روح‌الله جعفری:
دستورالعمل بازگشایی سالن‌های تئاتر به شکست ختم می‌شود/ با کلی‌گویی نمی‌توان سلامت و جان مردم را حفظ کرد
روح‌الله جعفری با اشاره به دستورالعمل‌های بهداشتی که برای بازگشایی سالن‌های تئاتر از ابتدای تیر صادر شده، گفت: پیش‌بینی من از اجرایی شدن موفق این اطلاعیه متاسفانه منفی است و پیش از شروع هم، می‌توان حدس زد که منجر به شکست است. چون با کلی‌گویی نمی‌توان سلامت و جان مردم را حفظ کرد و دولت چاره‌ای جز دادن اطلاعات دقیق و روی آوردن به آموزش و بهره‌گیری از نظر دلسوزان، هنرمندان و پژوهشگران و اساتید مجرب ندارد.
روح‌الله جعفری در گفتگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به دستورالعمل‌های بهداشتی که برای بازگشایی سالن‌های تئاتر از ابتدای تیر صادر شده، گفت: پیش‌بینی من از اجرایی شدن موفق این اطلاعیه متاسفانه منفی است و پیش از شروع هم، می‌توان حدس زد که منجر به شکست است. چون با کلی‌گویی نمی‌توان سلامت و جان مردم را حفظ کرد و دولت چاره‌ای جز دادن اطلاعات دقیق و روی آوردن به آموزش و بهره‌گیری از نظر دلسوزان، هنرمندان و پژوهشگران و اساتید مجرب ندارد.
دولت از تئاتر در لیست مشاغلی که به دلیل شیوع کرونا متضرر شده بودند، نامی نبرد
او با اشاره به شرح ماوقعی از رویکرد دولت نسبت به تئاتر در دوره شیوع کرونا، گفت: از اسفند سال گذشته که اجراهای تئاتر به دلیل شیوع و گسترش کرونا ویروس در کشور متوقف شد، دولت نه تنها برنامه‌ای برای برون رفت از این وضعیت نداشت بلکه حتی از تئاتر در لیست مشاغلی که به دلیل شیوع این ویروس متضرر شده بودند، نامی هم نبرد و هیچ جایگاهی را تا به حال برای تئاتر در این خصوص در نظر نگرفته است.
برای دولت پرداختن به تئاتر اولویتی ندارد
او با اشاره به صحبت‌های اخیر حسن روحانی گفت: رئیس‌جمهور در جلسه با ستاد ملی مبارزه با کرونا اعلام کرد که ما نمی‌دانیم به‌طور دقیق پایان این ویروس چه زمانی است؟ و سپس با بیان اینکه مشاغل مختلف فعالیت‌های خود را از سر گرفته‌اند، از بازگشایی سینماهای کشور و سالن‌های کنسرت از ابتدای تیر ماه به شرط استفاده ۵۰ درصدی از فضای سالن‌ها و رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی خبر داد. بعد از این مصاحبه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلامیه‌ای را منتشر کرد مبنی بر اینکه سالن‌های تئاتر از اول تیر می‌توانند مشروط به رعایت همان دو بند، بازگشایی شوند.
این پژوهشگر تصریح کرد: نکته غم‌انگیز صحبت‌های رئیس‌جمهور این بود که باز هم، چون سه ماه گذشته و همچون هفت سال گذشته، ایشان خانواده شریف و نجیب هنرهای نمایشی را نادیده گرفت و در صحبت‌های خود اسمی از تئاتر و عزیزانی که در این حوزه کار می‌کنند و یا سالن‌هایی که نمایش‌ها در آن به صحنه می‌روند نبرد. موضوعی که نشان می‌دهد در سیاست‌های کلان دولت، پرداختن به تئاتر که امری جریان‌ساز است، اولویتی ندارد.
جعفری خاطرنشان کرد: به یاد دارم پس از روی کار آمدن دولت یازدهم و بعد از این که پس از سه سال توانستم نمایشی را به صحنه ببرم، در گفتگویی اعلام کردم که «آقای رئیس‌جمهور؛ من شما را همراه هیئت دولت به دیدن نمایش «من چه جوری ممکنه یه پرنده باشم؟» دعوت می‌کنم تا به تئاتر شهر و سالن چهارسو بیایید و با مشکلات یکی از گروه‌های نمایشی و سایر گروه‌ها، بی‌واسطه آشنا شوید. در این صورت دستگاه‌های اجرایی و زیرمجموعه‌های آن مثل وزارت ارشاد هم به این سمت می‌روند که بی‌واسطه با مشکلات در عرصه هنرهای نمایشی روبه‌رو شوند و راه‌حلی برای آنها پیدا کنند.»
