یک پژوهشگر تئاتر مطرح کرد:
آیینها و نمایشهای هرمزگان در حال نابودیاند/ ضرورت راهاندازی رشتهای دانشگاهی برای نمایشهای ایرانی
یکی از پژوهشگران نمایشها و آیینهای سنتی هرمزگان با بیان اینکه «آیینها و نمایشهای هرمزگان یا در حال نابودیاند و یا از آخرین اجرای چنین آثاری مدتها گذشته است» گفت: نمایشها و خردهنمایشهایی مانند پیرمرد و خرسک و پیرمردی (باپِری) در حال نابودی و فراموشی هستند و باید دست به کار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، لاله تقیان، حمیدرضا اردلان و محمدحسین ناصربخت وظیفه انتخاب مقالات هفتمین سمینار بینالمللی جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی را برعهده داشتند و پس از ارزیابی نهایی ۱۳ اثر را برای ارایه مقاله و ۷ اثر را برای بخش ارائه پوستر برگزیدند. «امین سالاری» با مقاله «پیرمردی – خرده نمایش شادیآور جزیره هرمز» از بندر لنگه در بخش مقالات حضور دارد. او درباره رساله خود گفت: گزارشهایی درباره نمایش پیرمردی (باپری) در گذشته مطرح شده بود ولی دارای پیشینه قوی و مهمی است.
سالاری ادامه داد: در واقع، این نمایش به دوران هرمز کهن بازمیگردد و پادشاهی ملوک هرمز چنین آثاری را جمعآوری میکرده است. این نمایش به نوعی ترکیبی از خردهنمایشهای دیگر است؛ مثلا در نمایش «رِشتی» مردی داریم که بر چوبی به مثابه اسب سوار میشود و سپس به سراغ تماشاگران میرود و از آنان سوال میکند و مردم را دست میاندازد.
او خاطرنشان کرد: گزارشات مکتوبی هم در این زمینه وجود دارد؛ مثلا ماهوان چینی (۸۳۷ هجری-۱۴۳۳ میلادی) در این باره نوشته است. او فرمانده ناوگان تجاری چین بود و زندگی مردم این منطقه را رصد کرده و در گزارشی آورده است که تیرکی چوبی در میدان شهر برپا شده است و مردم دور آن جمع شدهاند و نمایشی را نظاره میکنند. شخصی بوده که لباس حیوانی پوشیده بود و از تیرک بالا میرفت و گمان میکنیم که اجرای نمایش «پیرمردی» را دیده است.
این کارگردان و پژوهشگر جنوبی درباره داستان نمایش پیرمردی (باپِری) گفت: کسی خود را به پیری میزند و نزد اربابی میرود و درخواست کار میکند. ارباب هم سه زن داشته است. ارباب درخواست میکند که او ارزن بکارد و پیرمرد هم میگوید که با ارزن مشکل دارد.
سالاری با بیان اینکه نمایش شامل کاشت، داشت و برداشت محصول زراعی میشود و مربوط به دوران هرمز کهن است، گفت: در واقع، در این آثار، ترانههای محلی و موسیقی خاصی اجرا میشود و اجراگران جو را در زمین میکارند و از مترسک تا افرادی با لباس گاو در این نمایش حضور دارند.
او با تاکید بر اینکه «تمام تکنیکهای مهم نمایشهای سنتی ایرانی را در این نمایش شاهدیم.» تصریح کرد: باید این نمایش را به نوعی مربوط به دوران فئودالیته و بستر ارباب رعیتی بدانیم.
این پژوهشگر و کارگردان تئاتر درباره مضمون این نمایش هم گفت: در این آثار شاهد یک عصیان علیه نظام ارباب و رعیتی و فئودالیته هستیم. حتی شباهتهایی به نمایش بقالبازی هم در آن دیده شده و تکنیکهای سیاهبازی و کمدی سپید هم در آن وجود دارد اما متاسفانه این نمایش برای آخرین بار ۴۰، ۵۰ سال پیش اجرا شده است.
سالاری با آرزوی اینکه «خدا کند نمایشهای ایرانی تبدیل به خورشیدی تابان شوند» تاکید کرد: ما ناگزیریم به گذشته و پیشینه خودمان نظر بیندازیم.
او با اشاره به اینکه «ای کاش رشته دانشگاهی نمایشهای ایرانی دایر میشد.» تصریح کرد: ما در حال اشتباهات بزرگی هستیم که مدام نمایشهای غربی را اجرا میکنیم و نمایشهای ایرانی را فراموش کردهایم. نمایشها و خردهنمایشهایی مانند پیرمرد و خرسک و پیرمردی (باپِری) در حال نابودی و فراموشی هستند و باید برای حفظشان خیلی زود دست به کار شد.
هفتمین سمینار بینالمللی جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی ١٩ و ٢٠ مرداد در کاشان با مدیریت حمیدرضا اردلان برگزار میشود.