دوست نداریم مثل یک سوت خالی باشیم که فقط در آن می‌دمند/تماشاگران کمتر و آزادی عملِ بیشترِ آرتیست‌های مستقل

به گزارش خبرنگار ایلنا، موزه موسیقی ظهر روز گذشته (دوشنبه هشت مرداد) میزبان نشست خبری فستیوال مشترک SET (مجموعه هنری صِت) و CTM (گروه موسیقی الکترونیک آلمانی) که از چهارم تا هشتم مرداد با حضور پیشگامان موسیقی تجربی الکترونیک از ایران و آلمان چون روبرت هنکه، راینر کولبرگر و عطا ابتکار در تهران برگزار شد، بود.

مجموعه هنری چهار ساله‌ی صِت که در سال‌های گذشته با تمرکز بر صدا و تصویر رویدادهای مختلفی را برگزار کرده بود، دوره چهارم خود را با نام SET X CTM به تبادل هنری میان تهران و برلین اختصاص داد. در دو روز اول برج آزادی میزبان شش اجرا در دو سانس بود (چهارم مرداد؛ بخش اول؛ صدا و تصویرmHz (محمد زارعی)، بخش دوم؛ صدا Umchunga (نیما پورکریمی)، بخش سوم؛ صداSote (عطا ابتکار، بهروز پاشایی، آرش بلوری)، تصویر Tarik Barri/ پنجم مرداد؛ بخش اول؛ صدا Temp Illusion (بهرنگ نجفی، شاهین انتظامی)، تصویر امیربهادر اشرف زاده، بخش دوم؛ صدا 9t Antiope، تصویر Rainer Kohlberger، بخش سوم؛ صدا Robert Henke) و روز سوم دو پرفورمنس در سالن تئاتر مستقل تهران برگزار شد (بخش اول رژین شرفی، بخش دوم پویا پورامین و ربیع بعینی). در روز آخر (هشتم مرداد) برگزارکنندگان ایرانی و آلمانی در موزه موسیقی از تجاربشان گفتند که در ادامه می‌خوانید. حاضران در این گفت‌وگو سیاوش امینی، امیربهادر اشرف‌زاده، ربیع بعینی و ژان رولف(Jan rohlf) بودند.

همه چیز متمرکز در اروپا نیست!

سوال اول این بود که همکاری مشترکی که در سال 2016 بین   SETوCTM  از برلین شروع شد و امروز در سال 2018 در تهران ادامه پیدا کرده هنوز تحت تاثیر موسیقی‌دان‌های اروپایی است یا خیر؟

رولف در جواب این سوال گفت: الان همه چیز متمرکز در اروپا نیست و بخشی از موسیقی الکترونیک و رقص‌ها دیگر آن مرکزیت را ندارد. در هر قسمتی از دنیا مخصوصا بخش‌هایی که نزدیک به شهرها هستند اتفاقاتی در زمینه موسیقی می‌افتد و بسته به میزان توسعه تکنولوژی در آن قسمت با قسمت‌های دیگر مرتبط می‌شود. البته که این تبادلات می‌تواند به شکل فعالانه‌تری اتفاق بیفتد که طبیعتا نیاز به کار بیشتری دارد.  

در ادامه ربیع بعینی که در بیروت متولد شده و لبنانی‌الاصل است، در 1996 به ایتالیا مهاجرت کرده و اکنون در برلین ساکن است و در کشورهای مختلف در سطوح مختلفی کار کرده است، گفت: وقتی از کشور دیگری می‌آیید و به کشور جدیدی می‌روید، در عین اینکه افراد جدیدی را ملاقات می‌کنید، دسترسی‌تان به استودیوها کم است و آن‌چه در ابتدا تولید می‌کنید در حد ضبط‌هایی کوتاه است. من کارم را در ایتالیا در جایی در حد یک کلاس شروع کردم اما این چیزی بود که در لبنان در اختیار نداشتم و همه اتفاقات از بعد از مهاجرتم به وقوع پیوست.  

او ادامه داد: لازم است این را بدانیم که ترکیبی از کنجکاوی و فرصت‌هاست که ما را به این نقطه می‌رساند. من در شهر دیگری و نه در بیروت، بزرگ شدم. برای مایی که آن جا بودیم اتفاقات زیادی در زمینه موسیقی نمی‌افتاد و امکانات کمی داشتیم، چون شرایط لبنان و شرایط جهان سوم با شرایط کشورهای دیگر فرق می‌کند.  