او ادامه داد: در این گفتگو از ایشان خواسته بودم تا به تماشای تئاترها بنشیند و از نزدیک با وضعیت اسفبار حوزه نمایش آشنا شوند که به چه شکلی است و بودجه‌ای که به آن اختصاص می‌یابد و همچنین سالن‌های تئاتر که در آن روزگار عمدتاً دولتی بودند، در چه وضعیتی قرار دارند. البته هرگز به این دعوت پاسخی داده نشد اما اگر به این لبیک پاسخ داده می‌شد، شاید نتیجه‌اش نوشتن این دستورالعمل برای بازگشایی مراکز فرهنگی و هنری نبود. چون در آن صورت به صورت واقع‌گرایانه با مشکلات ریز و درشت خانواده فرهنگ و هنر روبه‌رو می‌شدند.
دولت به جای ارائه راهکارهای واقع‌گرایانه، رو به کلی‌گویی آورده است
این کارگردان تئاتر با تاکید بر اینکه اگر دولت‌ها به مشورت اساتید، دلسوزان و پژوهشگران حوزه تئاتر برای برون رفت از این وضعیت به صورت نظری و عملی گوش می‌دادند شاهد شرایط کنونی نبودیم، تصریح کرد: اما متاسفانه در هیچیک از سال‌های گذشته هرگز چنین اتفاقی رخ نداد و خروجی رویه دولت‌ها در این سال‌ها، همین اعلامیه وزارت ارشاد و سخنرانی رئیس‌جمهور می‌شود که در آن به کلی‌گویی اکتفا می‌کنند. و نمونه آن را در متن ۱۱ بندی معاونت وزارت بهداشت به‌عنوان پروتکل بهداشتی بازگشایی سالن‌ها در فروردین امسال می‌بینم که بلافاصله با اعتراض هنرمندان روبه‌رو و به دلیل نداشتن ضمانت اجرایی خیلی سریع از روی سایت وزارتخانه برداشته شد.
جعفری با بیان اینکه «به یاد دارم که در آن متن چند بند وجود داشت که بسیار مناقشه‌برانگیز شد و نشان می‌داد که مجریان هیچ اطلاعی از پروسه خلاقه تولید یک نمایش و اجرای آن ندارند.» گفت: به‌طور مثال بند پنجم می‌گوید ضروری است مواجهه چهره به چهره بازیگران تئاتر با یکدیگر در صحنه نمایش، اتاق‌های گریم، تعویض لباس و نظایر آن با حفظ رعایت حداقل فاصله یک متر انجام شود یا در بند شماره ۶ نوشته شده بود درصورتی که مواجهه چهره به چهره ناگزیر باشد، چه در میان بازیگران روی صحنه و چه عوامل، باید حداقل زمان ممکن مواجهه صورت بگیرد. یا بند شماره یک می‌گفت مسئولان نظارت بر سالن‌های نمایش موظف‌اند در صورت مشاهده سرفه یا عطسه از سوی تماشاگر، از ایشان درخواست کنند که سالن تئاتر و سینما را ترک کنند. که خب با اعتراض زیادی روبه‌رو شد. چراکه بسیاری از سالن‌های دولتی و خصوصی، استاندارد نیستند و اگر کسانی که این متن‌ها را نوشته‌اند در این سال‌ها سری به پشت‌صحنه و سالن نمایشی زده بودند متوجه می‌شدند که گروه‌های نمایشی با کمبود فضا مواجه‌اند. چطور یک امر خلاقه در برابر چشم تماشاگر می‌تواند رخ دهد و بعد به گروه نمایشی بگوییم جلوی امر خلاقه خود را بگیرید و با یک فاصله زیاد اجرا کنید؟
او با بیان اینکه این شرط‌ها ضمانت اجرایی ندارند، گفت: سه ماه از تعطیلی اجباری فعالیت‌های هنری گذشته و به مطالبات بر حق خانواده فرهنگ و هنر پاسخی داده نشده و در این مدت دولت به‌جای تجزیه و تحلیل وضعیت موجود و به‌جای اینکه به‌طور عینی و واقع‌گرایانه راهکارهایی را پیشنهاد دهد که ضمانت اجرایی دارند، رو به کلی‌گویی آورده است.
