تفکر ما نسبت به توسعه ما را به بحران رساند/مفهوم تمدن ایرانشهری ضامن صلح در منطقه است

به گزارش خبرنگار ایلنا، دومین همایش ملی میراث فرهنگی و توسعه پایدار، صبح امروز (15 مهر ماه) با حضور عباس آخوندی (وزیر راه و شهرسازی)، علی اصغر مونسان (معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و دبیر شورای سیاستگذاری همایش، سیدمحمد بهشتی (رئیس پژوهشگاه میراث و گردشگری) و سعید نمکی (معاون توسعه امور علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه کشور) در سالن همایش‌های موزه ملی ایران برگزار شد.

عباس آخوندی (وزیر راه و شهرسازی) با اشاره به‌ اینکه وقتی از تمدن ایران و هویت ایرانی صحبت به میان می‌آید صرفاً از یک مفهوم رمانتیک صحبت نمی‌کنیم، گفت: در بسیاری از موارد اینگونه تصور می‌شود که وقتی از مفهوم ایران و هویت ایرانی صحبت به میان می‌آید تلقی ما یک مفهوم جدایی‌طلبانه از منطقه و اقدامی واپسگرایانه است. آیا ما می‌خواهیم  یک اقدام خودخواهانه داشته باشیم و خود را از جهان و منطقه جدا سازیم یا آنکه بالعکس از ایران و تمدن ایرانشهری صحبت می‌کنیم تا صلح و تعامل و یکپارچگی را در جهان مطرح کنیم؟

وی ادامه داد: مدتی است که می‌شنوم وقتی از مفهوم ایرانشهری و تمدن آن صحبت می‌شود یک مبحث واسپگرایانه مطرح می‌گردد این در حالی است که می‌خواهیم این مبحث را باز کنیم و دوست دارم در اینجا به چند نکته اشاره کنم.

وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: بعد از 40 سال از پیروزی انقلاب خیلی خوب است که بازخوانی از ایران داشته باشیم و نقدی که درخصوص ایران مدرن مطرح می‌شود ناظر بر معاصر شدن نیست بلکه ناظر به مفهوم ایران است.

او در خصوص مفهوم تمدن نیز گفت: عقیده من آن است که این مفهوم دو پایه اصلی دارد؛ معرفت سامان‌یافته و هویت ملت. جنبه دیگر تمدن نظم اجتماعی آن است که رفاه فزاینده مادی، آداب اجتماعی، زوال خرافات، از بین رفتن خشونت و جنگ و امکان تعامل با دیگران از دیگر پیامدهای آن است. اگر چنین مفهومی از تمدن را در ذهن داشته باشیم، آن را ناظر بر یک فراگرد می‌بینیم چراکه تمدن مرتب در حال فرا رفتن است. خلاقیت، قدرت، حل مسئله و کارایی با آن همراه خواهد شد. از این رو از یک وضعیت ایستا در 2 هزار سال پیش صحبت نمی‌کنیم بلکه هر لحظه خلق جدیدی اتفاق می‌افتد. همچنین معرفت می‌تواند راهگشای ما باشد تا راه را گم نکنیم و از گسست‌های مختلف در امان باشیم.

آخوندی با اشاره به آنکه وقتی می‌گوییم دارای یک تمدن دیرینه هستیم ولی در یک جهان پایدار، گفت: در این میان نکته مهم آن است که به مفهوم تمدن، قدرت، خلاقیت و حل مسئله پی ببریم. نظم اجتماعی و معرفت سامان‌یافته ویژگی دنیای مدرن است. این در حالی است که دنیای مدرن اغواگرانه به سوی فناوری پیش می‌رود و از این رو روی مفهوم نظم تمرکز دارد.

وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان کرد: در توسعه ایران تمام تمرکز ما روی مفهوم زن‌سالاری بود و توسعه موجب چندپارگی و نوعی ناهمبستگی اجتماعی در ایران شد که اکنون با وضعیت نازل اجتماعی روبرو هستیم. در واقع می‌توان گفت با بحرانی روبرو هستیم که ناشی از تفکر ما نسبت به توسعه در ایران است.

او ادامه داد: ساختار جهان بیرونی و درونی به هم وابسته است و این به معرفت سامان‌یافته و نظم اجتماعی جهان بازمی‌گردد. ما از ایران امروز صحبت می‌کنیم و معرفت سامان‌یافته امروز ایرانشهری مهم است که چه خلاقیتی برای مسائل ایران دارد؟ آیا توانسته است از خود یک تعریف اصلی ارائه دهد؟ طی 200 سال گذشته وقتی به جنبه‌های فناورانه که ما را گرفتار کرده، توجه داشته باشیم، نمی‌توانیم از گذشته دست برداریم و نمی‌توانیم در آن هم باقی بمانیم.

او با اشاره به تعریف هویت گفت: در حوزه سیاست و برنامه‌ریزی خیلی مهم است که به هویت توجه داشته باشیم این در حالی است که به آن کم توجه کرده‌ایم حتی درباره چیستی و کارکرد آن می‌توان صحبت کرد. هویت از نظر کارکرد به نقش و مسئولیت می‌پردازد.

