اختلاف‌نظرها پیرامون بخش «به‌علاوه فجر» ادامه دارد؛
چگینی: افزایش بودجه نباشد تماشاخانه‌های خصوصی در جشنواره حاضر نمی‌شوند/هنگامی: هنرمندان از سهم‌خواهی سالن‌های خصوصی آسیب می‌بینند
شاهین چگینی (رئیس هیات مدیره انجمن صنفی تماشاخانه‌های ایران) می‌گوید بخش به‌علاوه فجر برای تماشاخانه‌های خصوصی نه سود مالی دارد و نه انگیزه‌ای برای گروه‌هاست اما ندا هنگامی مدیر بخش «به‌علاوه فجر» سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر می‌گوید نیاز مالی سالن‌های خصوصی را درک می‌کند ولی جای این سهم‌خواهی صرفا در جشنواره تئاتر فجر نیست و جشنواره فرصتی برای معرفی برنامه‌های سالن‌ها و هنرمندان‌شان به استعدادیاب‌های خارجی است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر همچون روند سه دوره گذشته، برای برگزاری بخش «به‌علاوه فجر» فراخوان داده است و در این میان بخش غیررقابتی جشنواره بر پایه مشارکت تماشاخانه‌های خصوصی استوار شده است. دوماه تا برگزاری این رویداد مانده و اکنون رئیس هیات مدیره انجمن صنفی تماشاخانه‌های ایران اعلام کرده این بخش برای تماشاخانه‌های خصوصی سود مالی ندارد و در صورت عدم تامین مالی یا آنچه که شاهین چگینی «رویکرد خلاقانه» می‌خواند، اعضای این صنف از حضور در این بخش امتناع خواهند کرد. علیرغم این وعده چگینی، ندا هنگامی که مدیریت بخش «به‌علاوه فجر» سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را به عهده دارد، می‌گوید «امسال هم بخش «به‌علاوه فجر» با مشارکت سالن‌های خصوصی برگزار می‌شود.». هنگامی معتقد است رویکرد خلاقانه با حضور با برنامه و ارائه درست فعالیت‌های سالن‌ها توسط مدیران‌شان اتفاق می‌افتد و تاکید می‌کند «من نیاز مالی سالن‌های خصوصی را درک می‌کنم اما فکر نمی‌کنم جای این سهم‌خواهی صرفا در جشنواره تئاتر فجر باشد.»
شاهین چگینی (رئیس هیات مدیره انجمن صنفی تماشاخانه‌های ایران) درباره بخش «به‌علاوه فجر» سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که امسال چهارمین دوره خود را قرار است برگزار کند، گفت: این بخش که شباهت‌هایی به آف‌استیج جشنواره‌های بین‌المللی دارد، در زمان دبیری آقای سعید اسدی به جشنواره اضافه شد که هدفش درگیر شدن تماشاخانه‌های خصوصی در جشنواره بود. اما در طول این سال‌ها به هیچ‌یک از اهدافی که پیش‌بینی شده بود حتی نزدیک هم نشد. «به‌علاوه فجر» صرفا یک رپرتوار برای تماشاخانه‌های خصوصی بود تا آثاری که در یک سال گذشته در سالن‌شان اجرا شده بود را گلچین و در ۱۰ شب جشنواره دوباره اجرا کنند که این رویه نه به نفع تماشاخانه بود نه جشنواره. از طرفی این بخش رقابتی هم نبود و انگیزه‌ای برای گروه‌ها ایجاد نمی‌کرد که دوباره بخواهند برای چند شب اجرا به سالن برگردند.
چگینی ادامه داد: برای همین «به‌علاوه فجر» تبدیل به بخش هزینه‌بری برای تماشاخانه‌ها شد و جشنواره هم حمایتی نکرد تا این بخش بتواند روی پای خود بایستد و بتوانیم دست‌کم به تولید برسیم. با رقم ناچیز بودجه نسبت به بخش اصلی، می‌خواهند به‌علاوه فجر را اداره کنند و رویکرد خلاقانه‌ای هم ندارند. از سویی این بخش به سمت و سویی هم نمی‌رود که حتی اگر از نظر مالی تامین نشویم حداقل بگوییم اتفاقات خوبی برای تئاتر رقم می‌زند.
