مجید اخشابی در گفتگو با ایلنا مطرح کرد؛
الگوی تولید آثار عاشقانه، دم‌دستی و کوچه‌بازاری است/مشغول تغییر روش‌های قدیمی آموزش موسیقی هستم
مجید اخشابی می‌گوید: تولید آثار عاشقانه، الگویی دم دستی و خیلی ساده است. اگر قرار باشد تولیدکنندگان چنین آثاری، راجع به مفاهیم ملی، اجتماعی و انسانی کار کنند، نمی‌توانند از همان الگوی عاشقانه تبعیت کنند. به همین دلیل اغلب انها همان الگو را مد نظر قرار می‌دهند و در ادامه، آن زبان و صرفا همان نوع گفتمان را به کار می‌گیرند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، یکی از ویژگی‌های هنر موسیقی تاثیر بر روح و روان مردم و مخاطبان است. موسیقی نیز مانند سایر هنرها، ابزاری است که علاوه بر ایجاد سرگرمی (که ابتدایی‌ترین ویژگی آن است) این قدرت را دارد که بر تفکر و اندیشه مردم تاثیر بگذارد و آنها را نسبت به اتفاقات پیرامون‌شان آگاه سازد. اما همه مزایای هنر و موسیقی در همین ویژگی‌ها خلاصه نمی‌شود. یکی دیگر از کارکردهای هنر استفاده از آن در شرایط بحرانی است. جنگ، زلزله، سیل، ناهنجاری‌ها و نابسامانی‌های سیاسی و اجتماعی و حتی اقتصادی، همه و همه بحران‌هایی هستند که نوع بشر را در مقاطع مختلف با خود درگیر کرده‌اند. اپیدمی بیماری‌ها نیز یکی دیگر از وقایع اجتماعی است که در گذشته و امروز به عنوان یکی از بحران‌های اجتماعی شناخته شده است. طی چند ماهه گذشته به دلیل شیوع بیماری کرونا نه فقط هنرمندان ایرانی که هنرمندان تمام کشورها وضعیت نابسامانی را تجربه کرده‌اند. تولیدات آثار هنری به طرز چشم‌گیری کاهش یافته و هنرمندان عرصه‌های مختلف نسبت به قبل فعالیت چندانی ندارند. موسیقی نیز طی چند ماه گذشته به دلیل تعطیلی کنسرت‌ها و عدم فعالیت‌های گروهی، به حالت نیمه تعطیل درآمده است؛ اما با این حال برخی از فعالان این عرصه همچنان فعالند و بر اساس اتفاقات و وقایع چند ماه گذشته به تولید اثر پرداخته‌اند که برخی از آن آثار، برای روحیهذبخشی به قشر آسیب‌پذیر پزشکان و پرستاران، به کادر درمان کشور تقدیم شده است.
مجید اخشابی یکی از خوانندگانی است که طی ماه‌های اخیر بیکار ننشسته و همواره در زمینه تولید و آموزش و پژوهش حضوری پر رنگ داشته است.
مجید اخشابی درباره تاثیر موسیقی بر وضعیت روحی و روانی مردم در شرایط بحرانی می‌گوید: موسیقی عالی‌ترین، پرنفوذترین، سهل‌الوصول‌ترین و حتی ارزان‌ترین هنری است که می‌تواند پا به پای جامعه کارکرد داشته باشد. شما حساب کنید اگر قرار باشد فیلمی سینمایی با موضوع کرونا ساخته شود، زمان خواهد برد. مثلا اگر تولید چنین اثری را کلید بزنیم، شاید یکی دو سال بعد به نتیجه برسد و نتیجه بخش باشد. اما آن نوع تاثیرگذاری که بر روح و جان مردم رسوب کند، توسط موسیقی ایجاد می‌شود و هنرهای دیگر در این زمینه مانند موسیقی نیستند و حتی اگر باشند، نیز تمام آن ویژگی‌ها را ندارند.
