رئیس موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو در گفت‌وگو با ایلنا:
مردم دنیا ایران را با پادشاهی هخامنشی می‌شناسند/ خواهان ادامه همکاری با ایران هستیم اما شرایط جهان کار را دشوار کرده است
کریستوفر وودز معتقد است: تاریخ ایران خیلی قدیمی‌تر از آن است که حتی پادشاهی هخامنشی وجود داشته باشد. با این وجود، عموم جامعه و بیشتر مردم به پادشاهی هخامنشی فکر می‌کنند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، کریستوفر وودز (رئیس موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو) حدود دو سال است که ریاست این موسسه را برعهده گرفته و سال‌هاست درخصوص دوران کهن در شرق به خصوص ایران باستان تحقیق می‌کند. با این وجود برای نخستین بار با الواح باروی تخت جمشید بود که به ایران سفر کرد.
او با شگفت‌انگیز خواندن سفر به ایران گفت: وقتی برای نخستین بار به دیدن موزه ایران باستان رفتم و توانستم اشیایی که سال‌ها درباره آن تحقیق کرده بودم را از نزدیک ببینم، بسیار خرسند و شگفت‌زده شدم. ایران نقش مهمی در شکل‌دهی فرهنگ و تاریخ خاورمیانه داشت و خوشحال هستم که توانستم از نزدیک ایران را ببینم.
وودز چندی پیش با ارسال چهارمین محموله الواح هخامنشی از دانشگاه شیکاگو به ایران سفر کرد و خبرنگار ایلنا به گفتگو با او نشست. در ادامه این گفتگو را می‌خوانید.
موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو یکی از مراکزی است که به صورت تخصصی در خصوص شرق و به خصوص خاورمیانه تحقیق می‌کند. چنانکه در دهه ۱۳۱۰ خورشیدی نیز گروهی از جانب این مؤسسه به حفاری در تل باکون، استخر و تخت جمشید پرداختند و در نهایت کشفیات مهمی که دربردارنده الواح هخامنشی بود را بدست آوردند. در نهایت نیز برای تحقیق بیشتر این الواح با حفظ حق مالکیت ایران، به موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو سپرده شد. اکنون موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو در خصوص چه موضوعاتی درباره ایران تحقیق و پژوهش می‌کند؟ آیا پروژه جدیدی در خصوص ایران در دست دارد؟
موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو یک موسسه تحقیقاتی بین رشته‌ای است که فرهنگ‌ها، تاریخ و موضوعات باستان‌شناسی خاورمیانه را در دوران کهن و باستانی مورد بررسی قرار می‌دهد و ایران نیز بخش مهمی از تاریخ خاورمیانه و البته جهان است. تحقیق و پژوهش درخصوص ایران تقریبا برای حدود ۱۰۰ سال جزئی از کار ما بود.
درواقع پروژه بررسی الواح هخامنشی یادبودی صد ساله از فعالیت با به حساب می‌آید چراکه یکی از نخستین پروژه‌هایی است که در ایران داشتیم و از حفاری در شهر پرسپلیس بدست آمده‌اند.
اکنون بخشی از الواح هخامنشی که در باروی تخت جمشید کشف شده است در قالب نمایشگاه در موزه ایران باستان به نمایش گذاشته شده‌اند و همه آنچه در این نمایشگاه می‌بینید از ارتباط ۱۰۰ ساله ایران و موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو ریشه می‌گیرد. حتی اگر نگاهی در آثاری که موزه ایران باستان به نمایش گذاشته شده‌اند، داشته باشید می‌توانیم شاهد پروژه‌های دیگری باشیم که توسط موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو انجام شده‌اند. پروژه‌های حفاری و باستان‌شناسی مانند چغامیش از این جمله هستند. بنابراین ما تجربه‌های بسیار زیادی از کار و تحقیق و پژوهش در این مناطق از ایران داریم که به ۱۰۰ سال قبل بازمی‌گردد.
باتوجه به سابقه صد ساله تحقیق درخصوص ایران باستان و یافته‌های متعددی که از حفاری در بخش‌های مختلف ایران داشتید، از آخرین یافته‌هایتان درباره ایران باستان بگویید. آیا به نمونه خاصی برخورد کردید که موضوع خاص و منحصر به فردی را عنوان کند؟
بسیار سخت است که از یک نمونه خاص نام ببرم. کاری که پروژه بررسی الواح هخامنشی انجام داده، این است که یک دید و نگاه جامع از کارکرد آن جامعه به ما می‌دهد. ما می‌توانیم از طریق این الواح بفهمیم که دردوره هخامنشیان و در زمانی که در اوج قدرت بودند، چه می‌گذشت. اطلاعاتی از موضوعاتی طبقات پایین جامعه گرفته تا کارگران، پادشاهان و خدایان را دربرمی‌گیرد و مانند پروسه‌ای اطلاعاتی عمل می‌کند که درباره تمام سطوح جامعه اطلاعات در اختیار ما می‌گذارد. به نظرم این عمیق‌ترین و مهم‌ترین چیزی است که می‌توان از الواح هخامنشی دریافت کرد.
