کشف محوطه باستانی قلعه کتی در بابل

به گزارش ایلنا، عبدالرضا مهاجری نژاد (سرپرست برنامه بررسی نجات بخشی محدوده سد سجاد رود بابل) با اعلام خبر کشف محوطه باستانی قلعه کتی گفت: سد مخزنی سجادرود با هدف جمع آوری و کنترل آب‌های سطحی رودخانه سجادرود برای تأمین آب شرب مورد نیاز زون ۴ آبرسانی طرح جامع آبرسانی شرب و صنعت مازندران (شامل شهرستانهای بابل، بابلسر و فریدونکنار) و بهبود وضعیت موجود کشاورزی حق آبه بران رودخانه سجادرود احداث می‌شود.

به گفته این باستان شناس، اگر چه لزوم انجام این پروژه‌ها امری مهم تلقی می‌شود ولی اهمیت حفظ و حراست از میراث فرهنگی کشور بر هیچ کس پوشیده نیست لذا در همین راستا بررسی و شناسایی حوضه آبریز سجاد رود برای شناسایی و حفظ آثار این منطقه آغاز شد.

وی گفت: از جمله محوطه‌های کشف شده در این بررسی محوطه باستانی قلعه کتی است که بر روی یک عارضه طبیعی قرار گرفته و به صورت یک تپه بزرگ در قسمت جنوب شرقی تاج سد قرار دارد.

مهاجری نژاد افزود: در بررسی های اولیه سطح تپه آثار پراکنده سفال بدست آمد که نشان از وجود یک سایت باستانی داشت.

او گفت: هر چند به علت پوشش جنگلی این محوطه و همینطور شیب نسبتا زیاد و شکل ظاهری سطح زمین که باعث ایجاد فرسایش شدید می‌شود و هیمنطور وجود برگ و خاکبرگ نرم که عامل فرسایش را تشدید می‌کند جمع آوری داده را از سطح تپه با مشکل مواجه ساخته است ولی با بررسی‌های دقیق‌تر این داده‌ها جمع آوری و مورد طبقه بندی قرار گرفته‌اند.

او گفت: حاصل بررسی‌های صورت گرفته در محوطه قلعه کتی شناسایی سه محوطه باستانی بود که با نگاهی دقیقتر به داده‌های مکانی این محوطه‌ها نقش پر رنگ شکل زمین و عوامل مورفولوژیکی آشکار می‌شود که دلایل شکل گیری این محوطه‌ها را باید در آن بررسی کرد.

مهاجری نژاد اظهار داشت: این سه محوطه به ۳ دوره متفاوت یعنی گورستان عصر آهن، قلعه ساسانی و یک محوطه با قدمت تاریخی و اسلامی که از دو سایت دیگر جدیدتر است، تعلق دارند.

او گفت: آنچه که قبل از آغاز بررسی میدانی و با نگاهی به نقشه‌های توپوگرافی و هوایی منطقه در ابتدا به نظر می‌رسید این بود که به لحاظ موقعیت مکانی این منطقه مستعد تشکیل سکونتگاه‌ها و شکل گیری استقرارگاه‌های باستانی بوده است.

وی در ادامه افزود: همچنین به نظر وجود رودخانه سجاد رود به عنوان یک رود دائمی و مهمترین عامل شکل گیری استقرار نقش به سزایی در این رابطه ایفا کنند.

مهاجری نژاد گفت: شیب ملایمی که در اطراف مسیر رودخانه و زمین‌های منتهی به آن وجود داشته که در بعضی قسمت‌ها ناحیه ای بیش از ۵۰۰ متر در عرض رودخانه را پوشش می‌داد دلایلی بودند که این فرضیه را قوت می‌بخشیدند با این حال آنچه که بعد از بررسی میدانی در این منطقه مشخص شد با آنچه که در ابتدا تصور می‌شد مغایرت داشت و در فاصله نسبتا زیادی از بستر رودخانه هیچ گونه استقراری یافت نشد.

او دلیل این امر را وجود پادگان‌های آبرفتی بستر رودخانه با سنگ‌های آهکی بزرگ که ابعاد آنها گاه به یک متر می‌رسید، دانست.

او گفت: شکل گرد سنگ ها نشان می‌دهد که آنهاتوسط رود سجادرود و بر اثر حمل زیاد توسط سیلاب به این منطقه آورده شده‌اند که این امر به دلیل وجود لایه‌های مارن و مارن آهکی از دوران کرتاسه بالایی و فرسایش بالای آن در این محدوده است.

مهاجری نژاد عامل دیگر این امر را نقش زمین ساختی منطقه و وجود گسل‌ها اعلام کرد و گفت: امروزه آنها بصورت زمین لغزش‌های گسترده در منطقه قابل مشاهده هستند که علت وقوع آنها را می‌توان علاوه بر عامل اصلی مورد اشاره، به نیروهای آب نشتی، عوامل تکتونیکی و سست بودن واحدهای مارنی کرتاسه بالایی نسبت داد.

او اظهار داشت: با توجه به این موضوع نگاهی دقیقتر به محوطه‌های مورد شناسایی نشان می‌دهد هر سه محوطه کشف شده در این ناحیه، در ارتفاع بالاتر از زمین‌های اطراف خود و بستر رودخانه قرار گرفته‌اند که پدیده‌های محیطی مورد اشاره کمترین تأثیر را در آنها داشته‌اند.

او گفت: وجود این محوطه‌ها در این منطقه به خصوص اینکه از لحاظ زمانی به دوران‌های مختلفی مربوط هستند مهم تلقی می‌شود و لازم است برای حفظ و نگهداری از میراث باستانی این منطقه و بازسازی بخشی از فرهنگ گذشته آن مورد توجه قرار گیرند.

مهاجری نژاد بر لزوم کاوش نجات بخشی و مستندسازی این محوطه قبل از هر گونه اقدامی که باعث تهدید و در معرض خطر قرار گرفتن آن شود تاکید کرد و گفت: به طور حتم چنین اقدامی نه در تعارض و مخالفت با انجام پروِژه‌های عمرانی کشور بلکه در تعامل با آن در جهت پیشرفت پروِژه و همینطور حفظ میراث گذشته است.

او گفت: با توجه به اهمیت حفظ میراث معنوی، اقدام به انجام بررسی‌های مردم نگاری، پژوهش‌های مردم شناسی و شناخت فرهنگ بومی منطقه شد و در همین راستا بخشی از سنت معماری و خانه‌های مسکونی مورد توجه قرار گرفته و مستندسازی شد.

او با اشاره به صدور مجوز برنامه بررسی نجات بخشی محدوده سد سجادرود بابل توسط سرپرست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری  گفت: پیشنهاداتی جهت ثبت دو بنای باستانی با آماده سازی پرونده‌های ثبتی آنها مطرح شد.