمان و انکار برای صاحبان اثر صادر شود؛ امروز اولین توکن NFT ققنوس که معادل فارسی آن در شبکه ققنوس توکن بی‌تا نام‌گذاری شده است، برای اثر فاخر حافظ و خیام صادر خواهد شد که ارزش کارشناسی آن 800 میلیون تومان است و بعد از آن توکنی با عنوان گنجمان با ارزش هر توکن یک میلیون تومان در شبکه ققنوس منتشر شود که البته تا یک صدم گنجمان برای کاربران کیف توکن ققنوس قابلیت خرید وجود دارد.
او با بیان این‌که تمام اطلاعات این اثر در قالب آلبوم و در یک ساختار غیرمتمرکز و مبتنی بر یک قاعده اجماع ثبت شده است، اظهار داشت: هیچکدام از سرورها نمی‌توانند انکار کنند که داده ثبت‌شده دچار اختلال شده و از بین رفته که یک مزیت بزرگ فناوری دفترکل توزیع‌شده است؛ همچنین در فرآیند بارگذاری اطلاعات، گزارش کارشناس رسمی و ساخت شناسنامه بر اساس استانداردهای کتاب‌شناسی در این توکن اتفاق می‌افتد و مهر سازمانی کتابخانه ملی مبتنی بر قانون تجارت الکترونیکی پای آن سند ثبت می‌شود، در واقع ضمن حفظ اثر برای کشور، مالک اثر به رسمیت شناخته شده که نکته مثبت برای مالکان میراث مستند است.
صمدی‌راد با اشاره به توکن گنجمان گفت: این توکن ابزاری برای تامین مالی خیریه و حمایت از میراث مستند توسط تمام مردم است که این به تعداد یک میلیون و به قیمت یک میلیون تومان برای کتابخانه ملی ایجاد شده و به پشتوانه خدمات ارائه شده در کتابخانه ملی، صادر می‌شود؛ خریداران این توکن از طرح‌های تشویقی کتابخانه نیز برخودار می‌شوند.
علاقه‌مندان برای مشارکت در طرح گنجمان و حمایت از میراث مستند می‌توانند با نصب نرم افزار کیف توکن ققنوس، پلتفرم هوشمند سرمایه‌گذاری و مدیریت دارایی دیجیتال، مبالغ مورد نظر خود را با خرید توکن گنجمان و واریز به حساب طرح حافظ و خیام، کتابخانه ملی ایران را در خرید و حفظ این نسخه خطی ارزشمند و نفیس یاری کنند. کتابخانه ملی ایران طرح‌های تشویقی را برای مشارکت‌کنندگان در طرح گنجمان در نظر گرفته تا از همیاران در این طرح تقدیر شود.
