رونمایی از یک سازِ مقاومِ فلزی که قرار است در سطح شهر نصب شود

به گزارش ایلنا، ساز شهری زیگورات ساخته آستیاژ ضیائی عصر روز گذشته سه‌شنبه، بیست و پنجم اردیبهشت، طی مراسمی با حضور جمعی از هنرمندان و صاحب‌نظران عرصه موسیقی، شهرسازی و معماری در فرهنگسرای نیاوران رونمایی شد.

در آغاز این مراسم که اجرای آن برعهده محمود توسلیان بود، ابتدا آریو ناصریان (معمار و استاد دانشگاه) سخنرانی کرد و با ارائه تعاریفی از مفهوم شهر و طبقه‌بندی کمی و کیفی آن گفت: زندگی یعنی توان لذت بردن از زمان سپری شده که با مقوله بقا فرق دارد. پس باید ببینیم که ما این شهر را برای بقا انتخاب می‌کنیم یا برای زندگی. بهتر است از خودمان بپرسیم که آیا این شهر همان شهری است که فریدون مشیری و سهراب سپهری در آن زندگی کرده‌اند یا شهری است آکنده از تلاش‌های انسان برای بقا. اینجاست که زایش فرهنگی نقش و اهمیت خود را نشان می‌دهد. پرداختن به مسائلی مانند هنر و فرهنگ می‌تواند ما را به یک توسعه پایدار نزدیک کند که از مولفه‌های مهم مفهوم زندگی است.

او افزود: کیفیت‌بخشی به فضاهایی که در آن زندگی می‌کنیم، یکی از راه‌هایی است که می‌تواند به ما کمک‌های شایانی در این زمینه کند.اما این مهم چگونه اتفاق می‌افتد؟ باید بیاییم به فضاهای عمومی فکر کنیم و به اینکه چگونه می‌توانیم این کیفیت‌بخشی را در آن‌ها گسترش دهیم. اگرچه برخی از نشانه‌های فرهنگی در فضاهای عمومی شهر ما وجود دارد اما جای هنر در این بین خالی است. شاید بگویید این همه مجسمه و نقاشی داریم اما این‌ها همه هنرهای یک طرفه است که مردم در روند خلق آن نقشی ندارند. هنر شهری یک هنر تعاملی است. شهر یک گالری نیست که نقش هنرمند از مردم جدا باشد. زیگورات می‌تواند ابزار مناسبی برای به وجود آوردن تعامل هنرمندانه میان مردم و شهر باشد. چنین وسیله‌ای می‌تواند زندگی کردن را از همان کودکی به کودکان ما بیاموزد نه بقا را و موسیقی بهترین بهانه برای حرکت کردن به سمت تعامل و زندگی است.

دومین سخنران این رویداد نادر مشایخی، آهنگساز و رهبر ارکستر بود که ضمن خوانش بیتی از حافظ گفت: این ما هستیم که به عنوان شنونده می‌توانیم هر صدایی را به موسیقی تبدیل کنیم. اگر ما سمفونی پنج بتهوون را نشنویم یعنی این سمفونی وجود ندارد.

مشایخی در ادامه با دعوت از حاضران به ده ثانیه سکوت چنین بیان کرد: ما می‌توانیم این اصوات را به موسیقی تبدیل کنیم. موسیقی به شنیدن احتیاج دارد و جزو لاینفک آن است. حالا دست ماست که بخواهیم جنبه اخباری صدا را کشف کنیم یا جنبه عاطفی آن را. همجواری از نیازهای اولیه انسان است که با صدا می‌توان آن را ایجاد کرد، بدون اینکه کلمه‌ای صحبت کنیم. فقط صداست که می‌تواند این اتفاق را رقم بزند. صداها وجود دارند که انسان‌ها جنبه عاطفی به آن‌ها بدهند بدون این که عاشق هم بشوند یا از هم متنفر شوند. زیگورات و همانندانش می‌توانند این همجواری را ایجاد کنند.

معصومه مهرعلی، مدرس و محقق آواز اصیل ایرانی نیز ضمن تقدیر از تلاش و همت آستیاژ ضیائی گفت: بی‌شک تعامل در جوامع انسانی یک ضرورت است و خلاقیت در به وجود آوردن این تعاملات امری ضروری‌تر؛ کما اینکه نحوه برگزاری این گردهمایی هم بیانگر چنین نگاه خلاقی است. اینکه دوستان و حاضران به دور از هر گونه تکلف و ارزشگذاری در کنار هم ایستاده‌اند تا شاهد رونمایی از این دستاورد خلاقانه باشند. من امروز این جا حاضر شدم تا از این بانوی هنرمند تشکر کنم که با تلاش و همت و پشتکار این جریان را در فرهنگ ما آغاز کردند و امیدوارم که زیگورات به نقاط مختلف شهر برده شود و من هم بتوانم با بچه‌های این شهر در تعاملی از جنس هنر و زندگی حضور داشته باشم.