او با بیان اینکه «امسال هم با ما تماس گرفتند و جلساتی با خانم هنگامی (مدیر بخش به‌علاوه فجر) داشتیم و اعلام کردیم که انجمن صنفی تماشاخانه‌های ایران صراحتا می‌خواهد بداند این بخش چطور قرار است برگزار شود؟ و خواسته‌هایمان را هم شفاف اعلام کردیم.» گفت: سوال ما این است که چرا از بودجه ۴-۵ میلیارد تومانی جشنواره باید مجموعا ۱۰۰ میلیون تومان به تماشاخانه‌های خصوصی تعلق بگیرد؟ گفتیم اگر برنامه‌ریزی منظم و تعریفی برای این بخش دارید و از نظر مالی ما را تامین می‌کنید بیاییم. اما از این صحبت‌ها نتیجه‌ای نگرفتیم و در فراخوان هم اتفاقی نیفتاد. بنابراین ما مجمعی با حضور تمامی اعضای صنف تماشاخانه‌های ایران برگزار کردیم و تصمیم گرفتیم در صورت ادامه این روند از حضور در بخش +فجر اعلام انصراف کنیم.
پیرو صحبت‌های شاهین چگینی با ندا هنگامی مدیر بخش «به‌علاوه فجر» سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر گفتگو کردیم. هنگامی درباره صحبت‌های مدیر انجمن صنفی تماشاخانه‌های ایران مبنی بر اینکه اعضای این انجمن از حضور در بخش «به‌علاوه فجر» اعلام انصراف می‌کنند، با بیان اینکه «امسال هم بخش «به‌علاوه فجر» با مشارکت سالن‌های خصوصی برگزار می‌شود.» گفت: من با آقای چگینی یک جلسه حضوری و دو مکالمه تلفنی مفصل داشتم؛ ایشان مدام این جمله را به کار می‌بردند که «چقدر پول می‌دهید؟» و فکر می‌کنم به‌عنوان مسئول صنف، تعامل فرهنگی در ادبیات‌شان نیست. من به‌عنوان کسی که سال‌ها در فجر اجرا داشته و جایزه گرفته‌ام و امسال هم مسئولیت کوچکی در این رویداد دارم، چنین تعاملی را در جشنواره تئاتر فجر به یاد ندارم. خواسته مطرح شده از سوی ایشان «شفافیت مالی» است؛ من به رئیس هیات مدیره انجمن صنفی تماشاخانه‌های ایران کل بودجه را اعلام کردم و از ایشان می‌پرسم که از جشنواره تئاتر فجر شفافیت مالی بیشتر انتظار دارید؟
هنگامی ادامه داد: فراخوان جشنواره تئاتر فجر کاملا مشخص است؛ در بخش «به‌علاوه فجر» آمده: لطفا تماشاخانه‌هایی که «مایل» به حضور در این بخش هستند اول حضورشان را به ما اعلام کنند؛ یعنی حضور در این بخش یک تعامل فرهنگی و انتخابی است نه اجباری. همچنین ذکر شده که اگر مایل‌اید کنار ما باشید لطفا برنامه سالن‌تان را برای ۱۰ شب جشنواره فجر اعلام کنید. در نتیجه براساس کیفیت برنامه‌ها، جشنواره بودجه‌ای در اختیار سالن‌ها قرار خواهد داد. فراخوان از این شفاف‌تر وجود دارد؟
این کارگردان تئاتر همچنین در پاسخ به ادعای رئیس انجمن صنفی تماشاخانه‌های ایران درباره کم بودن مبلغی که در اختیار سالن‌های خصوصی قرار می‌گیرد نسبت به بودجه جشنواره، گفت: مقایسه بودجه بخش «به‌علاوه فجر» با کل جشنواره تئاتر فجر اشتباه است. چون جشنواره فجر شامل بخش‌های زیادی همچون بین‌الملل، ایران صحنه‌ای الف و ب، دیگر گونه‌های اجرایی، مسابقه عکس و پوستر و... است و با یک بررسی کوتاه می‌توان متوجه سهم مالی بخش «به‌علاوه فجر» شد. معتقدم سالن‌های خصوصی کاملا در معرفی تئاتر کشور به مخاطب عام تاثیرگذارند اما اینکه از سوی صنف می‌گویند که اگر یک میلیارد تومان به تماشاخانه‌های خصوصی می‌دهید در این بخش حاضر می‌شویم، شدنی نیست. این مبلغ حدود یک چهارم کل بودجه جشنواره فجر با همه هزینه‌های آن است و معتقدم این ادبیات، تعامل فرهنگی نیست.
