در گردهمایی باستانشناسی مطرح شد؛
نمایش دندان ۴۰ هزار ساله یک انسان در نمایشگاه باستانشناسی/ محوطه‌های باستانی زمانی زنده می‌مانند که بخشی از زندگی مردم روزگار شوند
روز نخست هفدهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی ایران در تالار همایش‌های موزه ملی ایران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، هفدهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی ایران روزهای ۲۹ و ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ در تالار همایش‌های موزه ملی ایران در حال برگزاری است.
جبرئیل نوکنده (رئیس موزه ملی ایران) در این همایش گفت: مفتخریم در آستانة نوروز طبیعت، نوروز باستان‌شناسان را با برگزاری هفدهمین گردهمایی سالانه جشن بگیریم. این همایش که نتیجه فعالیت‌های یک سال کاری باستانشناسی ایران را در بر گرفته است، با تلاش همکاران‌مان در پژوهشگاه و پژوهشکده باستانشناسی محقق شده است. موزه ملی ایران هم افتخار همراهی این همایش را با مشارکت در برگزاری آن از طریق بسیج تمامی امکانات و نیز برگزاری نمایشگاهی از یافته‌های یک سال اخیر داشته است.
او ادامه داد: نمایشگاه هفدهمین همایش سالانه باستانشناسی ایران با حدود 123 شیء از محوطه‌های چگاسفلی، لیارسنگ‌بن، بازه‌هور، چهرآباد، سگزآباد، امیرآباد و آجرپزی بازه زمانی هزاره چهارم پ.م.، عصر مفرغ، عصر آهن و دوره ساسانی را پوشش می‌دهد.
نوکنده تصریح کرد: مهم‌ترین شی این نمایشگاه، یک دندان انسان است که بیش از چهل هزار سال قدمت دارد و در اواخر دهه 1370 در غار وزمه در نزدیکی شهر اسلام آباد غرب در استان کرمانشاه کشف شد. بررسی میکرو سی تی اسکن این دندان توسط پژوهشگران دانشگاه فرانسوی و موزه ملی نشان داد که مربوط به انسان نئاندرتال است. این کشف برای اولین بار به‌طور قاطعی ثابت کرد که انسان نئاندرتال در ایران هم می‌زیسته است. از دیگر اشیاء شاخص این نمایشگاه استل‌های سنگی چگاسفلی که کهن‌ترین استل‌های منقوش پیش از تاریخ ایران است. پیکره‌های شیشه‌ای دوره اشکانی محوطه لیارسنگ‌بن به شکل لاک‌پشت و مشت گره کرده و پارچه‌ها و دست‌کش چرمی معدن چهرآباد زنجان و گچبری‌های ساسانی بازه‌هور خراسان که یادآور آثار بندیان دره‌گز هستند.
به گفته نوکنده نمایشگاه‌هایی از این دست، علی‌رغم پیچیدگی‌هایی که در برگزاری آنها وجود دارد از قبیل حفاظت و مرمت اشیاء و انتقال از استان‌ها، به سان خون تازه‌ای هستند که در رگ‌های موزه‌های کشور جاری می‌شود و موزه ملی ایران این شانس را داشته است که با مشارکت پایاپای در برگزاری کنگره‌های باستانشناسی، هرساله شاهد ورود اشیائی از تازه‌ترین کشفیات باستانشناسی ایران باشد و این فرصت برای بازدیدکنندگان و کارکنان موزه ملی ایران اهمیت بسیار دارد.
او ادامه داد: در اینجا از پژوهشگاه و پژوهشکده باستانشناسی که چنین امکانی را برای موزه ملی ایران فراهم می‌کنند سپاسگزاری می‌کنم. معاونت میراث فرهنگی و اداره کل موزه‌ها همکاری تنگاتنگی با موزه ملی در صدور مجوزهای انتقال داشتند که از آنها بسیار سپاسگزاریم. همچنین از مدیران کل و کارکنان استان‌های گیلان، خوزستان، خراسان رضوی، زنجان و قزوین برای همکاری‌هایشان در مسئلة انتقال اشیاء سپاسگزاری می‌کنم. با توجه به اینکه برخی از این آثار شاخصه ملی دارند و باید در جایگاه ملی هم قرار بگیرند، امیدوارم بخشی از این آثار به صورت دائم در موزه ملی ایران باقی بماند تا نماینده فرهنگ‌های مناطق مختلف کشور در موزه ملی ایران باشند. نکته قابل ذکر این است که بیش از 95 درصد آثار موزه ملی ایران مربوط به کاوش‌های قبل از انقلاب است و ضروری است که یافته‌های کاوش‌های جدید هم به مجموعه‌های موزه ملی ایران افزوده شود.