چندی پیش طبق روال هر سال، همزمان با سالروز ولادت امام هشتم (ع) قطعه‌ای را به ایشان تقدیم کردید. طی این مدت که بیماری کرونا زندگی همه اقشار جامعه را مختل کرده، به چه فعالیت‌های دیگری مشغول بوده‌اید؟
پس از تولید و ارائه اثری که می‌گویید، قطعات دیگری را نیز منتشر کرده‌ام. اثری دارم با عنوان «حیفه» که فایل تصویری آن تا چند روز آینده منتشر خواهد شد. قطعه دیگری دارم که «تموم می‌شه روزای سخت» نام دارد و در ایام نوروز منتشر شد. این اثرِ اختصاصی، به همت حوزه هنری، در جهت امیدبخشی و دعوت مردم به همکاری و استقامت در مقابله با کرونا و همراهی با کادر درمان کشور ساخته و پرداخته شد. قطعه دیگری را نیز منتشر کرده‌ام که «فرشته عشق» نام دارد. این اثر نیز برای تشکر از کادر درمان کشور تولید شده است. در اسفندماه گذشته نیز سریالی با عنوان «میانبر» ساخته یزدان فتوحی از تلویزیون پخش می‌شد که خواننده تیتراژش بودم. به هرحال در این ایام، تلاش بسیاری داشته‌ام تا کارهای متعددی را منتشر کنم.
موسیقی پر نفوذترین، عالی‌ترین، پرکاربردترین و تاثیرگذارترین هنری است که می‌تواند به صورت خیلی وسیع و به سادگی پیام‌ها و مفاهیم مورد نیاز را منتقل کند و در راستای حفظ روحیه و ایجاد انگیزه، همچین تغییر ذائقه‌های کسل و نگران مردم موثر باشد. بی‌شک هنرمندان می‌توانند با انتشار آثار مفهومی در شرایط بحرانی بسیار موثر واقع شوند.
با توجه به این که در برهه‌های زمانی خاص و مناسبات و مقاطع مختلف همواره فعال بوده‌اید، بفرمایید که موسیقی در شرایط بحرانی تا چه حد بر بهبود آلام و وضعیت روحی و روانی مردم موثر است. به طور مثال تولید آثار موسیقایی و تقدیم آنها به کادر درمان کشور، صرفا کاری تشریفاتی محسوب نمی‌شود و به شرط ارائه آثار مفهومی و فاخر، می‌تواند بر روحیه پزشکان و پرستاران موثر باشد.
باید پذیرفت که موسیقی پر نفوذترین، عالی‌ترین، پرکاربردترین و تاثیرگذارترین هنری است که می‌تواند به صورت خیلی وسیع و به سادگی پیام‌ها و مفاهیم مورد نیاز را منتقل کند و در راستای حفظ روحیه و ایجاد انگیزه، همچین تغییر ذائقه‌های کسل و نگران مردم موثر باشد. به طور کلی می‌توان توسط موسیقی حس‌های منفی را زدود و به همین دلیل همه باید از این ابزار و موهبت الهی استفاده کنیم. بله، بی‌شک هنرمندان می‌توانند با انتشار آثار مفهومی در شرایط بحرانی بسیار موثر واقع شوند.
هنر پاپ امروز تا آن حد به سمت ابتذال رفته که جز مفاهیم عاشقانه کوچه بازاری و دم دستی و خیابانی هیچ مفهوم جدی دیگری را به مخاطبان منتقل نمی‌کند. الگوی تولید آثار عاشقانه، الگویی دم دستی و خیلی ساده است و اگر قرار باشد تولیدکنندگان راجع به مفاهیم دیگری مانند مفاهیم ملی، اجتماعی و انسانی کار کنند، نمی‌توانند از همان الگوی عاشقانه تبعیت کنند.
البته به شرط آنکه موسیقی عامه‌پسند که همان پاپ است در راستای درست و صحیح حرکت کند.
