بررسی و شناسایی غارهای دستکند صخره‌ای آمل/ نقشه‌برداری هوایی و مدل‌سازیِ سه بُعدی دیجیتالی
نخستین فصل پروژه بررسی و شناسایی مجموعه کافِرکِلی‌ها (غارهای دستکند صخره‌ای) شهرستان آمل، استان مازندران با هدف شناسایی، مطالعه و بررسی میدانی و روشمند باستان‌شناسی این مجموعه در حال انجام است.
به گزارش ایلنا، میثم فلاح (سرپرست هیئت باستان‌شناسی) گفت: غارهای دستکند صخره‌ای و یا به اسم نام واژه بومی "کافرکلی‌ها" مجموعه جذاب و کم نظیری در ایران هستند که بر بدنه سترگ کوه‌های البرز میانی در دره هراز، بخش لاریجان شهرستان آمل و در محدوده‌ای به طول تقریبی ۵۰ کیلومتر در حد فاصل روستای "آبِ اَسک" تا روستای "پَنجاب" شهرستان آمل (جنوب به شمال و یا بالعکس) جای گرفته‌اند.
این باستان‌شناس تصریح کرد: در پروژه بررسی و شناسایی مجموعه کافِرکِلی‌ها (غارهای دستکند صخره‌ای) شهرستان آمل، استان مازندران تلاش می‌شود تا این آثار، که علیرغم کثرت تعداد و اهمیت مطالعاتی کاملاً مغفول مانده‌اند، بررسی، مستندنگاری، معرفی و فرم و عملکرد آنها مورد تحلیل قرار گیرد.
او این پروژه را نخستین طرح بررسی باستان‌شناسی با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرد که به مطالعه و بررسی این غارهای دستکند صخره‌ای می‌پردازد.
به گفته فلاح، این آثار کم‌نظیر که از سایر سازه‌های صخره‌ای و دستکند کشورمان به لحاظ تراکم و تمرکز در یک منطقه، بسیار چشمگیر ترند، در مواقع خاصی ایجاد شده‌اند؛ تعداد قابل ملاحظه‌ای از این آثار در ارتفاعات که امروزه فقط با صخره نوردی قابل دسترسی است، گروهی در مجاورت مناطق مسکونی روستایی و قابل دسترسی و تعدادی نیز در معابر سوق الجیشی و دره‌های میان کوهی دره هراز جای گرفته‌اند.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی اظهار داشت: در این پروژه سعی بر آن است که تمامی این آثار مورد شناسایی، مطالعه و بررسی میدانی و روشمند باستان‌شناسی با تعاریف مطروحه پیرامون این نوع خاص از آثار تاریخی قرار گیرد و علاوه بر طراحی و صخره نوردی و تهیه مستند سینمایی و ...، از اقدامات مهم این طرح که توسط باستان‌شناس و فتوگرامتریست و همکار پروژه، ایمان خسروی صورت می‌گیرد، نقشه‌برداری هوایی و مدل‌سازیِ سه بُعدی دیجیتالی در رایانه با پهپاد فتوگرامتری در این پروژه است.
او گفت: بدین ترتیب که مدل کاملاً طبیعی اما با قابلیت تشخیص مختصاتی نقطه به نقطه و همچنین اندازه‌گیری پارامترهای معماری و ... در دسترس قرار می‌گیرد و پژوهشگران را از حضور مستقیم در سایت‌های غیرقابل دسترس و پژوهش فیزیکی بی‌نیاز می‌سازد ضمن اینکه در صورت تخریب سازه یا محوطه، قابلیت بازسازی و یا مرمت نقطه به نقطه را فراهم خواهد ساخت.
فلاح افزود: در مجموع با بررسی‌های اولیه و مطالعاتی که در این چند سال از طرف نگارنده و یکی دو تن از دوستان در حوزه ارائه مقالات صورت گرفته، نگارنده بر این فرضیه است که این مجموعه‌ها کاربری‌های جدا و منفک از یکدیگر دارند.
وی خاطرنشان کرد: برخی از آنها جنبه آئینی و پرستشگاهی، برخی کارکرد دفاعی و دیدبانی، برخی دیگر استقرار موقت و برخی احتمالا در ارتباط با آرامگاه بوده باشد.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی در پایان تصریح کرد: همه این فرایض منوط به فرجام طرح و تحلیل داده‌ها و مقایسه آن با نمونه‌های مشابه است که پس از آن می‌توانیم منسجم‌تر و دقیقتر نظر دهیم.
