ایلنا گزارش می‌دهد؛
آگهی فروش یک قلعه متعلق به پیش از تاریخ دردسر ساز شد/اختلاف ساکنان لواسان با مالک تپه تاریخی سرقلعه
طی هفته گذشته با اتمام نخستین فصل کاوش در سرقلعه لواسان و کشف آثاری از دوره‌های پیش از تاریخ و تاریخی، حرف و حدیث‌ها درخصوص مالکیت و فروش این محوطه تاریخی مطرح شد. در این میان اهالی لواسان نگران فروش قلعه‌ای تاریخی هستند و از دیگر سو مالک و میراث فرهنگی چیز دیگری می‌گویند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، چندی پیش محمدرضا نعمتی (سرپرست گروه کاوش تپه تاریخی سرقلعه لواسان) از پایان نخستین مرحله کاوش در این محوطه خبر داد و این امر سبب شد تا از گروهی از خبرنگاران میراث فرهنگی برای بازدید از این محوطه تاریخی و کاوش‌های انجام شده، دعوت شود تا در محل حضور پیدا کنند.
طی این بازدید نعمتی گفت: حدود ۴ ماه پیش (تیرماه ۹۷) کاوش در سرقلعه لواسان را آغاز کردیم و طی این کاوش کارهای مقدماتی، تعیین عرصه و حریم، معماری داخل و بیرون تپه انجام و برخی از آثار مربوط به دوره‌های مس (پیش از تاریخ)، اشکانی، سلجوقی، ایلخانی، صفوی و تیموری از این محل کشف شد.
او ادامه داد: در ضلع شمالی این بنا نیز ارگ قلعه کشف شد که باتوجه به اسناد و مدارک لازم این تپه یک کوشک نیز شناسایی شد.
سرپرست گروه کاوش تپه تاریخی سرقلعه لواسان با بیان اینکه این کاوش‌ها با هزینه مالک و نظارت و کارشناسی میراث فرهنگی استان تهران در حال انجام است، خاطرنشان کرد: پیش‌بینی می‌شود که محل کاوش‌ها به ۵ مورد ادامه یابد که در حال حاضر حمام، برج، ارگ و بخشی از محوطه آن کاوش شده و سفال‌هایی زرین فام، قلم مشکی، آبی و سفید، اسکراپ سیاتو و سفال‌های مختص دوره‌های سلجوقی بدست آمده است. در پایان کاوش این ملک تحت تملک مالک به سایت موزه و منطقه گردشگری تبدیل خواهد شد.
بعد از بازدید خبرنگاران میراث فرهنگی و انتشار صحبت‌های سرپرست گروه کاوش تپه تاریخی سرقلعه لواسان، یکی از اعضای روستای لواسان طی تماس تلفنی با ایلنا گفت: به نمایندگی از معتمدین محل می‌گویم از آنجا که تپه تاریخی سرقلعه در روستای لواسان بزرگ واقع شده است و این بنا در سال ۱۳۸۲ با شماره ۱۰۳۸۴ ثبت ملی شده است، خواستار حفاظت و صیانت از این بنای تاریخی هستیم.
ابوالفضل شیخ اولیا لواسانی (یکی از اعضای روستای لواسان) ادامه داد: ما به عنوان نمایندگان مردم با عملیات کاوش واحیا تپه تاریخی سرقلعه که قدمت چندین هزار ساله داشته و می‌تواند برای برون‌رفت منطقه از عقب‌ماندگی و حرکت به سمت توسعه وجذب گردشگر موثر باشد به هیچ وجه مخالفتی نداریم. ولی از اینکه همه اعتبار و شخصیت سازمان عریض و طویل میراث فرهنگی در جهت اهداف و منافع برخی افراد هزینه می‌شود، معترض بوده و هستیم و بارها و به دفعات هم اعلام کرده‌ایم که روستا برای تامین هزینه کاوش و احیا هیچ مشکلی ندارد.