سپس سیاوش امینی در توضیحی کوتاه در مورد چگونگی شکل‌گیری همکاری میان موزیسین‌های ایرانی و خارجی گفت: گاهی اوقات خبرگزاری‌‍‌ها و نشریات شما را تحت فشار می‌گذارند. خیلی‌ها به دلایل شخصی به دنبال موسیقی می‌روند ولی شما ممکن است تنها به این دلیل که ایرانی هستید تحت فشار قرار بگیرید. من افراد زیادی را در کشورهای دیگر دیده‌ام و تجربیات زیادی در این زمینه داشته‌ام که فرصت‌های جدیدی را به من معرفی کرده است. اگر ببینم موسیقی کشوری دیگر در راستای موسیقی مورد نظر من است به سمتش می‌روم، به شرط اینکه بتوانم ارتباط برقرار کنم. مهمترین چیز برای من برقراری ارتباط بین خودم و آن‌هاست، بین موسیقی خودم و موسیقی آن‌ها و چیز دیگری در این میان مهم نیست.  

CTM به دنبال ملی‌گرایی نیست

در ادامه امیربهادر اشرف‌زاده در مورد آن‌چه فستیوال SET و CTM در پی‌اش بود، گفت: یکی از نکات مدنظر ما در این فستیوال، فراهم کردن شرایطی برای افراد بود که خودشان را به خوبی معرفی کنند و مطمئنا در راه این معرفی همیشه مشکلاتی برای ایرانیان بوده است؛ بحث ویزا و گرفتن روادید و مسائل مالی و تورم رو به رشد که گاهی اوقات مشکل‌ساز می‌شود. 

رولف هم در مورد آن‌چه در CTM دنبال می‌کنند، گفت: ما در CTM نمی‌خواهیم به دنبال بحث ملی‌گرایی باشیم، یعنی CTM را به این منظور پایه‌گذاری نکردیم. ما CTM را پایه‌گذاری کردیم که بتوانیم آرتیست‌های مختلفی را از سراسر دنیا دور هم جمع کنیم و هیچ وقت دوست نداشتیم مثل یک سوت خالی باشیم که فقط در آن می‌دمند. ما باید بر این موضوع تمرکز کنیم که چه آرتیست‌هایی را انتخاب می‌کنیم. چون گاهی اوقات آرتیست‌های شما فقط از تهران نمی‌آیند و ما نمی‌توانیم بگوییم این رویه، رویه‌ای است که باید به همین شکل اتفاق بیفتد. گاهی می‌شود روش‌های متضادی را در پیش گرفت و سراغ آرتیست‌هایی رفت که شرایط‌شان متفاوت است.  

تجربیات شخصی آرتیست‌های مستقل

اشرف‌زاده در ادامه گفت: روشی که براساس آن کار می‌کنیم برای ما به این صورت است که بخواهیم یک ظرف را طراحی کنیم. یعنی در ابتدا باید توجه کنیم مخاطب ما چه تجربه‌ای را دوست دارد ببیند. ما مخاطب را نه براساس ملیتش که براساس روش پرزنت شدنش نگاه می‌کنیم.  

ربیع بعینی نیز در مورد همکاری با CTM گفت: اگرچه این یک همکاری مشترک بین من و CTM است، ولی می‌توانم بگویم یک تولید جنرال برای من هم هست، یعنی من کار خودم را به نمایش می‌گذارم و بعد همان را به CTM  منتقل می‌کنم.

رولف نیز افزود: چیزی که می‌خواهم بگویم این است که ما یک جور مذاکرات دائم و مستمر داریم برای اینکه بفهمیم چه رابطه‌ای بین یک آرتیست مستقل با نفرات دیگر گروه وجود دارد و با توجه به تجربیاتی که هر کدام از این افراد دارند به صورت مجزا چه کاری انجام می‌دهند. این تجربیات با جوامعی که از آن آمده‌اند و با علم جامعه‌شناختی مرتبط است. تجربه شخصی یک آرتیست مستقل می‌تواند ایده مختص او را به وجود بیاورد.  

امیربهادر اشرف‌زاده در ادامه با بازگشت به مسیری که SET از زمان شکل‌گیری‌اش از حدودا چهار سال پیش تاکنون طی کرده است، گفت: چهار سال پیش، زمانی که کارمان را شروع کردیم، به سراغ مکان‌های بسیار کوچکی برای اجرا رفتیم. جاهایی که رزروشان سخت بود و راحت با ما کار نمی‌آمدند. همین، اولین انگیزه ما شد که یک پلتفرم استاندارد به وجود بیاوریم تا در فستیوال‌های مختلف بپذیرندمان. بحث مالی همیشه برای ما مشکل‌ساز بوده است، چون یک سازمان کاملا شخصی هستیم که در کشورمان از جایی تامین مالی نمی‌شویم و همین انگیزه دیگرمان شد تا کارمان را در سطح بین‌الملی گسترش دهیم و از حمایت‌های مالی احتمالی که در سطح جهانی از گروه‌های موسیقی می‌شود بهره‌مند شویم.  

