رئیس کمیته بین‌المللی سپر آبی تاکید کرد:
تخریب هویت و میراث فرهنگی هدف درگیر‌های مدرن شده است
رئیس کمیته بین‌المللی سپر آبی خاطرنشان کرد: در درگیری‌های مسلحانه شاهد تخریب زیرساخت‌های طرف مقابل هستیم اما امروز درگیری‌های مدرن به سمت تخریب هویت طرف مقابل هستند. وقتی تخریب هویت تبدیل به هدف شود میراث فرهنگی و آثار تاریخی مورد هدف و تخریب قرار می‌گیرند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مراسم تشکیل کارگروه کمیته بین‌المللی سپر آبی صبح امروز با حضور سفیر اتریش، رئیس کمیته بین‌المللی سپر آبی، معاون میراث فرهنگی کشور، اعضای پلیس اینترپل، مسئولان و ارگانهای مرتبط با حفاظت از میراث فرهنگی در کاخ سعدآباد برگزار شد.
کارل هابسبورگ (رئیس کمیته بین‌المللی سپر آبی) با اشاره به آنکه موفق شده‌اند یکی از کارگروه‌های کمیته بین‌المللی سپر آبی را بعد از مد‌ت‌زمان کوتاهی که از تشکیل نخستین جلسات در ایران می‌گذارد امروز تشکیل دهند، گفت: امروز گام دیگری درخصوص تشکیل کمیته بین‌المللی سپر آبی در ایران بر خواهیم داشت و بسیار خوشحال هستیم که در این موقعیت این نشست برگزار می‌شود چراکه چند روز پیش بعد از ۲۰ سال دومین توافق لاحه را گرامی داشتیم.
او ادامه داد: اهمیت این پروتوکول در این است که مسئولیت‌های کمیته سپر آبی را به سطح بالاتری ارتقا داد و وظایف این کمیته را نه تنها به درگیری‌های مسلحانه محدود نکرد بلکه هر بحران طبیعی و غیرطبیعی دیگر که آثار تاریخی را مورد تهدید قرار می‌دهد تحت پوشش خود خواهد گرفت.
هابسبورگ خاطرنشان کرد: اکنون ایران با یک بحران طبیعی روبه‌رو است و سیل سبب شده تا آثار تاریخی آسیب ببیند. به نظر من اکنون بهترین زمان برای توجه ویژه به کمیته سپر آبی است چراکه وظایف سپر آبی با سازمان صلیب سرخ مقایسه می‌شود و سپر آبی وظیفه حفاظت از میراث فرهنگی و آثار تاریخی را برعهده دارد.
او با اشاره به آنکه از زمان تصویب فعالیت کمیته سپر آبی در سال ۱۹۵۴ تاکنون پیشرفت زیادی را در حوزه فعالیت‌های این کمیته شاهد نبودیم، گفت: با این وجود اگر به ۲۵ سال گذشته رجوع کنیم اهمیت حفاظت از آثار تاریخی رنگ بیشتری به خود گرفته و مهمتر شده است. درواقع می‌توان گفت فکر تشکیل کمیته سپر آبی به دلیل پیامدهای به وجود آمد از جنگ جهانی دوم بود. در آن مقطع وقتی با تخریب‌های گسترده بر آثار تاریخی روبه‌رو شدند که بعضاً برخی از این تخریب‌ها نیز هدفمند نبودند و در حاشیه جنگ اتفاق افتاده بود به فکر این تشکیلات افتادند اما از آن زمان تاکنون تغییرات زیادی درخصوص درگیری‌های مسلحانه شاهد هستیم. این درگیری‌ها در آن موقع نیز وجود داشت و در حوزه بین‌المللی نیز بود اما اکنون این درگیری‌ها در حوزه بینافرهنگی و بین‌الادیان رقم می‌خورد و با تغییر نوع درگیری‌ها و اهداف مورد نظر در درگیری‌ها روبه‌رو هستیم.
او یادآور شد: در درگیری‌های بین‌المللی که به صورت مسلحانه اتفاق می‌افتد تخریب زیرساخت‌های طرف مقابل هدف قرار می‌گرفت اما امروز درگیری‌های مدرن به سمت تخریب هویت طرف مقابل هستند. وقتی تخریب هویت تبدیل به هدف شود میراث فرهنگی و آثار تاریخی مورد هدف و تخریب قرار می‌گیرند. از این رو باید تلاش‌هایمان را برای حفاظت هرچه بیشتر از میراث فرهنگی انجام دهیم. عمده این وظایف برعهده کمیته بین‌المللی سپر آبی است.
