در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
تفاوت‌های "هلپه‌رکه" و "رقص کردی"/ "اُرگ" به موسیقی کردی آسیب‌های بسیاری زده است
اسماعیل مردانی (نوازنده و سازنده سازهای بادی) درباره چگونگی استفاده از سازهای بادی قدیمی در سمپل‌ها می‌گوید: استفاده از سازهای بادی در سمپل‌ها باعث می‌شود صدای آنها از حالت طبیعی خارج شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، آبیدر از استان کردستان یکی از گروه‌هایی است که طی روزهای گذشته در مناطق مختلف کرمان ازجمله کویر شهداد و مجموعه تاریخی حمام گنجعلی‌خان و در جریان جشنواره موسیقی نواحی به اجرای برنامه پرداخت. یدالله نورانی (سرپرست و موسس گروه آبیدر) درباره چگونگی حضور خود و اعضای گروهش در این جشنواره گفت: امسال علاوه بر همراهی خواننده و نوازندگان، گروه هلپه‌رکه را نیز با خود همراه کرده‌ایم تا به این ترتیب بخشی از فرهنگ و هویت هنری و موسیقایی کردستان را به مخاطبان و هنرمندان مناطق مختلف ارائه کنیم.
نورانی درباره مقوله هلپه‌رکه و تفاوت آن با رقص کردی گفت: بی‌شک دو مقوله هلپه‌رکه و رقص با هم تفاوت‌هایی دارند و این در حالی است که عامه مردم هلپه‌رکه و رقص را یکی می‌دانند و نسبت به تفاوت‌های آنها بی‌اطلاع هستند.
نورانی افزود: واژه هلپه‌رکه به معنی تلاش و کوشش و جنبش است و معنای آن رقص و حرکات موزون نیست. به طور کلی هلپه‌رکه اتفاقی حماسی است. البته نمی‌توان گفت رقص کردی حماسی نیست اما هلپه‌رکه به تمام تلاش‌ها و کوشش‌های آدمی از بدو تولد تا مرگ می‌پردازد.
نورانی ادامه داد: در واقع می‌توان گفت هرکدام از حرکاتی که در هلپه‌رکه مورد استفاده قرار می‌گیرند، نماد و سمبل اتفاقی هستند که در زندگی واقعی و روزمره رخ می‌دهند. جست و خیز کردن، پریدن، راه رفتن، هرکدام در هلپه‌رکه نماد یک اتفاق است که به صورت گروهی و برای جمع اجرا می‌شود.
سرپرست و موسسه گروه آبیدر در ادامه گفت: هلپه‌رکه علاوه بر پرداختن به زندگی روزمره به کارهایی چون کشاورزی و خرمن‌کوبی و دیگر مشاغل مرسوم در خطه کردستان توجه دارد و به اتفاقات حماسی از جمله رفتن کردها به جنگ می‌پردازد. در واقع می‌توان گفت شالوده همه این اتفاقات در مقوله‌ای با نام هلپه‌رکه خلاصه می‌شود.
نورانی درباره تعریف رقص و کاربرد آن در میان کردها نیز گفت: من با واژه رقص موافق نیستم، البته نمی‌توان گفت که این واژه و تعریف آن به طور کلی غلط است، اما به هر حال در برخی مناطق، حرکات حساب شده و دارای ریتم را رقص می‌نامند که با این حساب نمی‌توان رقص و تعریف و نحوه اجرای آن را نادیده گرفت.
وی اذعان داشت: طی سال‌های فعالیتم در جشنواره‌‌هایی چون فجر و فستیوال‌های خارجی شرکت کرده‌ام و در آلمان و دیگر کشورهای اروپایی نیز به اجرای برنامه پرداخته‌ام و حال بر اساس مقایسه می‌توانم بگویم که جشنواره موسیقی نواحی با توجه به اوضاع نابسامان اقتصادی با کیفیت بالایی برگزار شده و ما نیز از حضور در آن رضایت داریم.
ارگ و سمپل‌های غلط به موسیقی کردی آسیب زده است
اسماعیل مردانی یکی از اعضای اصلی گروه آبیدر که نوازنده سازهای بادی است نیز در زمینه ساخت ساز فعالیت دارد، او درباره چگونگی همکاری‌اش با گروه آبیدر گفت: گروه موسیقی آبیدر پیش از دهه ۷۰ فعالیت خود را آغاز کرده است اما من ازسال ۱۳۷۰ به آن پیوسته‌ام. از ابتدای فعالیت حرفه‌ای‌ام تاکنون در جشنواره های داخلی و خارجی بسیاری شرکت کردم و هر سال نیز در جشنواره موسیقی نواحی به اتفاق اعضای گروه حضور می‌یابم.
مردانی درباره تفاوت موسیقی مناطق مختلف کردستان گفت: هنرمندان مناطق مختلف کردستان به طور کلی به خواندن ملودی‌های یکدیگر می‌پردازند و به طور کلی همه آنها یکی هستند و تنها تفاوت آنها در لهجه و لحن است.
وی که یکی از دغدغه‌هایش احیای سازهای مهجور منطقه کردستان است، درباره وضعیت آن سازها و نوع استفاده نوازندگان از آنها گفت: اغلب سازهای مورد استفاده در موسیقی کردستان قدمت بسیاری دارند، اما متاسفانه شیوه استفاده از آنها تا حدودی غلط است. به طور مثال شمشال یکی از قدیمی‌ترین سازهاست که به طور معمول طی سال‌های اخیر کاربردهای غلط و نابجایی پیدا کرده‌است.
وی افزود: شمشال مانند دف در ابتدا سازی خانقاهی بوده و صرفاً در موسیقی خانقاه کاربرد داشته و پس از آن وارد موسیقی محلی شده است. سپس برخی نوازندگان آن را با ارگ همراه کرده‌اند که این اتفاق به ماهیت این ساز بادی آسیب زده است. به طور کلی سازهایی چون سرنا، بالابان، دوزله، شمشال در سمپل‌هایی غلط مورد استفاده قرار گرفته‌اند و با ارگ همراه شده‌اند که همین اتفاق به ایجاد ملودی‌های تکراری منجر شده است.
مردانی با تاکید بر اینکه استفاده از سازهای قدیمی با همراهی ارگ حس و حال درست و لازم را از اثر می‌ستاند، گفت: به طور کلی ساز ارگ ضربه‌های بسیاری به موسیقی کردی زده است. به طور مثال استفاده از سازهای بادی در سمپل‌ها باعث می‌شود صدای آنها از حالت طبیعی خارج شود. مورد دیگر اینکه وقتی نوازنده ساز بادی با خواننده همراهی می‌کند، یک ملودی را در پارت‌های مختلف به یک شیوه نمی‌نوازد و این روند ایجاد تنوع می‌کند; اما در سمپل‌ها این امکان میسر نیست و همانطور که گفتم به تکرار منجر خواهد شد.
