یک محقق ارزهای دیجیتال مطرح کرد:
رمزارزها مانعی برای سوءاستفاده توراپراتورهای خارجی از خدمات ایرانی‌ها/ چالشِ بانک مرکزی: تولید ممنوع نیست اما استفاده ممنوع است
رمزارزها در دنیای دیجیتال امروز خدمات مختلفی به کاربران ارائه می‌دهند. خدماتی که بدون وابستگی به بانک‌ها و با پایگاه داده توزیع شده ارائه می‌شوند. این خدمات در حوزه گردشگری فرصت‌های جدیدی بوجود آورده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، موضوع ارزهای دیجیتال یا همان رمزارزها از سال ۲۰۰۹ در دنیا مطرح و روی بستری از فن آوری جدید بنام تکنولوژی بلاکچین پیاده‌سازی شد. یکی از دلایلی که رمزارزها مورد اقبال عموم قرار گرفت این است که به بانک‌ها وابسته نیست. این درحالی است که تاکنون، روال تراکنش‌ها بر این منوال است که در بانک‌ها متمرکز باشد. درواقع تراکنش‌ها بر اساس پایگاه داده‌های متمرکز فعالیت می‌کنند.
این درحالی است که یکی از ویژگی‌های رمزارزها این است که پایگاه داده توزیع شده دارند و پایگاه داده آنها متمرکز نیست. به این معنا که اطلاعات مشتری‌ها و تراکنش‌ها، یکجا تمرکز پیدا نمی‌کند و به صورت توزیع شده بین همه کاربران توزیع می‌شود و به نوعی همه به آن دسترسی دارند. این مهم سبب شد تا افراد بدون آنکه به بانک اتکا داشته باشند، بتوانند تراکنش مالی انجام دهند.
اگر تاکنون قصد داشتید، پولی را به فرد دیگری در هر جای دنیا منتقل کنید، لازم بود تا هر یک از شما یک حساب بانکی داشته باشید و درخواست خود را از طریق بانک‌ها انجام دهید. سپس لازم بود تا بانک شما با بانک طرف مورد نظر، ارتباط برقرار کند و معامله انجام شود. همچنین برای انجام تمام داد و ستدهای مالی نیاز داشتید تا کارهای خود را از طریق یک بانک انجام دهید. اما رمزارزها و پول‌های دیجیتال بستری را ایجاد کردند که صرف نظر از اینکه قصد دارید از بستر بانکی خود استفاده کنید یا خیر، بتوانید به سادگی رمزارزهای خود را به کیف پول طرف مورد نظرتان انتقال دهید.
از دیگر مزایای رمزارزها، سرعت انتقال پول است. به طور مثال اگر بخواهید از طریق بانک‌ها، پول را از کشوری به کشور دیگر انتقال دهید، مدت زمان قابل توجهی برای این انتقال نیاز است؛ این درحالی است که زمان مورد نیاز برای انتقال رمزارزها، به اندازه زمان ارسال و دریافت یک ایمیل است.
هزینه تراکنش نیز در رمزارزها به مراتب کمتر است چراکه اگر بخواهید از طریق صرافی‌ها و حواله بانکی، پولی را انتقال دهید، کارمزدهایی تعلق می‌گیرد که نسبتا زیاد است اما در حوزه ارزهای دیجیتال، این کارمزدها بسیار کمتر است. درعین حال، ارزهای دیجیتال خیلی متنوع هستند و با توجه به تراکنش‌هایی که دارند، ارزان‌تر از نقل و انتقال پول هستند. حتی تمام دنیا می‌توانند از خدمات و امکانات رمزارزها استفاده کنند.
با توجه به تمام خدمات و امکاناتی که رمزارزها در اختیار ما می‌گذارند می‌توانیم در شرایط کنونی و باتوجه به تحریم‌های موجود، از این فرصت برای توسعه گردشگری استفاده کنیم. البته رمزارزها معایبی نیز دارد، چنانکه می‌توان از آن در پولشویی و پول سیاه و انجام معاملات غیرقانونی استفاده کرد. اما کشورهای دنیا درصدد آن هستند که با وضع قوانین، جلوی بخش‌های منفی رمزارزها را بگیرند. هرچند اکنون نیز با پول‌های رایج هم شاهد چنین تخلفاتی هستیم.
در ادامه گفتگوی ایلنا را با سعید صدری (دبیر اسبق کمیته گردشگری سلامت کشور و پژوهشگر و محقق در حوزه ارزهای دیجیتال) درخصوص نقش رمزارزها در توسعه گردشگری را می‌خوانید.
او عضویت در کمیته علم و فن آوری کمیسیون علمی راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام را در کارنامه خود دارد.