سپر آبی، در زوان وقوع بحران محافظت میراث فرهنگی است
رئیس کمیته بین‌المللی سپر آبی خاطرنشان کرد: درخصوص تخریب میراث فرهنگی با سه زمان روبه‌رو هستیم؛ زمان قبل از وقوع بحران، وقوع بحران و بعد از آن. البته سازمان‌هایی مسئولیت را دارند که اقدامات لازم را بعد از وقوع آسیب به میراث فرهنگی انجام دهند اما سازمان‌های کمی هستند که قبل از وقوع حادثه از آثار تاریخی حفاظت کنند و البته سازمان‌های کمتری نیز وجود دارند که زمان وقوع بحران برای حفاظت از میراث فرهنگی اقدام می‌کنند. این دقیقا وظیفه سپر آبی است که قبل از وقوع بحران و در زمان بروز آن از میراث حفاظت کند. این مشارکت در کنوانسیون‌های بین‌المللی این مقدمه را به عنوان یک تعهد در نظر می‌گیرد.
او با اشاره به حضور پررنگ ایران در نشست یونسکو که چندی پیش در ژنو برگزار شد، گفت: باید سعی کنیم تا همکاری‌های بسیار نزدیک بین سازمان‌های مربوطه و سازمان‌های امنیتی برای حفاظت از آثار تاریخی ایجاد کنیم. خوشحال هستم که می‌بینم نمایندگانی از اینترپل در این نشست حضور دارند چرا که یکی از مشکلات ما در حوزه میراث فرهنگی تجارت غیرقانونی آثار تاریخی و فرهنگی است که بعد از وقوع بحران اتفاق می‌افتد. در اینجاست که همکاری‌های انتظامی و نظامی در کنار متخصصین بسیار اهمیت پیدا می‌کند. هرچند همه ما می‌دانیم این نوع همکاری همیشه خیلی راحت نیست اما در همکاری و مراوداتی که با ایران داشتم متوجه شدم آگاهی از اهمیت به میراث تاریخی چقدر در سطح بالایی قرار دارد و خوشحال می‌شوم که از تجربیات ایران در سطح بین‌المللی بهره جوییم. ایران می‌تواند تجربیات خود را در حوزه حفاظت از میراث فرهنگی به کشورهای منطقه منتقل کند. بسیار اهمیت دارد که نقشی پیشرو در این حوزه را ایران برعهده بگیرد.
شورای امنیت ملی، حافظ میراث فرهنگی است
این مراسم با صحبت‌های رحمت‌الله رئوف (مجری آیین‌نامه حفاظت از میراث فرهنگی) ادامه یافت. او با اشاره به آنکه مرجع ما بر حفظ میراث فرهنگی همان مرجع رسیدگی به قوانین است، گفت: در سال ۱۳۷۳ عالی‌ترین جایگاه امنیتی کشور مصوبه‌ای ۱۲ بندی برای حفاظت از میراث فرهنگی مصوب کرد. هشت سال این مصوبه در دستور کار سازمان میراث و دستگاه‌های مربوطه مورد کارشناسی قرار گرفت و منجر به تصویب مصوبه آیین‌نامه حفاظت از میراث فرهنگی در شورای امنیت کشور شد. این آیین‌نامه ۳۴ ماده دارد و همه دستگاه‌های مرتبط را ملزم به حفاظت از میراث کرده است.
او ادامه داد: امر آموزش نیروهای مسلح در این آیین‌نامه در نظر گرفته شده و به نیروهای نظامی آموزش داده می‌شود. همین امر در جنگ تحمیلی کمک کرد تا نیروهای مسلح در حفظ میراث فعال باشند. با توجه به تجربیات ایران و با کمک‌های کمیته سپر آبی امیدواریم بتوانیم پایگاهی در منطقه باشیم.
باران‌های اسیدی بر سر میراث فرهنگی
غلامرضا رحمانی (رئیس پژوهشکده مرمت و حفاظت) با اشاره به آنکه کشور ما علاوه بر آنکه به صورت مستقیم با جنگ هشت ساله مواجه بود و آثار تاریخی طی این جنگ آسیب دیدند، گفت: امروزه عواملی که ناشی از بحران‌های منطقه است نیز مانند باران‌های اسیدی آثار تاریخی را تحت تاثیر قرار داده‌اند. زمانی که جنگ کویت اتفاق افتاد و چاه‌های نفت بمب‌باران شدند شاهد باران‌های اسیدی روی آثار میراث جهانی ایران به خصوص تخت جمشید، پاسارگاد و شوش بودیم. تمام این امور ثبت و مستندنگاری شده‌اند. امروزه نیز به دلیل بحران‌هایی که در منطقه وجود دارد میراث فرهنگی ایران همچنان در معرض آسیب قرار دارد و ما سعی داریم با رسد آثار این تاثیرات را به حداقل برسانیم. ما می‌توانیم این تجربیات را در اختیار سایر کشورها قرار دهیم.