همه چیز مشکوک است
او خاطرنشان کرد: از نظر ما همه چیز مشکوک است. پژوهشگاه میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی مدعی شد که از ما شکایت می‌کنند این در حالی است که بیش از ۱۵ سال است که از ثبت ملی این محوطه تاریخی می‌گذرد و طی این سال‌ها هیچ خبری از مالکان و در عین حال سازمان میراث فرهنگی نبود. چرا طی این سال‌ها سازمان میراث فرهنگی برای تفکیک مالکیت اقدام نکرده است؟
از اینکه همه اعتبار و شخصیت سازمان عریض و طویل میراث فرهنگی در جهت اهداف و منافع برخی افراد هزینه می‌شود معترض هستیم و به دفعات هم اعلام کرده‌ایم که روستا برای تامین هزینه کاوش و احیا هیچ مشکلی ندارد
لواسانی با اشاره به نامه‌ای که دلاور بزرگ‌نیا (مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران) در ۲۷ خردادماه سال جاری در پاسخ به نامه وکیل مالکین عرصه تپه سرقلعه لواسان نوشته است، گفت: در این نامه عنوان شده که "باتوجه به درخواست مورخ ۲۲/۳/۹۷ درخصوص فنس‌کشی محدوده تپه به منظور جلوگیری از دخل و تصرفات سایرین، بدین وسیله ضمن اعلام موافقت این اداره کل با درخواست نامبرده خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به هماهنگی با دهیاری و شورای لواسان بزرگ، اقدام لازم را بعمل آورند. در ضمن فنس‌کشی با نظارت کارشناس این اداره کل خواهد بود."
او خاطرنشان کرد: اگر نگاهی به تاریخ ارجاع نامه از سوی وکیل مالکین بیاندازیم، می‌بینیم که این نامه دو روز قبل از شروع تعطیلات عید فطر ارسال شده بود این درحالی است که نامه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران دقیقا یک روز بعد از پایان تعطیلات عید فطر زده شده است. چگونه ممکن است این درخواست در زمان تعطیلات عید فطر از سوی کارشناسان و مدیرکل میراث فرهنگی تهران بررسی و پاسخ داده شده باشد؟ البته فراموش نکنید که ارائه مجوز فنس‌کشی در زمره وظایف سازمان میراث فرهنگی نیست و بخشداری و شهرداری باید مجوز این کار را بدهد.
لواسانی با اشاره به آنکه این روزها شاهد انتشار آگهی فروش قلعه تاریخی سر قلعه لواسان در سایت "دیوار" هستیم گفت: در محیط‌های روستایی همه یکدیگر را می‌شناسند این درحالی است که وقتی از قدیمی‌های محل درباره مالکیت محوطه تاریخی سر قلعه لواسان پرس‌وجو می‌کنیم، آنها معتقد هستند این منطقه هیچگاه مالک خاصی نداشت. اگر هم مالکان این محوطه مدعی هستند، این مالکیت در حد سه ری خواهد بود. سه ری لواسان نیز حدود ۸۵۰ متر است نه یک هکتار. این درحالی است که او مدعی مالکیت ۲ هکتار از این محوطه است. حتا اگر مالکیت هم داشته باشد ۸۰۰ متر را شامل می‌شود که محوطه سر قلعه شامل آن نمی‌شود.
خرید و فروش قلعه تاریخی مگر می‌شود؟
او معتقد است: ممکن است یک خانه تاریخی را بتوان خرید و فروخت ولی مگر می‌شود یک قلعه تاریخی را برای خرید و فروش گذاشت؟ این مانند آن است که بگوییم تخت جمشید را می‌خواهیم بفروشیم؛ مگر چنین امری امکان‌پذیر است؟ مگر می‌شود یک قلعه تاریخی مالک شخصی داشته باشد. مگر قلعه فلک‌الافلاک مالک شخصی دارد؟
لواسانی گفت: ما مخالف حفاظت و مرمت و کاوش در این محوطه تاریخی و حضور سازمان میراث فرهنگی نیستیم اما حرفمان آن است که مسئولان و کارشناسان این سازمان، طی یک دهه و نیم گذشت کجا بودند که الان به یکباره پیدایشان شده است. اجداد ما سال‌های سال این اثر تاریخی را زیر خاک حفظ کردند این درحالی است که با کاوشی که در محوطه انجام شده تمام این اثار از زیر خاک بیرون آورده شده است و زیر برف و باران در حال تخریب است. در گذشته وقتی پیگیر این امر می‌شدیم،می‌گفتند بودجه نیست و امروزه می‌گویند که مالک بودجه را تامین کرده و کاوش آغاز شده است. تحلیل ما اینگونه است که مسئولان میراث فرهنگی قصد دارند این آثار را منهدم کنند تا بعدها بتوانند بگویند در این محوطه چیز خاصی وجود ندارد و دست مالک را برای اقدامات بعدی خود باز بگذارند.