بله. متاسفانه هنر پاپ امروز تا آن حد به سمت ابتذال رفته که جز مفاهیم عاشقانه کوچه بازاری و دم دستی و خیابانی هیچ مفهوم جدی دیگری را به مخاطبان منتقل نمی‌کند. باید یادآور شد این موضوع به دانش و سواد هنری تولیدکنندگان باز می‌گردد. که البته و به طور معمول نیز آنها نمی‌توانند از چهارچوب و راستایی که در آن فعالیت کرده‌اند، خارج شوند. به هرحال الگوی تولید آثار عاشقانه، الگویی دم دستی و خیلی ساده است. اگر قرار باشد تولیدکنندگان راجع به مفاهیم دیگری مانند مفاهیم ملی، اجتماعی و انسانی کار کنند، نمی‌توانند از همان الگوی عاشقانه تبعیت کنند. به همین دلیل اغلب فعالان یک الگو را مد نظر قرار می‌دهند، که در آن الگو تبحر اندکی نیز دارند و در ادامه، آن زبان و صرفا همان نوع گفتمان را به کار می‌گیرند.
شاید به همین دلایل است که در زمینه تولید آثار ملی و انسانی با کمبود آثار مواجهیم.
بله همینطور است. تولیدکنندگانی که درباره نحوه فعالیت‌هایشان توضیح دادم در زمینه تولید آثاری با مفاهیم جدی و حماسی و ملی ناتوانند و موفق نخواهند بود. نکته خنده‌دار این است که آنها حتی اگر چنین آثاری را نیز تولید کنند، موسیقی و تنظیم (بر اساس همان الگویی که بلدند) همانی است که بوده و فقط ممکن است شعر تغییر کند. در این صورت آن احساس لازم به مخاطب و شنونده منتقل نمی‌شود و در نتیجه اثر ماندگار نخواهد بود.
نمی‌توان به فعالان و هنرمندان موسیقی برای کم کاری‌شان خرده گرفت؛ زیرا به هرحال درآمد اغلب آنها از طریق برگزاری کنسرت‌ها و برنامه‌های جمعی و اجتماعی تامین می‌شود و حال چند ماهی است منبع درآمد آنها قطع شده و روزگار سختی را می‌گذرانند. این را هم اضافه کنید که اغلب این افراد در شرایط دشوار فعلی باید زندگی خود را نیز مدیریت کنند تا در نهایت از پس مشکلات عدیده موجود برآیند.
اگر توجه کنید خوانندگان پاپی که درباره دانش و سواد و شیوه تولیداتشان توضیح دادید، در چند ماه گذشته که درگیر بحران کرونا بوده‌ایم، نسبت به قبل کم‌کارتر بوده‌اند. از طرفی آن خوانندگان کاربلد نسل‌های گذشته نیز جز تعدادی معدود، فعالیتی جدی نداشته‌اند و اثری را ارائه نکرده‌اند.
درست است. به هر صورت هنرمندان برای اشاعه مفاهیم ارزشی و ارزشمند باید در کنار مردم‌شان باشند، اما از طرفی نیز نمی‌توان به فعالان و هنرمندان موسیقی برای کم کاری‌شان خرده گرفت؛ زیرا به هرحال درآمد اغلب آنها از طریق برگزاری کنسرت‌ها و برنامه‌های جمعی و اجتماعی تامین می‌شود و حال چند ماهی است منبع درآمد آنها قطع شده و روزگار سختی را می‌گذرانند. این را هم اضافه کنید که اغلب این افراد در شرایط دشوار فعلی باید زندگی خود را نیز مدیریت کنند تا در نهایت از پس مشکلات عدیده موجود برآیند.
هزینه سنگین تولیدات را نیز به مشکلات مذکور اضافه کنید.
بله متاسفانه تولید و انتشار آثار نیز هزینه زیادی دارد. از طرفی، در کشور ما هر اثر تولیدی که در فضای مجازی منتشر شود، بازگشت و بازخورد مالی ندارد و نمی‌توان سودی را برای آن متصور شد، به همین دلیل از هنرمندان کاری بر نمی‌آید.
متاسفانه سردمداران هنری و ارگان‌های سازمانی و دولتی بنا به دلایل مختلف از جمله مقولاتی چون کسری و کمبود بودجه، نداشتن امکانات و گذران روزمرگی، مسئولیت خود را به درستی انجام نمی‌دهند و حاصل چنین وضعیتی، سکوت و رخوتی است که در عرصه هنر شاهد آن هستیم.