در ادامه مراسم، بهروز فتحی (معاون برنامه‌ریزی سازمان زیباسازی شهر تهران) گفت: احتمالا در خیابان‌ها و پارک‌ها و اتوبان‌های مختلف آثار حجمی زیادی دید‌ه‌اید، اما در بسیاری از مواقع آن‌ها را نادیده می‌گیریم. در واقع به نوعی ارتباط یک طرفه است و آن‌چه که در این بین اتفاق نمی‌افتد تعامل است.

او افزود: بعد از دیدن ویدئویی درباره زیگورات با همکاران، بیشتر متوجه جای خالی این تعامل شدیم و بیشتر به این نتیجه رسیدیم که چنین سازه‌ای روند این تعامل‌های شهری را سرعت می بخشد. لذا از جناب دکتر جعفری، معاون فنی سازمان زیباسازی شهر تهران  هم دعوت کردم که بتوانیم مقدمات بهره‌برداری از زیگورات را در شهر تهران فراهم کنیم. ایشان هم بلافاصله چند معبر مهم شهر تهران را در نظر گرفتند که برای این اتفاق مناسب است. ضمن تشکر از سرکار خانم ضیائی امیدواریم که بتوانیم موجبات چنین تعاملاتی را بیشتر فراهم آوریم.

سخنران بعدی این برنامه دکتر اردوان طاهری، آهنگساز بود. او با اشاره به اینکه زنده کردن نام زیگورات، زنده کردن فرم است و این اتفاق خوبی است گفت: یکی از عوارض تمدن این است که ما در یک شلوغی زندگی می‌کنیم. در واقع عناصر مدنیت با وجود جذاب بودن، زندگی را مختل و روان انسان را دستخوش تغییراتی می‌کند که هم می‌تواند خوب باشد، هم بد. در کلانشهرها این تغییرات بیشتر به سمت ناخوشی است؛ چرا که ذاتا این روند به سمت هرج و مرج پیش می‌رود. این عوارض، روابط بین انسانی را هم دچار مشکلاتی می‌کند. مثلا صداهایی که شما عمدتا در تهران می‌شنوید ناخوشایند هستند و چندان صداهای مهربانی نیستند. تغییر این صداها می‌توانند به ما کمک کنند.

او با اشاره به تاریخچه ساخت چنین سازه‌هایی در غرب افزود: سازه‌های محیطی‌ای مانند زیگورات می‌توانند با ایجاد مشارکت و تعامل به ما کمک کنند تا حدودی روح خودمان را دستخوش تعییراتی کنیم که در نهایت سودبخش خواهد بود. تهران به عنوان یک کلانشهر به چنین ابزارهایی نیاز بسیار دارد. امیدوارم روزی برسد که هنر از ضروری‌ترین نیازهای روزمره انسان‌ها شود و نهادهای متولی این ضرورت را درک کنند تا انسان‌ها بتوانند به این وسیله زندگی بهتری داشته باشند.

در این بخش از برنامه نوبت به آستیاژ ضیائی، طراح و ایده‌پرداز زیگورات و کارشناس‌ارشد برنامه‌ریزی شهری رسید که درباره مقوله تعامل گفت: در رابطه با مبحث صدا و شهر صحبت بسیار شده است اما در مورد منظر شنیداری کمتر حرفی به میان آمده است. چیزی که شهرسازان بیشتر به آن توجه می‌کنند، بحث آلودگی صوتی است و تلاشی که آن‌ها انجام می‌دهند برای کاهش این آلودگی اما در صدا پتانسیلی وجود دارد که همان استفاده از صدا برای بخشیدن نشاط و تنوع و سرزندگی به شهر است.

ضیائی در ادامه با اشاره به اهمیت فضاهای عمومی شهر اظهار داشت: فضاهای عمومی در تهران به نسبت سایر کلانشهرهای دنیا بسیار کم است. در چنین شرایطی ماهیت وجودی یک ساز شهری بیشتر نمایان می‌شود که با حضورش در فضاهای عمومی می‌توانیم آن شادابی و سرزندگی را به شهر برگردانیم. سازهای شهری ازجمله زیگورات اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند ازجمله افزایش مشارکت، ایجاد حس تعلق به آن فضایی که مخاطب به آن متعلق است و در نهایت ایجاد یک تصویر ذهنی ماندگار از آن فضایی که مخاطب توانسته است با آن تعامل داشته باشد. ساخت زیگورات برای من یک گام اولیه است که در آینده بتوانم ایده‌های شنیداری خود را به نتیجه برسانم.

 زیگورات یک ساز پنتاتونیک است که از مصالح مقاوم فلزی و برای استفاده در فضای باز شهری طراحی شده است. لیلی گلستان، محسن حبیبی، فردین خلعتبری، رامین بهنا، علیرضا رییس‌دانا، پری ملکی، مسعود فروتن، حمید اسفندیاری، رضا موسوی، شهاب‌الدین سیدی، سیدعباس سجادی، وحید عسگریان، مرتضی صنایعی، سیدعلی هاشمی، پیام سوری، توکا و بامداد ملکی و همچنین مصطفی صادق‌زاده از حاضران در این مراسم بودند.