ساخت و ساز در عرصه تارخی بدون ارائه طرح و نقشه و سازه سبک ممکن است اجازه داده شود اما همه این‌ها باید با مصوبه شورای فنی و اداره کل میراث فرهنگی باشد. دخل و تصرف بدون اجازه امکان ندارد
البته او به موارد دیگری مانند به‌کارگیری کارگران مهاجر در کاوش‌ها و بروز چند فقره دردی در روستای لواسان نیز اشاره کرد و گفت: حین فصل کاوش شاهد رفت و آمد تعداد زیادی از کارگران بودیم که البته برخی از آنها نیز مهاجر بودند. این درحالی است که نباید از کارگران مهاجر برای انجام کار استفاده می‌شد. در عین حال بعد از مدتی شاهد چند دزدی در روستا بودیم که بعدها متوجه شدیم کار کارگرانی است که با تیم کاوش همکاری می‌کنند.
خرید و فروش ملک تاریخی مانعی ندارد
دلاور بزرگ‌نیا (مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران) با اشاره به آنکه خرید و فروش ملک تاریخی مشکلی ندارد، گفت: مقرراتی درخصوص تصرفات ملک تاریخی وجود دارد که باید حریم و ضوابط عرصه و حریم رعایت شود. حتا اکنون بسیاری از افراد علاقمند خرید خانه‌های تاریخی و تبدیل آن به اقامتگاه سنتی یا فضای پذیرایی هستند. البته ساخت و ساز در عرصه تارخی بدون ارائه طرح و نقشه و سازه سبک ممکن است اجازه داده شود اما همه این‌ها باید با مصوبه شورای فنی و اداره کل میراث فرهنگی باشد. دخل و تصرف بدون اجازه امکان ندارد.
او ادامه داد: فنس‌کشی در اطراف محوطه تاریخی بلامانع است و مالک می‌تواند اطراف ملک خود را اشغال کند. ساخت و ساز جدی و کندن پی و احداث بنا باید با مجوز میراث فرهنگی باشد.
سرقلعه لواسان، سایت موزه می‌شود
نعمتی (سرپرست گروه کاوش تپه تاریخی سرقلعه لواسان) نیز گفت: در حال حاضر کارهای حفاظتی را انجام می‌دهیم و درصدد داربست زدن هستیم تا محوطه حفاظت شود.
او درخصوص آگهی فروش محوطه سرقلعه لواسان گفت: همچین چیزی وجود ندارد و اصلا این محوطه برای فروش گذاشته نشده و شیطنتی است که کسی انجام داده بود و بعد آن را برداشتند و مالک آن را برای فروش نگذاشته چراکه اصلا چیزی نیست که برای فروش گذاشته شود.
نعمتی خاطرنشان کرد: مالک مصمم است که کار کاوش در محوطه سرقلعه لواسان ادامه یابد و در نهایت این منطقه به سایت موزه و منطقه گردشگری تبدیل شود. مالک، سند رسمی دارد و این سند از سوی اداره ثبت شمیرانات و دفتر اسناد رسمی مورد تایید قرار گرفته است. در این راستا تفاهم‌نامه‌ای با میراث فرهنگی منعقد کرده‌اند. سه کارشناس رسمی دادگستری نیز محدوده ملک را تایید کرده‌اند. براساس این تفاهم‌نامه، تمام هزینه‌های کاوش و حفاظت و سایت موزه شدن این محوطه تاریخی توسط مالک پرداخت می‌شود.
او درخصوص مخالفت‌هایی که شورای لواسان درخصوص مالکیت سرقلعه دارد، گفت: طی سال جاری با مخالفت‌های متعددی از سوی شورای لواسان روبه رو بودیم حتا این مخالفت‌ها سبب شد تا یک ماه از فصل کاوش عقب بیافتیم. مجبور بودیم کارگران را از تهران بیاوریم چراکه اجازه کار نمی‌دادند. نمی‌دانم که شورای لواسان چه برنامه‌ای برای این محوطه داشت اما می‌دانم که شخصی که به عنوان مالک معرفی شده بود را قبول نداشتند. این درحالی است که براساس تایید مراجع ذی‌صلاح، مالکیت او قطعی است.
لواسانی‌ها کارگر ندادند
سرپرست گروه کاوش تپه تاریخی سرقلعه لواسان درخصوص ماجرای دزدی در روستای لواسان نیز گفت: از آ‌نجایی که لواسانی‌ها، کارگر در اختیار ما نگذاشتند از این رو تعدادی کارگر ایرانی و تعدادی کارگر مهاجر را به کار گرفتیم. در این میان دو کارگر که معتاد بودند و آنها را اخراج کرده بودیم، بعد از گذشت دو روز از اخراجشان درصدد دزدی برآمدند. که البته مالک سرقلعه متوجه شد و آنها را تحویل داد.