نوکنده تصریح کرد: نکته آخر اینکه هفدهمین همایش را در حالی برگزار می‌کنیم که یکی از شرکت‌کنندگان در همایش نخست این سلسله نشست‌ها، پروفسور رابرت دایسون، کاوشگر حسنلو و تپه حضار، دو روز پیش دار فانی را وداع گفت. بی‌شک نام او در باستانشناسی ایران زنده است، ضمن تسلیت به خانواده ایشان و همکاران باستان‌شناس، برای همه شما آروزی سلامتی و شادی دارم.
سخنران بعدی این مراسم بهروز عمرانی (رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) بود که در سخنانی گفت: در وهله نخست بر خود وظیفه می‌دانم که به پاس زحمات همکارانم در پژوهشکده باستانشناسی طی سالی که گذشت در راستای انجام فعالیت‌های میدانی، نظارتی و علمی ایشان، سپاسگذاری خود را اعلام کنم. تلاش پژوهشکده باستانشناسی در تدوین ضوابط و دستورالعمل‌ها ستودنی است و البته تا رسیدن به جایگاه مطلوب می‌بایست جدیت بیشتری اعمال شود.
عمرانی همچنین با اشاره به اهتمام پژوهشکده باستانشناسی و جامعه باستانشناسی در تعیین اولویت‌های مناطق باستان‌شناختی کشور که از اقدامات ضروری باستانشناسی است، گفت: با عنایت به اهمیت تهیه نقشه باستانشناسی در امر حفاظت از محوطه‌ها و پاسخ‌گویی به موضوع توسعه اقتصادی، نقشه باستانشناسی اصلی‌ترین اولویت پژوهشکده در سال پیش رو خواهد بود.
او یادآور شد: الزام قانونی در تعیین عرصه و حریم محوطه‌ها و علامت‌گذاری به منظور بهره‌مندی از چتر حمایتی قوانین، نکته دیگری است که ادارات کل استان‌ها و پژوهشکده باستانشناسی می‌بایست به آن توجه بیشتری کنند.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به پیگیری پیوست تخصصی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، موضوع بند الف مادۀ 100 قانون برنامه ششم، گفت: این امر با مشارکت پژوهشگاه هم اینک در دست انجام است، و در آن تمامی طرح‌های بزرگ و مهم کشور در سطوح ملی، منطقه‌ای و شهری ملزم به تهیه پیوست تخصصی مذکور گردیده‌اند. فرصتی مغتنم است که باید از آن در جهت حفاظت و شناسایی میراث فرهنگی و بررسی روند تطور فرهنگی مناطق در حوزه‌های باستانشناسی، هنرهای سنتی، زبان‌شناسی و مردم‌شناختی بهره جست.
عمرانی تصریح کرد: مبحث بهره‌مندی از ظرفیت پروژه‌های نجات‌بخشی، با عنایت به موضوع قانون برشمرده، می‌بایست در فاز مطالعه و امکان‌سنجی طرحها مطالعات میراث فرهنگی انجام شده، و این مطالعات در شناسایی و پاسخ‌گویی به زوایای پنهان روند فرهنگی مناطق باستانشناسی کشور موثر واقع شوند.
او خاطرنشان کرد: تداوم منظم و هدفمند پژوهش‌های باستانشناسی پرسش‌محور، در کنار بهره‌مندی از علوم میان‌رشته‌ای همچون دیرین‌اقلیم‌شناسی، گیاه‌شناسی، ژئوفیزیک و... بی‌تردید در درک بهتر وضعیت فرهنگی مناطق باستانشناسی از دیگر انتظارات آتی پژوهشگاه از پژوهشکدۀ باستانشناسی و جامعۀ باستانشناسی کشور اعم از دانشگاهیان و پژوهشگران آزاد است.