پس چاره کار چیست؟
به نظرم سردمداران هنری و ارگان‌های سازمانی و دولتی باید به فکر باشند و باعث شوند هنرمندان به تولید اثر بپردازند تا به این ترتیب موازنه‌ای میان اذهان عمومی و تولیدات هنری برقرار شود. متاسفانه چنین بخش‌هایی نیز بنا به دلایل مختلف از جمله مقولاتی چون کسری و کمبود بودجه، نداشتن امکانات و گذران روزمرگی، مسئولیت خود را به درستی انجام نمی‌دهند و حاصل چنین وضعیتی، سکوت و رخوتی است که در عرصه هنر شاهد آن هستیم. به هرحال امیدواریم حداقل مراجع ذیربط به میدان بیایند و باعث شکل گیری و تولید آثار هنری متناسب با فضای روز جامعه شوند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های موسیقی تکرارپذیر بودن آن است. شما در نهایت یک فیلم سینمایی را یک یا دو بار تماشا می‌کنید و بیش از این جایی برای تکرار ندارد؛ اما می‌توانید یک قطعه و آهنگ را هر روز و هرباره گوش دهید. اینکه می‌گویم موسیقی می تواند در عمق روح و جان مردم نفوذ کند و رسوب کند به همین دلایل است.
به طور کلی در وضعیت بحرانی فعلی، شاید نیاز مردمی که شرایط روحی و روانی مناسبی ندارند به هنر و دیدن و شنیدن آثار هنری و پرداختن به تفریحات سالم بیشتر شده است. این در حالی است که سینماها و تئاترها وضعیت خوبی ندارند و کنسرتی نیز برگزار نمی‌شود. همه اینها لزوم تولید آثار هنری را بیشتر کرده است.
بله. اینکه گفتم موسیقی عالی‌ترین، پرنفوذترین، سهل‌الوصول‌ترین و حتی ارزان‌ترین هنری است که می‌تواند پا به پای جامعه کارکرد داشته باشد، دلیلش همین است. شما حساب کنید اگر قرار باشد فیلمی سینمایی با موضوع کرونا ساخته شود، زمان خواهد برد. مثلا اگر تولید چنین اثری را کلید بزنیم، شاید یکی دو سال بعد به نتیجه برسد و نتیجه بخش باشد. البته برنامه‌هایی چون فیلم‌های کوتاه و مستند جای خود دارند، اما آن نوع تاثیرگذاری که بر روح و جان مردم رسوب کند، توسط موسیقی ایجاد می‌شود و هنرهای دیگر در این زمینه مانند موسیقی نیستند و حتی اگر باشند، نیز تمام آن ویژگی‌ها را ندارند؛ از جمله اینکه ارزان و فوری تولید شوند و مستقیما با روح و جان ارتباط برقرار کنند. جدا از همه اینها، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های موسیقی تکرارپذیر بودن آن است. شما در نهایت یک فیلم سینمایی را یک یا دو بار تماشا می‌کنید و بیش از این جایی برای تکرار ندارد؛ اما می‌توانید یک قطعه و آهنگ را هر روز و هرباره گوش دهید. اینکه می‌گویم موسیقی می‌تواند در عمق روح و جان مردم نفوذ کند و رسوب کند به همین دلایل است. ویژگی‌هایی که گفتم موسیقی را از تمام هنرها متمایز می‌کند و باعث تاثیرگذاری بسیار بیشتر آن می‌شود.
با وجود اینکه طی چند ماه گذشته فعال بوده‌ایم، اما خدا را شکر با مشکلی مواجه نشده‌ایم و خوشبختانه تاکنون هیچکدام از اعضای آموزشگاه، اساتید و هنرجویان به بیماری کرونا مبتلا نشده‌اند و همچنان دستورالعمل‌های بهداشتی را خیلی دقیق و منظم رعایت می‌کنیم.