به گفته نعمتی، فصل بعد کاوش‌ها از خرداد سال آینده آغاز خواهد شد و درحال حاضر یافته‌های این محوطه تاریخی که شامل قطعات سفال است برای آزمایش داده شده‌اند که بعد از مستندنگاری آن به امین اموال استان تهران تحویل داده می‌شود.
او تصریح کرد: مالک این ملک را از مالکان اصلی که در خارج از کشور هستند، خریده است. طی این مدت نیز شاهد ساخت و سازهای غیرمجاز در عرصه تپه هستیم و هر کس به دلخواه خود روی این محوطه ساخت و ساز انجام داده است. اگر خانه‌هایی که آنجا ساخت و ساز کرده‌اند بتوانند سند مالکیت ارائه دهند، سازمان میراث فرهنگی می‌تواند تفاهم نامه خود را با مالک برهم بزند اما هیچیک از آنها نه تنها سند ندارند بلکه ملک را تصرف کرده‌اند و مالک نیستند.
هزینه میلیارد تومانی برای کاوش سرقلعه
محمد متفرس (مالک سرقلعه لواسان) نیز با اشاره به آنکه آگهی فروش سرقلعه خبطی بود که توسط یکی از کارمندانش انجام شده، گفت: واقعیت آن است که در دوره‌ای به اندازه‌ای از سوی اهالی و شورای لواسان برایمان مشکل پیش آمد و اذیتمان کردند که کلا قصد داشتم کار میراث فرهنگی را تعطیل کنم و آن محوطه را واگذار کنم. از این رو در فاصله زمانی حدود یک هفته، آگهی فروش این ملک را روی "دیوار" منتشر کردم. اما طی جلسه‌ای که با کارشناسان میراث فرهنگی و بخشدار داشتیم مرا متقاعد کردند تا از نظر خود برگردم از این رو آگهی فروش را با وجود آنکه تعداد زیادی مشتری داشت، لغو و حذف کردم. البته فراموش نکنید که اینجا ملک شخصی است و هر اختیاری می‌توانم داشته باشم و کسی نمی‌تواند بگوید که چرا می‌خواهی بفروشی یا آن را نگهداری! مشکل آنجاست که اهالی لواسان سبب شدند که هیچ کارگری نتواند آنجا کار کند.
او ادامه داد: از آنجا که کارگران ایرانی و مهاجری که در محوطه کار می‌کردند همانجا نیز زندگی می‌کردند، از سوی اهالی و دهیار مورد تهدید قرار می‌گرفتند. کار به جایی رسید که مجبور شدم ۸ کارگر از سر ساختمان‌سازی که در کیش دارم، بیاورم و برای کاوش در اختیار تیم قرار دهم.
متفرس درخصوص ماجرای دزدی نیز گفت: دو کارگر که یک روز قبل از دزدی از مجموعه اخراج شده بودند این کار را انجام دادند و از قضا خود من آنها را تحویل دادم.
مالک سرقلعه لواسان با اشاره به هزینه‌هایی که برای کاوش در نظر گرفته شده است، گفت: سه فصل کاوش برای محوطه سرقلعه لواسان در نظر گرفته شده است و میانگین هزینه‌ای که برای این کاوش‌ها مدنظر قرار گرفته حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است. درحال حاضر نیز حدود ۴۰۰ میلیون تومان برای نخستین فصل کاوش در سرقلعه لواسان هزینه کرده‌ام. طبق تفاهم‌نامه‌ای که با سازمان میراث فرهنگی دارم، این محوطه تبدیل به سایت موزه و منطقه گردشگری می‌شود.
او با اشاره به آنکه از همان ابتدای امر وکالت تام از فروشندگان داشت، گفت: همان زمان نیز این ملک را از مالکان خریده بودم اما از آنجا که سند قطعی در دست نداشتم در تفاهم‌نامه‌ها به عنوانم وکیل مالکان از من یاد شده است. اما این روزها سند قطعی این ملک را در دست دارم. از همان ابتدای امر نیز به کل قضای محوطه تاریخی واقف بودم و با نیت سایت موزه کردن این ملک را خریدم و در حال حاضر نیز حتا یک سانتی‌متر آن را نمی‌فروشم.
متفرس خاطرنشان کرد: زمانی به منفعت می‌رسم که سایت گردشگری در منطقه راه‌اندازی شود. از این رو هتل آپارتمان، آلاچیق و ۳۰ تا ۵۰ غرفه برای فروش و ارائه صنایع دستی را در کنار سایت موزه مدنظر دارم.
اسناد و مدارک تمام آنچه در این گزارش آمده است نزد خبرگزاری ایلنا محفوظ است.
گزارش: معصومه دیودار