در پاسخ به مساله یک میلیارد تومان، شاهین چگینی به ایلنا، گفت: ما حرفی از رقم یک میلیارد نزدیم. سالن خصوصی درآمد روزانه‌اش مشخص است و براساس آن درآمد روزانه هر ماه اجاره و دستمزد کارکنان را می‌دهیم. ما خواستیم حداقل میزان درآمد هر تماشاخانه، در ۱۰ روز را بدهند؛ حالا این درآمد ممکن است بشود ۵۰۰ یا ۷۰۰ میلیون تومان.
ندا هنگامی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش، خاطرنشان کرد: تفاوت این دوره از جشنواره در بخش «به‌علاوه فجر» با سال‌های گذشته در این است که قبلا همه سالن‌های خصوصی اعلام آمادگی کرده و آمدند و بودجه محدودی به‌طور مساوی بین همه آنها تقسیم شد. در حالی که فراخوان امسال کیفیت را بر کمیت ترجیح داده است. مثلا الان یک سالن برنامه‌ای برای «نمایشنامه‌خوانی مشترک ایرانی و فرانسه» در هشت شب ارائه داده. طبیعی است که بودجه‌ای که قرار است به این سالن تعلق بگیرد با سالنی که می‌خواهد در طول دو شب تئاتری را که در طول سال اجرا داشته دوباره روی صحنه ببرد برابر نباشد.
او همچنین در پاسخ به انتقاد رئیس هیات مدیره انجمن صنفی تماشاخانه‌های ایران مبنی بر اینکه بخش +فجر در این چهار دوره رویکرد خلاقانه نداشته است، گفت: رویکرد خلاقانه را جشنواره نمی‌تواند به سالنی که در طول سال خودش را پرزنت کرده و بخش اقتصادی‌اش را می‌گرداند بدهد؛ بلکه خود تماشاخانه باید در محفلی مثل جشنواره فجر رویکرد خلاقانه‌اش را معرفی و ارائه کند. سالن‌ها در تمام دنیا برچسب‌های اجرایی دارند و مخاطب می‌داند نمایش عروسکی، کودک و نوجوان، آئینی و سنتی، پرفورمرهای موسیقی و حرکت و... را باید در کدام سالن ببیند. بنابراین سالن‌ها موظف‌اند برای این جایگاه مشخص خودشان را پرزنت کنند.
مدیر بخش «به‌علاوه فجر» جشنواره تئاتر فجر یادآور شد: سال گذشته ۹۰ درصد تیم‌هایی که در جشنواره‌های خارجی حضور داشته و کارهایشان را ارائه کردند از بخش «به‌علاوه فجر» بودند. یعنی استعدادیاب‌ها می‌آیند و اگر شما خوب خودتان را ارائه کنید می‌توانید به جشنواره‌های خارجی راه بیابید. متاسفانه صنف تماشاخانه‌های خصوصی فکر می‌کنند جشنواره فجر باید تمام مشکلات مالی‌شان را در طول سال رفع کند؛ البته که دولت موظف است از بخش خصوصی در حوزه فرهنگ حمایت کند و در این بحثی نیست. اما این وظیفه صرفا به عهده جشنواره تئاتر فجر نیست. جشنواره محلی برای ارائه خلاقیت مدیران سالن‌هاست. برای همین در فراخوان اولین پرسش این است که آیا مایل به حضور هستید؟ اگر هستید که قطعا برایش برنامه هم دارید.
هنگامی ادامه داد: پنج سالن خصوصی با برنامه‌های قابل توجه برای حضور در بخش «به‌علاوه فجر» اعلام آمادگی کرده‌اند که به‌زودی اسامی‌شان اعلام رسمی خواهد شد.