عمده مزایای رمزارزها این است که تبادل آن بدون واسطه بانک‌ها امکانپذیر است. با توجه به شرایط فعلی ایران و بسته شدن سوئیفت و عدم همکاری بانک‌های جهانی با ایران، رمزارزها چه فرصت‌هایی می‌توانند در حوزه تبادلات پیش روی ما بگذارند؟
با توجه به شرایط ویژه کشور ما در دنیا، از تحریم‌ها گرفته تا بسته شدن سوئیفت (جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی) و قطع شدن ارتباط مالی ما با دنیا؛ ارزهای دیجیتال فرصتی استثنایی برای کشور ما ایجاد کرده که اگر متوجه این فرصت شویم و نیت استفاده صحیح از رمزارزها برای پیشرفت کشور و رفع شرایط پیش آمده از تحریم‌ها را داشته باشیم و بدانیم چگونه از آن استفاده کنیم، می‌تواند یک فرصت و بستر بسیار مناسب برای ایران باشد و به نوعی بخشی از تحریم‌ها را بی‌اثر کند.
جدای از آنکه رمزارزها برای کشور در همه زمینه‌ها می‌تواند موثر باشد و ما را از بن بست نقل و انتقالات مالی که از طریق بانک‌ها انجام می‌شود، رها کند، بخصوص در حوزه گردشگری می‌تواند مفیدتر باشد. این فایده در حوزه گردشگری چگونه رقم می‌خورد؟ آیا تاکنون فعالیت و طرح‌هایی در این خصوص ارائه شده است؟
برخی از صنایع مانند غذا، پوشاک و... جنبه داخلی دارند و ارتباط کمتری با دنیای خارج از کشور ندارند و وابستگی محدودتری به نقل و انتقال ارز دارند. این درحالی است که در حوزه صنعت گردشگری، بخصوص در حوزه گردشگر ورودی، از آنجا که ناچاریم دلار، یورو و ارزهای خارجی از گردشگر بپذیریم، تحریم‌ها سبب بروز آسیب‌های بزرگ به صنعت گردشگری شده است. حال که شاهد ظهور ارزهای دیجیتال هستیم می‌توانیم از این امکان در حوزه گردشگری استفاده کنیم.
به همین منظور، حدود دو سال پیش طرحی آماده و به کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ارسال کردیم. چنانکه می‌توانیم از رمزارزها برای رفع بخشی از مشکلات صنعت گردشگری استفاده کنیم. طرح توسط ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس مورد بررسی و تایید قرار گرفت. بنابرآن شد تا طرح با حضور سازمان‌های مربوطه اعم از بانک مرکزی، سازمان بورس و اوراق بهادار، دارایی، اداره کل حقوقی مجلس، مرکز پژوهش‌ها و ... مطرح و بررسی شود.
پیشنهاد ما در ۳ حوزه اصلی شامل تبادل ارز، استخراج و ICO ارائه شد. در حوزه تبادل ارز قصد برآن است تا گردشگر ناچار نباشد پول نقد به همراه بیاورد که خطراتی مانند سرقت، گم شدن و... را در پی داشته باشد، در حوزه استخراج و تولید رمزارز فعال شدیم تا خودمان بتوانیم در حوزه تولید این ارز دیجیتال فعالیت کنیم. در حوزه ICO نیز به فضای بلاکچین ویژه‌ای نیاز داریم تا بتوانیم کوین‌های جدید برای حوزه گردشگری تولید کنیم. این کار راهم تا مراحلی پیش بردیم اما ادامه فعالیت‌ها منوط به آن بود که بانک مرکزی مجوزهای لازم برای انجام این کار را به ما بدهد.
در جلساتی که در مجلس داشتیم، متولی اصلی کار که بانک مرکزی است، نظرشان این بود که ماینینگ را می‌توانیم بپذیریم و به وزارت صمت ارجاع دادند. اما این مهم رفع کننده مشکلات ما نبود. قصد ما استفاده از رمزارزها در تعاملات گردشگری است.
بعد از پیگیری‌های مختلف، علی اصغر مونسان (رییس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) نامه‌ای به اسحاق جهانگیری (معاون اول رییس جمهور) زد و در نهایت نامه به بانک مرکزی و وزارت ارتباطات اجراع داده شد. بانک مرکزی خواستار ارائه طرح شد و در نهایت نشست و نقد و بررسی این طرح در معاونت گردشگری برگزار شد.
کارشناسان حاضر در جلسات مطرح کردند که طرح، هیچ خلل قانونی ندارد چراکه کار از طریق صرافی‌ها انجام می‌شد. نامه به بانک زده شد تا درخواست صدور مجوز داده شود. بعد از آنکه مکاتبات مختلف با معاونت بانک مرکزی داشتیم، نه مجوز به ما داده شد نه اشکالی به کار ما گرفته شد. درواقع می‌توان گفت، در عین آنکه طرح را رد نکردند، قبول هم نکردند که این طرح انجام شود. حتی کارها را از کانال جامعه گردشگری الکترونیک پیگیری کردیم و همچنان به نتیجه نرسیده‌ایم.