شکست دستورالعمل بازگشایی تئاترها از همین ابتدا قابل پیش‌بینی است
این پژوهشگر و مدرس تئاتر ادامه داد: در بیش از این سه ماه که حوزه فرهنگ و هنر تعطیل بوده، برای برون‌رفت از وضعیت بحرانی، کار تخصصی از سوی دولت انجام نشده است. اما اگر فقط نیم نگاهی به سایر کشورهایی که درگیر کروناویروس بوده‌اند انداخته و راهکارها و پژوهش‌های آنها را مطالعه می‌کردند می‌دیدند که سایر کشورها در این وضعیت حرف زیادی برای گفتن دارند و تنها به دنبال شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیتی که بر دوش‌شان گذاشته شده، نیستند. به‌طور مثال گروه تئاتر برلین با انتشار عکسی در توییتر خود از ایده بازگشایی مجدد این سالن در راستای سیاست‌های فاصله‌گذاری در آلمان خبر داد و مدیر هنری این گروه اعلام کرد که 70 درصد صندلی‌های این سالن را از دسترس خارج کرده تا اقدام موثری در راستای حفاظت از سلامتی تماشاگران و گروه‌های اجرایی کرده باشد.
جعفری با اشاره به اینکه به عقیده او در این زمینه وزارت ارشاد و زیرمجموعه آن و گروه‌هایی که مسئول ارائه راهکار برای برون رفت از این وضعیت اسفبار بوده‌اند، کم‌کاری کرده‌اند، گفت: حتی تلاشی نکردند تا ببینند در دنیای امروز سایر کشورها و مدیران فرهنگی چه روش‌هایی را در پیش گرفته‌اند. همین‌طور که شعار فاصله‌گذاری اجتماعی در متروها، بازارها و خیابان‌ها ناکارآمد بوده، مصدایق آن در اعلامیه وزارت ارشاد برای سالن‌های تئاتر هم ناکارآمد است و از همین ابتدا شکست‌اش قابل پیش‌بینی است و متاسفانه این شکست‌ها در کارنامه دولت در مواجهه با کروناویروس زیاد است.
سرپرست گروه تئاتر گیتی با اشاره به اینکه قرار بود این گروه، در فروردین نمایش هیولاخوانی را در تالار حافظ به صحنه ببرد، یادآور شد: در این زمینه منفعت فردی را در نظر نمی‌گیرم چون در این صورت باید از بازگشایی سالن‌ها خوشحال می‌شدم اما حفظ سلامت مردم و گروه تئاترم برای من در اولویت است و ترجیح می‌دهم نمایشم اجرا نشود اما وضعیت بهبود پیدا کند.
با کلی‌گویی نمی‌توان سلامت و جان مردم را حفظ کرد
جعفری با تاکید بر ضرورت پاسخگویی دولت‌ها به مطالبات بر حق هنرمندان خاطرنشان کرد: مطالبات هنرمندان انباشت شده اما ارشاد پاسخ‌گو نیست و فرار رو به جلو کرده و دست به تقویت زیرساخت‌ها نمی‌زند. بسیاری از هنرمندان تنها راه امرار معاش‌شان تئاتر بوده و در این دوره بیکاری به سکون مطلق رسیدند اما دولت‌ها نه تنها از آنها دستگیری نمی‌کند بلکه با این دستورالعمل‌های آمری نمک بر زخم‌شان می‌پاشد.
او خاطرنشان کرد: نکته مهم دیگر این است که سالن‌دار یا کسی که در یک سالن کار می‌کند آیا این آموزش را دیده یا ابزار کنترل و شناسایی بیماری را برای اجرای پروتکل‌های بهداشتی در اختیار دارد؟ جواب متاسفانه منفی است. در اطلاعیه‌ای که اخیرا وزارت ارشاد برای بازگشایی سالن‌های تئاتر و سینما صادر کرده بندهای مناقشه‌برانگیز بیانیه وزارت بهداشت از آن حذف شده بود اما مجددا همان کلی‌گویی تکرار شده است.
این کارگردان تئاتر تصریح کرد: پیش‌بینی من از اجرایی شدن موفق این اطلاعیه متاسفانه منفی است و پیش از شروع هم، می‌توان حدس زد که منجر به شکست است. چون با کلی‌گویی نمی‌توان سلامت و جان مردم را حفظ کرد.
جعفری گفت: هنرمندان در برقراری دیالوگ در جامعه ما همیشه پیش‌قدم بوده‌اند اما در تمام این سال‌ها دولت‌ها و متولیان تصمیم‌گیرنده این فرصت ناب را از خود دریغ کرده‌اند که برای برون‌رفت از مشکلات به مردم و هنرمندان رجوع کنند. در نمونه اخیر هم باز یک‌طرفه برخورد کردند و در آن حذف مردم و به‌طبع هنرمندان تئاتر دیده می‌شود.