شاهین چگینی هم در خاتمه با تاکید بر اینکه مشخص بودن میزان بودجه‌ای که به هر سالن قرار است تعلق بگیرد برای برنامه‌ریزی ضروری است، گفت: بخش دولتی نسبت به بخش خصوصی یک تمامیت‌خواهی دارد. معتقدم مشکل اساسی که با آن مواجهیم واژه ساده‌ای به اسم مدیریت است. جشنواره فجر را به چند هنرمند می‌سپارند و می‌گویند اداره‌اش کنید؛ درحالی‌که این حوزه مدیر می‌خواهد. نگاه کنید که چطور توان مدیریت بخش خصوصی از دست دولت خارج شده و همین بخش خصوصی به تئاتر ضربه می‌زند. وقتی هیچ حمایتی نمی‌کنیم کیفیت تئاتر هم کاهش می‌یابد. ما می‌گوییم اکنون پولی در اختیار جشنواره فجر است و با آن می‌توانید از بخش خصوصی حمایت کنید و اتفاقا کیفیت هم از او بخواهید اما در چرخه باطلی دورهم می‌چرخیم و این چالش و مساله بخش خصوصی را حل نمی‌کند.
چگینی تصریح کرد: رصد کنید که در دوره‌های پیشین جشنواره فجر از بخش خصوصی چه بهره‌ای برده است و بالعکس؛ گزارشی از نتایج این همکاری تهیه نشده است. چرا توقع فقط از بخش خصوصی است؟ از ما انتظار مالی، خلاقیت، تعامل فرهنگی، حمایت از جوانان دارند و معتقدم همه اینها به خاطر سوءمدیریت است. دوستان هنرمند وقتی در جایگاه مدیریتی قرار می‌گیرند توان مدیریتی ندارند و خرج می‌شوند؛ بدنه دولتی از آنها استفاده می‌کند و اعتراضی پشت‌سرشان شکل می‌گیرد.
ندا هنگامی درباره مساله پول، خاطرنشان کرد: ناراحت می‌شوم وقتی یک هنرمند یا گروه تئاتری به من پیغام می‌دهند و می‌گویند تئاترشان در سالن‌هایی اجرا شده که نمی‌خواهد در بخش «به‌علاوه فجر» جشنواره باشند، و درخواست دارند در سالن دیگری آنها را جای بدهیم چون برای این کار زحمت کشیده‌اند؛ اما «به‌علاوه فجر» حامی سالن‌های خصوصی است نه هنرمندانی که در آن سالن‌ها اجرا دارند. ای‌کاش صنف این را متوجه می‌شد که هنرمندان زیادی به واسطه این سهم‌خواهی آسیب می‌بینند. من نیاز مالی سالن‌های خصوصی را درک می‌کنم اما فکر نمی‌کنم جای این سهم‌خواهی صرفا در جشنواره تئاتر فجر باشد.
مدیر بخش به‌علاوه فجر جشنواره تئاتر فجر در پایان خاطرنشان کرد: همه تلاش‌مان نگهداری وجهه جشنواره فجر است؛ چون حتما می‌دانید که این ویترین تئاتر در سال‌های گذشته چه جریانی از تئاتر کشور را به اروپا وصل کرده است. نمی‌توانیم منکر تلاش چهل ساله بچه‌های تئاتر باشیم که با چه چنگ و دندانی این ویترین را برای تئاتر ایران نگه داشتند.
هنگامی در پایان تشریح کرد: به‌عنوان کسی که کار هنری می‌کند می‌خواهم خواهش کنم نسل جوان و تلاش‌هایی که می‌کنند را به بهانه بخش خصوصی و دولتی، از امکان معرفی محروم نکنیم. چون فجر محلی برای عبور و مرور فرهنگ‌هاست و استعدادیاب‌هایی به این رویداد می‌آیند و جوان‌های ما را پیدا می‌کنند و تعامل فرهنگی اتفاق می‌افتد. ایمان دارم که بخش دولتی وظیفه‌اش حمایت از بخش خصوصی است ضمن اینکه بخش دولتی حداقل در مجموعه‌ای که من فعالیت می‌کنم تمام تلاش‌اش حمایت است اما نباید نادیده گرفت که یک میزانی از این حمایت وجود دارد. اگر توقع غیرمنطقی و نامعقول باشد توانایی انجامش را نداریم.
گزارش: سبا حیدرخانی