شما جدا از فعالیتهایتان در زمینه تولید و نشر، آموزشگاه موسیقی نیز دارید و تدریس می‌کنید. با توجه به وضعیتی که بیماری کرونا برای مردم رقم زده، چقدر از وضعیت آموزشگاه رضایت دارید و نحوه فعالیتهایتان به چه شکل است؟
قطعا معنی رضایت داشتن این نیست که به ایده‌آل‌هایمان نزدیک شده‌ایم، اما شاکر هستم. به هر حال این پاندمی ما را بیشتر به سمت آموزش از راه دور برد و در این زمینه تلاش‌هایی کرده‌ایم که خدا را شکر بی نتیجه نبوده است. در حال حاضر آموزشگاه به صورت حضوری نیز دایر است، اما فقط کلاس‌های خصوصی و تک نفره برگزار می‌شود و تمام کلاس‌های عمومی و گروهی‌مان همچنان برگزار نمی‌شوند و تعطیل هستند. با وجود اینکه طی چند ماه گذشته فعال بوده‌ایم، اما خدا را شکر با مشکلی مواجه نشده‌ایم و خوشبختانه تاکنون هیچکدام از اعضای آموزشگاه، اساتید و هنرجویان به بیماری کرونا مبتلا نشده‌اند و همچنان دستورالعمل‌های بهداشتی را خیلی دقیق و منظم رعایت می‌کنیم.
در راستای رشته تحصیلی خودم که پژوهش هنر است، در زمینه موسیقی درمانی تحقیق و پژوهش می‌کنم و به نتایج خیلی خوبی رسیده‌ایم. حال نیز مشغول آماده‌سازی زیر ساخت‌ها و دیتاهای لازم هستیم تا انشالله کلاس‌های مربوطه را برگزار کنیم.
خودتان به جز تولید و انتشار قطعات به چه فعالیت‌های دیگری مشغول هستید؟
در دو حوزه مشغول فعالیت هستم. به طور جدی مشغول تغییر روش‌های قدیمی آموزشی هستم؛ به‌خصوص در بخش موسیقی سنتی. روش‌های آموزشی در موسیقی سنتی بسیار دیر بازده بودند و هنرجویان باید سالیان بسیاری را صرف یادگیری می‌کردند تا به نتیجه برسند. در حال حاضر در برخی از رشته که خودم مستقیما آنها را تدریس می‌کنم، طی مدت زمان بسیار کوتاه به نتایج مطلوب می‌رسیم. زمانی اگر در یک آگهی قید می‌شد که مثلا موسیقی و فلان ساز را در ده یا دوازده جلسه بیاموزید، آن را خنده‌دار می‌دانستیم و نوعی کلاه‌برداری تلقی می‌شد؛ اما خدا را شکر حال اینگونه نیست و ما در این زمینه به نتایج خوبی رسیده‌ایم و می‌توانیم با تعداد جلسات خیلی کم هنرجویان را به نتایج مطلوب برسانیم و اتفاقا در این بخش رکوردهای خوبی را از خود بر جای گذاشته‌ایم. نکته دیگر اینکه در راستای رشته تحصیلی خودم که پژوهش هنر است، در زمینه موسیقی درمانی تحقیق و پژوهش می‌کنم و به نتایج خیلی خوبی رسیده‌ایم. حال نیز مشغول آماده‌سازی زیر ساخت‌ها و دیتاهای لازم هستیم تا انشالله کلاس‌های مربوطه را برگزار کنیم. به هر صورت از پای ننشسته‌ام و مشغول فعالیت هستم.
اگر ناگفته‌ای مانده یا به موضوعی پرداخته نشده درباره آن توضیح دهید.
شاید در این روزگار انجام بسیاری کارها میسر نباشد، اما یک گوشه دنج و یک کتاب و یک ذهن آماده برای جذب اطلاعات و دانش، کافی است که حداقل‌ترین یا شاید بزرگترین و بهترین کارها را انجام دهیم، تا در نهایت این ایام بحرانی به پایان برسد. می‌توانیم در ایام قرنطینه خودمان را به علم و دانش مجهز کنیم تا پس از سپری شدن وضعیت فعلی، فعالیت‌های پر ثمرتری داشته باشیم.