او با اشاره به آنکه در حوزه‌های فرهنگی نیز صحبت زیاد شده است، گفت: طی سال‌های گذشته میلیاردها بار در خصوص تحولات فرهنگی و حوزه چیستی آن صحبت کرده‌ایم در حوزه چگونگی آن. این در حالی است که سیاستگذاری در حوزه چگونگی است نه چیستی.

وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان کرد: وقتی از ایران صحبت می‌کنیم از همگرایی و صلح صحبت به میان می‌آید. اگر به مفهوم هویت، نقش و مسئولیت بازگردیم به مفهوم ایران بازگشته‌ایم. هویت ایران نقش و مسئولیت آن، ایجاد صلح و یکپارچگی و وحدت بین اقوام است. در واقع مفهوم ما ایجاد سرزمینی گسترده‌تر از ایران کنونی است. هویت ایجاب می‌کند که ما در برابر افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان هم نقش مسئولیت داریم. ما به بخش هویتی ایران بی‌توجه هستیم. اگر به تمدن ایرانشهری بازگردیم می‌توانیم به مفهوم صلح برسیم.

آخوندی با اشاره به آنکه دل ایران بغداد است، گفت: نمی‌توانیم نسبت به شبه قاره، میان‌رودان و آسیای میانه بی‌تفاوت باشیم. این در حالی است که می‌گویند ایرانی‌ها نمی‌توانند در منافع مشترک خود با دیگران سهیم شوند و به نوعی تعریف مشترکی در خصوص منافع مشترک با دیگران داشته باشند. این در حالی است که اگر بخواهیم در جهان امروز منفعت ملی ایجاد کنیم باید در سطح منطقه این منفعت ملی را با سایر کشورها به اشتراک بگذاریم. برای تحقق این مهم نیز نیازمند نظام معرفتی هستیم.

او با اشاره به آنکه مفهوم تمدن ایران شهری ضامن صلح در منطقه است، گفت: شبکه حمل و نقل، تجارت، آکادمیک و بخش‌های دیگر باید به صورت یکپارچه عمل کنند و اینها در مفهوم تمدن ایرانشهر محقق می‌شوند آنجاست که باید نقش و مسئولیت خود را در این حوزه تمدنی تعریف کنیم. وقتی از مفهوم ایران و ایرانشهری صحبت می‌شود از یک همکاری فراملی در حوزه تمدن و صلح پایدار و پیوند اجتماعی صحبت می‌کنیم.

این مراسم با صحبت‌های سیدمحمد بهشتی (رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی) ادامه یافت.

سیدمحمد بهشتی (رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی) او گفت: بعد از جنگ جهانی وقتی مباحث توسعه و بازسازی مطرح شد مباحث محیط زیست و میراث فرهنگی را مانع توسعه تصور کردند. این در حالی است که اینها از توسعه جدا نیستند. زمانی که از توسعه به معنای خود در کشور ما اتفاق می‌افتاد تخریب‌هایی را که در عرصه میراث شاهد بودیم بیش از آن چیزی بود که طی هزار سال گذشته و حتی با وجود حمله مغول‌ها رقم خورده بود، بود.

او ادامه داد: امروزه توسعه پایدار مطرح است و بیش از 20 سال است که از اصطلاح توسعه پایدار استفاده می‌شود تا کمی ملاحظه محیط زیست را بکنند این در حالی است که در عمق و به صورت همه‌جانبه مباحث نظری متعددی مطرح شده و موضوع فرهنگ در این میان باید جایگاه رفیعی داشته باشد چراکه فرهنگ مبدا و مقصد توسعه است.

بهشتی خاطرنشان کرد: توسعه جز با شناخت سرزمین و معماهای سرزمین محقق نمی‌شود و این مهم با شناخت و حفاظت میراث فرهنگی محقق می‌گردد. از این رو نخستین همایش میراث فرهنگی و توسعه پایدار را سال‌های گذشته برگزار کردیم تا فتح بابی برای مطرح کردن چنین موضوعی باشد و سندهای خوبی از آن همایش نیز باقی ماند. با این وجود همایش را ادامه می‌دهیم تا بتوانیم این مفهوم را گسترش دهیم.

سعید نمکی (معاون توسعه امور علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه کشور) دیگر سخنران این همایش بود که به بحث توسعه پایدار اشاره کرد و گفت: نقش انسان به عنوان یکی از محورهای توسعه همواره مطرح بوده. در کنار توسعه طبیعی و مادی، توسعه انسانی نیز مطرح است که در این میان توسعه فرهنگی به عنوان یکی از ضروریات جهان مطرح می‌شود.

او ادامه داد: جهانی شدن فرهنگ به معنای آن نیست که همه ما از یک فرهنگ پیروی و با آن زندگی کنیم بلکه جهانی شدن اهمیت فرهنگ مهم است. اگر در گذشته گفته می‌شد که انسان ابزار توسعه است، امروز می‌گویند انسان توسعه‌یافته هدف والای ما است. اگر ظرفیت‌های فرهنگی را در توسعه کشور مدنظر نگیریم با ظرفیت‌های کنونی قادر نخواهیم بود به توسعه پایدار دست یابیم.

او خاطرنشان کرد: طی برنامه‌های توسعه گذشته با غفلت‌هایی در حوزه توسعه‌یافتگی روبرو بودیم. حتی می‌توان گفت مشکلات اقتصادی امروز ما ریشه در عدم توسعه فرهنگی ما دارد.