دوازده سالگی

به گزارش ایلنا، دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر که در اسفند سال گذشته (1398) قرار بود با مراسم اختتامیه و اعلام برگزیدگان به کار خود پایان دهد، به دلیل شیوع ویروس کرونا، به تعویق افتاد. بنا به ادامه شرایط روابط عمومی جشنواره اسامی برگزیدگان را اعلام کرد. هادی مظفری (مدیرکل هنرهای تجسمی و رئیس دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر)، طی پیامی، از دوازده سالگی جشنواره گفته است. یادداشت و پیام هادی مظفری بدین شرح است:

دوازده سالگی عمرِ آدم‌­ها با خانه‌ای که دوازده سال از پروانه­ ساختش گذشته و رفاقتی که دوازده سال از اولین ملاقاتش می­‌گذرد، تفاوت دارد. مثلا پسر بچه­‌های دوازده ساله، هنوز مرد نشده‌اند اما خانه‌ای که بیش از ده سال از عمرش گذشته، کلید و پریزهایش لق می‌شوند و دیگر سقفش سفید نیست. دوده­ بخاری کدرش می‌کند و اقلا دو دست نقاشی و دستی کشیدن به سر و رویش را می‌طلبد.

موجودات دوازده ساله، شبیه هم نیستند.

مثلا همین "جشنواره". شبیه پسربچه‌­هایی است که از یک­سو با کوچکتر از خودش بازی نمی‌کند و از طرفی دیگر، زورش به بزرگترها نمی­‌رسد! ازسویی، سر و شکل گرفته و از سویی کفش‌های سابق، برایش کوچک شده است. قد و قامت جدید، کفش نوتر و بزرگ­تر و محکم­تر می­‌خواهد. سال پیش، "جشنواره" فکر کرد بزرگ­تر شده و باید تغییر کند. رفقای بیشتر. هم بازی‌های بیشتر و زمین بزرگتر.

هنرهای تجسمی، خانواده ­اش بزرگ است و جمع شدن­شان زیر یک سقف، حیاط و ایوان بزرگ می‌خواهد. زمینی که جا برای همگان باشد. هنر ِایران، زیاد به خود جشنواره دیده است. خیلی زیاد... اما جشنواره‌هایی که دو سه دهه از عمرشان گذشته باشد، کم‌­اند، آن هم عمدتاً مربوط است به اهالی تئاتر و سینما و موسیقی. وقتی قصه می‌رسد به هنرهای تجسمی- با چنین عمر و قدمتی- دیگر یا اصلاً جشنواره نداریم و یا کم داریم و سوال مهم اینکه مگر عمر نقاشی و خوشنویسی و سرامیک، کمتر است از سینما؟ واضح است که کمتر نیست. نه در این مرز و بوم و نه در اقصی نقاط ِکره­ خاکی. به همین خاطر است که عمر شناسنامه‌ای برخی بینال­‌ها و جایزه­‌های هنر (درمعنای خاص­ش هنرهای تجسمی) یکصد و شانزده­ ساله است! خیال می­‌کنم باید دوباره برگردیم و روایت همه­ این سال­ها را از نو بخوانیم و مرور کنیم. اینکه چرا هر وقت و هرکس خواست کاری در عرصه­ هنر انجام دهد، اولین چیز، جشنواره به ذهنش رسید. ترکیبی سه ضلعی از فراخوان و داوران و برندگان و سال بعد یا دو سال بعد، تمام شد و راستی چقدر داریم از این جشنواره­‌های سه-چهارساله که هرگز پایشان به مدرسه نرسید!

می‌­دانید چرا؟ لابد به­ خاطر آنکه سال‌های بعد اراده­ی کافی برای جشن گرفتن آن هنر باقی نمانده بود. لابد به­ خاطر اینکه از چهار نفر تصمیم‌گیرنده و برگزارکننده، بین­‌شان انشقاق افتاد و هر چهار نفر فکرکردند نظر خودشان درست‌تر است و برای همین رفتند و چهارجشنواره دیگر به دنیا آوردند و برای هرکدام اسمی گذاردند و شناسنامه­ جداگانه گرفتند. شاید به­ خاطر اینکه آن سال که جشنواره متولد شد، یک نفر، خرج و مخارجش را به عهده گرفت و سال بعد، کسی حضانتش را قبول نکرد.

شاید به­ خاطر اینکه فکر کردیم عمر جشنواره شبیه گل‌های پامچال است که یکماه قبل ِنوروز جوانه می­‌زند، زرد و سرخی‌اش را هدیه می­‌کند و بعد عید، گلدان می­ماند و خاکی تکیده و خشک.

شاید بدین خاطر که فکر نکردیم بذری که دیگران کاشتند، هر سال و هر روز مراقبت می‌­خواهد و قرار است درخت گردو شود و سال‌های سال، میوه دهد و سایه بگستراند.

جشنواره­ تجسمی فجر هم از این قاعده مستثی نیست. با تمام نوجوانی و امیدش به آینده، حالا و در دوازده سالگی می‌­خواهد روی پای خود بایستد و آینده‌اش را انتخاب کند و مسیرش را ادامه دهد و این انتخاب، ساده نیست.

هرکدام از اتفاقاتی که سال ٩٨ در فضای عمومی جامعه افتاد و گاهی فقط نیش و کنایه و تمسخرها کافی بود تا او را باز دارد از ادامه­ راه. متوقفش کند از ادامه مسیر. بفرستدش پی کار و باری دیگر، اما انگار این جوان پر از سوال و سودای هنر، باز هم تاب آورد. برخاست و خاک ِلباس‌­هایش را تکاند و بند کفش‌­هایش را سفت­‌تر کرد. گفته بود؛ دوازده سالگیِ عمر آدم­ها با خانه‌ای که دوازده سال از پروانه­ ساختش گذشته و رفاقتی که دوازده سال از اولین ملاقاتش می‌گذرد، تفاوت دارد.

رفقایی که دوازه سال از دوستی‌شان می‌گذرد، دیگر دوست نیستند، خویش­اند، برادراند. کوه‌­اند برای تکیه کردن. جشنواره هنرهای تجسمی ِدوازده ساله، اگر قهر و کنایه داشت، آشتی هم داشت. رفاقت هم داشت و تصویر ِ دوستانی که تابِ افتادن رفقای­شان و زمین خوردن هنر را نداشتند، قاب کرد. جشنواره تمام شد، تک تک تابلوها را آوردند پایین و برگرداندند به خالقش، ولی تصویر آن "رفاقت "ماند روی دیوار  ِدوازدهم. شاید برای همیشه.