شرایط اجتماعی ایران باستان در زمان حکومت هخامنشیان آن چیزی است که از پروژه بررسی الواح هخامنشی به آن دست یافته‌ایم. البته نباید فراموش کرد که بخشی از این الواح هنوز خوانده نشده. تا امروز ۶۵۰۰ لوح را خوانده‌ایم و از بیش از ۴۰۰۰ مهر که روی لوح‌ها وجود داشت، رمزگشایی کرده‌ایم. اما هنوز راه طولانی در پیش داریم و امیدواریم این راه با ادامه پژوهش‌ها در ایران محقق شود. ضمن آنکه علم و تحقیقات تمام نشدنی هستند و همیشه رویکرد جدیدی به الواح وجود دارد.
ایران دارای تمدن، فرهنگ و تاریخی غنی است و به بهشت باستان‌شناسان معروف است. در این میان بسیاری از موسسات تحقیقاتی که در حوزه فرهنگ و تاریخ کهن فعال‌اند، خواستار حضور و پژوهش در ایران هستند. ایران در میان جوامع تحقیقاتی و پژوهشی دنیا و به خصوص در میان پژوهشگران موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو به چه عنوان معروف است؟ آیا اطلاعات دقیقی درخصوص تاریخ و پیشنه ایران در اختیار پژوهشگران در عرصه بین‌الملل قرار دارد؟
بسیاری از موضوعات درباره ایران مطرح می‌شود که بسیار مهم هستند. اما بیشتر مردم و البته پژوهشگران، ایران را با پادشاهی هخامنشی می‌شناسند و فکر می‌کنند که بخش بسیار مهمی از تاریخ ایران باستان است که به هزاران سال قبل بازمی‌گردد. البته تاریخ ایران خیلی قدیمی‌تر از آن است که حتی پادشاهی هخامنشی وجود داشته باشد. اما با این وجود، عموم جامعه و بیشتر مردم به پادشاهی هخامنشی فکر می‌کنند.
درواقع هخامنشیان به دلیل آثاری که از خود به جای گذاشته‌اند بسیار نمود یافته‌اند و توجه مردم عصر معاصر را به خود جلب کرده‌اند. درعین حال نباید فراموش کرد که پادشاهی هخامنشی در آن زمان بسیار گسترده بود و حتی توانسته بود با سرزمین‌های مدیترانه نیز ارتباط برقرار کند و گسترده حکمرانی خود را تا آنجا به پیش براند. در آن زمان بزرگترین و قدرتمندترین پادشاهی جهانی به ایران و هخامنشان تعلق داشت.
به نظر من بیشتر مردم نسبت به این امر توجه دارند و در نگاه نخست وقتی نامی از ایران به میان می‌آید به یاد پادشاهی هخامنشان می‌افتند.
با توجه به گفته‌های شما بیش از ۱۰۰ سال است که موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو با ایران همکاری‌های مشترک دارد. آیا قرار است که این همکاری در پروژه‌های دیگری ادامه یابد و پروژه‌های دیگری در این زمینه تعریف شود؟
هرچند ما می‌خواهیم اما شرایط خیلی سخت است. اما می‌خواهیم این همکاری‌ها ایجاد شود. ما خواستار ایجاد همکاری در زمینه‌های مختلف هستیم بنابراین خارق‌العاده خواهد بود که این مهم محقق شود.
پروژه بررسی الواح هخامنشی پروژه خیلی بزرگی است که اکنون انجام می‌دهیم چراکه خوانش و تحقیق روی الواح هخامنشی بسیار دشوار و البته پیچیده است و به کمک افراد زیادی نیاز داریم؛ اما امیدواریم که بتوانیم این همکاری را ایجاد کنیم. ما همکاری صد ساله داریم اما مطمئنا آنچه که اکنون در دنیا در حال جریان است و اتفاق می‌افتد، شرایط را برای ما سخت خواهد کرد. اما همین که اکنون بخشی از الواح هخامنشی به ایران بازگشته، نشان از گام برداشتن ما در مسیری درست دارد.
گفتگو: معصومه دیودار