عمرانی یکی از چالش‌های پیش روی مدیران میراث فرهنگی را در سطوح ملی و جهانی، چگونگی انتقال اهمیت جایگاه علمی و فرهنگی محوطه‌های باستانشناسی به آحاد جامعه خواند و گفت: از این طریق و با آگاهی‌بخشی به مردم برای حفاظت بیشتر از آثار تاریخی است که تحقق توسعه، پایدار شدنی خواهد بود. به نظر می‌رسد که می‌بایست ارتباط بیشتری بین بدنه تخصصی باستانشناسی و کارشناسان امور گردشگری برقرار شود تا بتوان ضمن همکاری با کارشناسان گردشگری، امکان بازدید عموم مردم را از نتایج پژوهش‌ها و یافته‌های باستان‌شناختی فراهم آورد، و در عین حال به حساسیت‌های خاص جامعه باستانشناسی در این گونه موارد و موضوع آسیب‌پذیری ذاتی محوطه‌ها، بافت‌ها و بناهای تاریخی و فرهنگی نیز توجه داشت.
او خاطرنشان کرد: اقدام پژوهشکده باستانشناسی در انتشار منظم مجله باستانشناسی درسالی که گذشت، و انتشار مجدد گزارش‌های باستانشناسی دوره‌ای، برنامه‌ریزی در برپایی نشست‌های منظم گزارش به همکار از سوی گروه‌های اعزامی، بی‌تردید قدم‌های مثبتی در جهت جلوگیری از انباشت داده‌های خام حاصل از کاوش‌ها در بایگانی باستانشناسی بوده است.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نظارت دقیق پژوهشکده بر فعالیت‌های باستانشناسی را مسئله دیگری خواند که موجب ارتقای فعالیت‌های باستانشناسی کشور شده است و در این خصوص، واگذاری طرح‌های پژوهشی، و توجه به ظرفیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی موکداً توصیه می‌شود.
عمرانی با بیان اینکه حفاظت‌های پس از کاوش از الزامات فعالیت‌های باستانشناسی میدانی در محوطه‌های تاریخی است، گفت: بهره‌مندی از ظرفیت‌های پژوهشکده‌های حفاظت و مرمت، و ابنیه و بافت موجب هم‌افزایی در دست‌یابی به تحقق حفاظت از میراث فرهنگی و مقدمات ایجاد محوطه موزه در محوطه‌های شاخص خواهد شد و امکان بازدید پس از فعالیت‌های پیش‌گفته، موجب آگاهی جامعه از گذشته و هویت فرهنگی، دینی و ملی خواهد بود.
او با تاکید بر اینکه محوطه‌های باستانی زمانی حفظ شده و زنده خواهند بود که به بخشی از زندگی مردم روزگار تبدیل شوند، گفت: برای زنده ماندن هر محوطه، باستان‌شناسان باید بتوانند اهمیت و جایگاه آن را به صورت روایتی ساده و قابل فهم برای مردم توضیح دهند، چرا که عدم معرفی نتایج پژوهش‌های علمی در محوطه‌های تاریخی سبب تضییع حقوق شهروندان و عدم اثربخشی اینگونه فعالیت‌ها خواهد بود.
عمرانی در پایان اظهار امیدواری کرد: در سال پیش رو با عنایت به مفاد قانون برنامه ششم توسعه در خصوص شناسایی و حفاظت در حوزه ایران فرهنگی و دستور مقام عالی وزارت بر این موضوع بتوان سوای اقدامات مطالعاتی همچون انتشار کتب با مضامین سمرقند، افغانستان، گرجستان،کشورهای آسیای میانه و آسیایی صغیر شاهد راه‌اندازی گروه‌های کاوش مشترک در این حوزه بوده و در سال آتی امکان برگزاری کنگره باستانشناسی در سطح بین‌المللی را فراهم آوریم.