حفاظت از میراث فرهنگی را برای جامعه ملموس کنیم
هادی شیرزاد (رئیس اینترپل ایران) نیز گفت: هرچند از کمیته سپر آبی به عنوان صلیب سرخ آثار تاریخی یاد می‌شود با این وجود به صلیب سرخ توجه بیشتری می‌شود چراکه نقش صلیب سرخ حفظ جان انسان‌هاست و این امر قابل لمس است اما حفظ میراث فرهنگی ملموس نیست. اگر یکی از برنامه‌های کمیته بین‌المللی سپر آبی در حوزه آموزش و ملموس کردن امور توسط کاربران و آگاه‌سازی جامعه قرار گیرد بسیار مناسب خواهد بود.
او ادامه داد: یکی از وظایف اصلی اینترپل مبارزه با قاچاق میراث فرهنگی است. در این خصوص بانک‌های بین‌المللی و همچنین دوره‌های آموزشی‌های خاصی برای پلیس‌ها وجود دارد. پیشنهاد می‌دهم که کشورهای عضو بخش‌های پلیس خود را نیز در این حوزه فعالیت می‌کنند و پلیس سپر آبی را شکل دهیم.
هابسبورگ در پایان این جلسه با تاکید بر آنکه نمی‌توان از نقش NGOها در حفاظت از میراث فرهنگی چشم‌پوشی کرد، گفت: سمینارهای آموزشی در این حوزه برگزار کرده‌ایم ضمن آنکه چهار نهاد از نهادهای تشکیل‌دهنده کمیته بین‌المللی سپر آبی از بخش‌های مردم‌نهاد هستند. او همچنین از تهیه لیستی از آثار تاریخی خبر داد که نیروهای نظامی موظف می‌شوند در درگیری‌های مسلحانه از بروز آسیب به این آثار جلوگیری شود چراکه براساس معاهده‌های لاهه باید از آثار تاریخی محافظت کنیم.
معنای گسترده حفاظت از میراث فرهنگی
محمدحسن طالبیان (معاون میراث فرهنگی کشور) نیز در پایان این نشست خاطرنشان کرد: معنای حفاظت از میراث فرهنگی بسیار گسترده شده و از سال ۱۹۵۴ تاکنون این تغییرات ادامه دارد. تمام اینها در قالب یک شبکه هستند و از هم جدا نیستند و باید از آن محافظت کنیم.
او با تاکید بر آنکه فرهنگ، کاری به سیاست ندارد، گفت: ایران در تمام کنوانسیون‌های بین‌المللی شرکت می‌کند و کمیته ملی تمام بخش‌های مهم را تشکیل داده است. بسیاری از کارگاه‌های منطقه‌ای در ایران تشکیل شده و فعالیت آنها ادامه دارد. تشکیل کمیته سپر آبی در ایران نیز یک واقعه تاریخی در حوزه مشارکت بین‌المللی خواهد بود و باید از ظرفیت آن بهره بگیریم.
طالبیان خاطرنشان کرد: همکاری‌های ما برای استرداد اشیای عتیقه قاچاق که به عراق و افغانستان رفته بودند انجام شده و در حال پیگیری امور هستیم.
او با اشاره به روز خلیج فارس گفت: ما هر سال این روز را گرامی می‌داریم و نقشه‌هایی که از خلیج فارس باقی مانده است را به عنوان اسناد تاریخی برای نشان دادن ارتباط دیرین ایران با سایر کشورها و تعامل آن با عرصه بین‌الملل و نقش بشردوستانه ایران در نظر می‌گیریم. تاریخ خلیج فارس به گونه‌ای است که امروزه در کرانه خلیج فارس و سواحل مکران شاهد کشف هزاران آثار تاریخی و جزایر تاریخی مختلف هستیم چنانکه به تازگی ۶۲ محوطه جدید از محوطه‌های پارینه‌سنگی و دوره اسلامی در این منطقه شناسایی شده‌اند. حتی مجبور شدیم پایگاهی برای کارشناسی و مستندسازی این آثار در نظر بگیریم.
معاون میراث فرهنگی کشور از راه‌اندازی دبیرخانه کمیته سپر آبی در سازمان میراث فرهنگی خبر داد و گفت: امیدوار هستیم بتوانیم اولین کارگاه منطقه‌ای را هرچه زودتر برگزار کنیم. در انتهای این نشست صورتجلسه تشکل کارگروه بین‌المللی سپر آبی ایران به امضای حاضران و مسئولان ارگانهای مختلف رسید.
