یک باستان‌شناس به ایلنا خبر داد:
دستکند مهریان و گورستان تاج امیر زیر خروارها خاک مدفون شدند/ باستان‌شناسان اجازه حضور در بزرگترین گورستان ایلامی را ندارند
دو محوطه تاریخی و باستانی در شمال غرب و شمال شرق یاسوج با وجود کشف آثار تاریخی و معماری، زیر خاک مدفون شده‌اند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نوروز رجبی (سرپرست هیات باستان شناختی مجموعه معماری دست کند مهریان یاسوج) با اشاره به آنکه یکی از تلخ‌ترین تجربیاتش، کاوش در تنگ مهریان یاسوج بود، گفت: این محوطه باستانی در شمال غربی شهر یاسوج قرار دارد. ماجرا از این قرار بود که در سال ۱۳۹۳، به طور اتفاقی یکی از ساکنان منطقه درصدد حفر چاه برای خانه بود و ضمن حفر این چاه به حفره‌ای برمی‌خورد. درون حفره چند خمره می‌بیند و درنهایت با دالان‌های تو درتو روبه رو می‌شود. اینجاست که پای میراث‌فرهنگی و یگان حفاظت به میان می‌آید و از قضا یکی از خبرگزاری‌ها خبری از وجود گنجی از دوره هخامنشی در این منطقه منتشر می‌کند. این امر سبب بوجود آمدن هجمه‌ای از اخبار نادرست و هجوم مردم به منطقه شد. این درحالی است که خبری از گنجینه نبود و فقط چند خمره سفالی پیدا شده بود.
او ادامه داد: در نهایت باستان‌شناسان با تعجیل و با دست خالی به سراغ کاوش می‌روند. نتیجه آن شد که حدود ۴۰ روز کاوش بدون تامین هزینه‌های کارگر، کارشناس و ابزارهای باستان‌شناسی، انجام و در نهایت با توجه به عدم تامین بودجه، کاوش تعطیل می‌شود.
هرچند رجبی تاکید دارد که حفظ آثار تاریخی از پرداخت پول کارشناس و سرپرست کاوش مهم‌تر است اما تصریح کرد: تاکنون حتی یک هزارتومان هم دریافت نکرده‌ایم. پول کارشناسان، سرپرست و... پرداخت نشده. منافع مملکت را نسبت به منافع خودمان در اولویت قرار می‌دهیم و با وجود آنکه هیچ دریافتی نداشتیم، به دلیل نبود بودجه، مطالعات ادامه نیافت.
این باستان‌شناس خاطرنشان کرد: از آنجا که پول برای ادامه کاوش وجود نداشت و شخصی که این محوطه زیر خانه او پیدا شده بود، می‌خواست خانه خود را بسازد، ناچار به فدا کردن آثار تاریخی و دفن آن شدیم. سازمان میراث‌فرهنگی به هیچ عنوان پیگیر اتفاقاتی که افتاد، نبود این درحالی است که نتیجه کاوش‌های اولیه منجر به کشف آثاری دست کند از دوره اشکانیان شده بود. اما از آنجا که کاوش متوقف شد و ادامه نیافت، هنوز نمی‌دانیم برای استقرار دائم بود یا موقت، بر اثر فشارهای سیاسی این نوع زیست را انتخاب کرده بودند یا دلیل دیگری داشت. درنهایت چون هیچ بودجه‌ای اختصاص نیافته، مطالعه جدیدی هم انجام نشد و همه چیز به حال خود رها شد. اشیای پیدا شده نیز به موزه انتقال داده شد اما معماری آن مورد توجه قرار نگرفت.
گورستان تاج امیر
او با تاکید برآنکه این حکایت نه تنها در مهریان بلکه در تاج امیر هم تکرار شده است، گفت: در گوشه شمال شرقی یاسوج هم شاهد اتفاقات دیگری هستیم. در کنار رودخانه بشار در منطقه‌ای جنگلی، بخشی از اراضی ملی به دانشگاه علوم پزشکی داده می‌شود. از آنجا که این دانشکده نیازمند ساخت کتابخانه، سالن ورزشی،فضای سبز و... است از این رو درصدد صاف کردن بخشی از ناهمواری‌ها که در شیب کوه هستند، برمی‌آید و در این راستا به آثار تاریخی و فرهنگی می‌رسند اما به روایت راننده لودری که در این محوطه کار می‌کرد، ۱۵ شبانه روز تخریب را ادامه می‌دهند.
رجبی ادامه داد: پیمانکار پروژه این اخبار را منتشر نمی‌کند و میراث فرهنگی را در جریان نمی‌گذارد. کار به جایی می‌رسد که راننده لودر درصدد ارائه تعدادی از آثار این محوطه شامل ظروف فلزی، خنجر، ظروف سنگی و... به میراث‌فرهنگی برمی‌آید. وقتی به برش و رمپی که ایجاد کرده‌اند، نگاه کنیم شاهد آن هستیم که گورهای تاریخی کاملا مشخص هستند و نیازی نیست اطلاعات میراثی داشته باشید تا آن را تشخیص دهید زیرا از دور کاملا قابل تشخیص است. بعد از گزارش راننده لودر، یگان حفاظت میراث به منطقه مراجعه و وجود یک محوطه و گورستان تاریخی گزارش شد. درنهایت هم گورستان تاج امیر معرفی می‌شود.
او افزود: پس از این رویدادها، تیم باستان‌شناسی به منطقه عازم می‌شود و حین کاوش‌ها، دانشکده علوم پزشکی بخش دیگری از گورستان را تخریب می‌کند. این امر سبب بروز دعوا و بالا گرفتن بحث‌ها و ارجاع به دانشگاه علوم پزشکی و تشکیل جلسه می‌شود. جلسه‌ای که هیچ خروجی ندارد. در نهایت با انجام یک فصل کاوش در گورستان تاج امیر، کاوش‌ها متوقف و تاکنون هیچ کار دیگری به لحاظ باستان‌شناسی در این محوطه انجام نشده است.
به گفته رجبی، اکنون باستان‌شناسان اگر بخواهند از گورستان تاج امیر بازدید کنند باید از حراست دانشکده پزشکی اجازه بگیرند که البته این اجازه نیز صادر نمی‌شود. اینگونه به نظر می‌رسد که مدیریت میراث‌فرهنگی استان چنین دغدغه‌ای ندارد و کسی نمی‌گوید که به چه حقی آثار تاریخی را از بین برده‌اند؟
این باستان‌شناس خاطرنشان کرد: گورستان تاج امیر یکی از بزرگترین گورستان‌های ایلامی در جنوب ایران است که گورهای دسته‌جمعی، گورهای تکی، ابزارهای جنگ، شکار، خنجر، ظروف سفالی و... در این محوطه بدست آمده بود.
