احکام روزه‌داری بیماران و قضای آن در فتاوای آیت‌الله مکارم شیرازی
آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی به سوالاتی درباره کسانی که به علت بیماری نمی‌توانند روزه بگیرند و احکامی درباره روزه قضا پاسخ داده‌اند که تعدادی از آنها را مرور می‌کنیم.
به گزارش خبرنگار ایلنا، آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی به سوالاتی درباره کسانی که به علت بیماری نمی‌توانند روزه بگیرند و احکامی درباره روزه قضا پاسخ داده‌اند. سوالاتی درباره «وظیفه بیمارانی که مجبور به خوردن مایعات هستند»، «وظیفه پزشک در مورد توصیه به ترک روزه»، «احتمال هشتاد درصدی ضرر داشتن روزه از سوی پزشک»، «وظیفه شخص در صورت ترک روزه به دلیل ضرر و کشف خلاف آن»، «روزه قضا در صورت بهبودی بعد از چندین سال بیماری» و «قضاى روزه در صورت ترک آن به سبب سفر یا بیماری».
این سوالات و پاسخ‌های آیت‌الله مکارم شیرازی به شرح زیر است:
- بعضى از برادران قطع نخاعى، به دستور پزشک باید هر چند ساعت مقدارى مایعات بنوشند، وظیفه آنان براى روزه چیست؟
پاسخ: روزه از آنها ساقط است و بجاى آن، در صورتى که قدرت مالى داشته باشند، براى هر روز یک مدّ طعام کفّاره مى‌دهند.
- در برخى بیماری‌ها، مثل نارسایى کلیه، با اطمینان مى‌توان به بیمار توصیه کرد که روزه نگیرد امّا در خیلى از موارد به علّت شکّى که در اصل بیمارى، یا چگونگى تأثیر روزه بر آن وجود دارد، یا به علّت عدم وجود تحقیقات و نتایج لازم در مورد اثرات روزه بر بسیارى از بیماری‌ها، و کلا به‌خاطر عدم امکان تعیین نقش روزه بر بیمارى، پزشک واقعاً نمى‌داند روزه را به بیمار توصیه کند یا خیر؟ در این صورت وظیفه پزشک چیست؟
پاسخ: این مسأله دو صورت دارد: گاه براى طبیب خوف ضرر حاصل مى‌شود، یعنى احتمال قابل توجّهى نسبت به زیان داشتن روزه براى او حاصل مى‌شود، در اینجا مى‌تواند همان را به بیمار منتقل کند، چنانچه بیمار از قول طبیب خوف ضرر پیدا کرد روزه را ترک مى‌کند. صورت دوّم آن است که احتمال ضعیف و کم‌رنگى باشد، در اینجا نمى‌توان ترک روزه را به بیمار توصیه کند.
- در بعضى موارد، پزشکان در مورد بیماران چنین اظهارنظر مى‌کنند: «روزه براى این فرد ۸۰% مضر است» و منظورشان این است که طبق آمار علمى ۸۰% افرادى که با این بیمارى روزه مى‌گیرند دچار ضرر شده‌اند. در صورتى که این اظهار نظر براى انسان یقین آور باشد، ولى وضعیّت خود را از نظر تطبیق آمار بر خودش نداند حکم روزه او چیست؟
پاسخ: چنین آمارهایى در صورتى که از اطبّاى متعهّد شنیده شود طبعاً موجب خوف ضرر مى‌شود، و روزه با آن واجب نیست.
- اگر پزشک فردی را به مدت ۵ الی۶ سال از روزه گرفتن منع کرده باشد، اما این فرد با مراجعه به پزشک دیگر متوجه شود که بیمار نیست و می‌توانسته روزه بگیرد، حال وظیفه او نسبت به گذشته چیست؟
پاسخ: احتیاط واجب آن است که روزه‌ها را قضا کند.
- اگر فرد بیمار بعد از چندین سال بهبود یابد، تکلیف او در مورد روزه‌ها چیست؟
پاسخ: هرگاه بیمارى انسان چند سال طول کشد و بعداً خوب شود اگر تا رمضان آینده به مقدار قضا وقت باقى است باید فقط قضاى رمضان آخر را بگیرد و براى هر روز از سال‌هاى پیش یک مد طعام بدهد.
آیا روزه‌هایی که به خاطر بیماری یا مسافرت گرفته نشده است، باید قضا شود؟
پاسخ: روزه‌‌هایى که به خاطر مسافرت یا بیمارى و مانند آن ترک شده، باید قضا کند.