رمزارزها این ویژگی را دارند که بدون دخالت بانک‌ها امکان تبادل آنها وجود دارد، باتوجه به این ویژگی خاص، چرا در انتظار تایید بانک مرکزی برای استفاده از رمزارزها در حوزه گردشگری هستید؟ چه مشکلاتی بر سر راه عملیاتی کردن استفاده از رمزارزها در حوزه گردشگری وجود دارد؟
کشور ما و برخی مسئولان اینگونه عمل می‌کنند که مانع پیشرفت شوند. از دیگر سو، بانک مرکزی اعلام کرده است که استفاده از رمزارزها به عنوان ابزار پرداخت ممنوع است و این کار خلاف مقررات است. بنابراین اگر ما خدمات گردشگری را در ازای دریافت رمزارزی مانند بیت کوین بفروشیم، بانک مرکزی می‌تواند مارا به عنوان مجرم بازداشت کند.
این درحالی است که تولید بیت کوین در ایران ممنوع نیست. این نوعی تضاد را در کشور ایجاد کرده است. اگر رمزارزها بد هستند چرا تولیدشان ممنوع نیست. اگر خوب هستند، چرا بانک مرکزی اجازه تبادل و استفاده از آنها را نمی‌دهد!! چطور تولید رمزارز خوب است اما استفاده از آن بد است.
البته بانک مرکزی ممکن است این تصور راداشته باشد، که با ظهور رمزارزها در بازار، کنترلشان بر تبادلات بازار کم می‌شود. این درحالی است که امکان ایجاد دسترسی برای کارشناسان بانک و نظارت آنها به امور وجود دارد. حتی می‌توان در مواقع لازم، مالیات از آن گرفته شود و ...
اکنون در فضای اینترنت بسیاری از خدمات گردشگری از هتل و بلیط هواپیما گرفته تا بسته سفر و... را می‌توان با استفاده از رمزارزها دریافت کرد. این درحالی است که با عدم استفاده ایران از این امکان، به نوعی دچار خود تحریمی شده‌ایم. خود تحریمی که خودمان بر سر خودمان اعمال کرده‌ایم. ما در شرایط کنونی به ابزارهای جدید برای رونق گردشگری نیاز داریم اما عدم استفاده از رمزارزها، تحریمی جدید است که خودمان به خودمان روا می‌داریم.
استفاده از رمزارزها تا چه اندازه می‌تواند رونق بخش حوزه گردشگری شود؟ چه فرصت‌ها و چالش‌هایی در پس استفاده از رمزارزهایی مانند بیت کویین در حوزه گردشگری وجود دارد؟
نمی‌گوییم استفاده از رمزارزها، همه مشکلات موجود در حوزه نقل و انتقال پول را حل می‌کند اما نباید فراموش کرد که بخش عمده‌ای از مشکلات حوزه گردشگری به این مهم بازمی‌گردد. تبادل پول در بیشتر مواقع با مسترکارت‌ها انجام می‌شود که در ایران کارایی ندارند، بخصوص گردشگران اروپایی کمتر به حمل پول نقد با خود تمایل دارند، از این رو ایجاد شرایطی که بتوانند با رمزارزها خدمات گردشگری مورد نیاز خود را خرید کنند. قطعا تاثیر بسزایی در رونق گردشگری خواهد داشت.
همچنین بسیاری از آژانس‌داران که درصدد رزرو هتل، بلیط و ... برمی‌آیند این روزها با مشکل روبه رو هستند چراکه بسیاری از گردشگران امکان انتقال پول به آژانس‌داران را ندارند و این امر سبب شده تا آژانس‌دار خدمات ارائه دهد اما نتواند پول خود را دریافت کند. موارد متعددی اینگونه اتفاق افتاده که آژانس‌داران ایرانی از توراپراتورهای خارجی مبالغ هنگفتی از ۱۰ هزار تا چندین میلیون یورو را طلب دارند و امکان وصول این مطالبات وجود ندارد.
طرف خارجی خواهان معرفی بانک برای ارسال مبالغ هزینه شده هستند اما طرف ایرانی امکان معرفی بانک ندارد چراکه سوئیفت بسته است. به نوعی این امر سبب بروز سوءاستفاده توراپراتورهای خارجی از ایرانی‌ها شده است. این درحالی است که با استفاده از رمزارزها می‌توانیم این موارد را ازبین ببریم. ضمن آنکه رمزارزها تحریم پذیر نیستند. حتا اگر هم بخواهند یک روزی زمینه تحریم آن را فراهم کنند، در شرایط فعلی امکانپذیر نخواهد بود و ما می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم.
با توجه به فرصت‌هایی که رمزارزها برای فعالان حوزه گردشگری ایران می‌توانند ایجاد کنند، آیا در شرایط فعلی از رمزارزها در حوزه گردشگری استفاده می‌شود؟ آیا فعالان این حوزه به فکر استفاده از این فرصت افتاده‌اند؟
قبل از آنکه بانک مرکزی استفاده از رمزارزها را به عنوان ابزار پرداخت ممنوع کند، چند آژانس خدمات مسافرتی و استارت آپ فعالیت خود را با محوریت رمزارزها آغاز کرده بودند. البته اکنون مقررات شرایط را تغییر داده است. این فرصت از دست رفته است.