مستمعین کم‌تر، آزادی عمل بیشتر

سیاوش امینی نیز در ادامه گفت: به نکته خوبی اشاره کردید. ما در ابتدا به مکان‌های بزرگی دسترسی نداشتیم و مستمعین‌مان زیاد نبودند و اتفاقا این باعث می‌شد آزادی عمل بیشتری داشته باشیم. گاهی اوقات حتی کسی نبود که پیش از اجرا ساندچک را برایمان انجام دهد و به همین دلیل خودمان آستین‌هایمان را بالا زدیم. حداقل فایده کوچک بودن یک گروه و کوچک بودن اجرا این است که به شما این فرصت را می‌دهد تا اتفاقات جدیدی را تجربه کنید. بحث قضایای مالی هم که همیشه هست و این بار ما توانستیم از کمک‌هایی از خارج تغذیه شدیم که به لحاظ مالی فشار زیادی را از روی ما برداشت و گامی رو به جلو بود.  

رولف نیز در تایید آنچه گفته شده بود، افزود: CTM تاریخچه‌ای 20 ساله را پشت سر دارد، اما مانند شما از ایونت‌های کوچک شروع کرد. لازم است بگویم بحث مالی واقعا مهم است و ما اگر امکانات مالی مورد نیازمان را در اختیار نداشتیم شاید به این اندازه پیشرفت نمی‌کردیم و این چیزی است که به ما فرصت می‌دهد کارمان را به درستی پیش ببریم. ما هم در سال 1999 از جیب خرج و ریسک‌هایی را به صورت شخصی تجربه می‌کردیم و طی 20 ساله گذشته، برای اولین بار است که توانسته‌ایم یک تامین مالی دو ساله برای خودمان به ارمغان بیاوریم. شما در آلمان یاد می‌گیرید که چطور به این شکل جلو برود.  

خودتان را وقفش کنید

رولف افزود: اگر فرهنگ فیدبک گرفتن در سازمان خودمان را بلد باشیم، به حرف افراد گوش بدهیم، بدانیم چه چیزی می‌خواهند و چه چیزی دوست دارند آن وقت است که می‌توانید این فرصت را داشته باشید که آن‌چه خودتان می‌خواهید را هم به افراد گروه انتقال دهید و اگر خوش‌شانس باشید همه چیز خوب پیش می‌رود. این متد به یک توجه دائم و مستمر و از خودگذشتگی مستمر نیاز دارد و باید خودتان را وقفش کنید.

 ربیع بعینی نیز ادامه داد: من از آن‌چه انجام می‌دهم به عنوان یک شغل یاد می‌کنم، شغلی که در آن لازم نیست کسی شما را استخدام کند و شما باید بتوانید تمرکزتان را روی خودتان بگذارید و نیاز دارید در فستیوال‌هایی شرکت کنید. یعنی به تاثیری که آن فستیوال‌ها بر شما می‌گذارند و به الهامی که از آن‌ها می‌گیرید نیاز دارید. ممکن است فستیوال عظیمی 10 روز طول بکشد و در فستیوال دیگری فقط 40 نفر حضور داشته باشند.  

شروع به کار که کردیم، مدل خودمان کسی را در ایران نداشتیم

سیاوش امینی در پاسخ به این که آینده SET را چگونه می‌بیند، گفت: بهترین بخشش از حالا به بعد برای ما این است که وقتی ما شروع به کار کردیم مدل خودمان کسی را در ایران نداشتیم و حالا داریم. یکی از اصلی‌ترین اهداف‌مان این بود که کاری را انجام دهیم که کسانی ببیند و لذت ببرند. ما سعی کردیم دریچه‌ای را باز کنیم که مذاکراتی حول آن شکل بگیرد و می‌دانیم در آینده کانال‌های بیشتری به رویمان باز خواهد شد.

او ادامه داد: موسیقی می‌تواند مرا از الزاما ایرانی بودنم فراتر ببرد و اجراهای من گاهی اوقات می‌تواند با اجرای کسی دیگر از جایی دیگر از دنیا مشابهت داشته باشد. آن‌چه برای من مهم است تحت تاثیر قرار دادن مخاطبانی غیر از مخاطبان خودم و به عنوان مثال مخاطبان CTM است.