حدادعادل در چشم شب روشن:
نمی‌توان انتظار داشت مردم در فضای مجازی مثل سخنران‌ها صحبت کنند/۹۰ درصد مردم فارسی پیامک می‌زنند
غلامعلی حدادعادل (رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی) مهمان برنامه «چشم شب روشن» بود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، وی در بخشی از این گفتگو در خصوص کاربرد ویدیوچک در بازی والیبال و پیشنهاد فرهنگستان برای این واژه گفت: وقتی در بازی‌های والیبال در دو سه سال پیش مشاهده کردم، در تلویزیون صحبت از «دستگاه ویدئوچک» می‌کنند، فردای همان شبی که بازی را مشاهده می‌کردم از همکارانم در فرهنگستان خواستم تا معادلی را برایش پیدا کنند و پیشنهاد دادند «بازبینی».
تصویب ۶۰ هزار واژه فارسی معادل لغات بیگانه
وی به ارائه آماری از واژه گزینی در فرهنگستان پرداخت و عنوان کرد: در این بیست و چند سال در حدود ۶۰ هزار واژه فارسی معادل لغات بیگانه مصوب کردیم. هر سال واژه‌های مصوب فرهنگستان را در نمایشگاه عرضه می‌کنیم که در بردارنده واژه‌های تصویبی سال قبل ما است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به فرهنگ‌های کوچک اختصاصی اشاره و بیان کرد: در هر علمی اگر واژه‌های مصوب ما به هزار تا برسد این تعداد را از میان واژه‌ها در می‌آوریم و به نام آن علم یک فرهنگ کوچک اختصاصی از واژه‌های مصوبمان منتشر می‌کنیم. حدود ۲۵ عدد از این دفتر‌های کوچک منتشر کرده‌ایم و واقعا باورمان بر این است که زبان فارسی می‌تواند زبان علمی باشد.
غفلت کنیم زبان انگلیسی رایج می‌شود
وی هشدار داد: اگر ما غفلت کنیم در دانشگاه‌ها یک عده از سر خودنمایی یا غرب زدگی یا زبان ندانی و یک عده هم برای به دست آوردن پول، می‌روند و زبان انگلیسی را رواج می‌دهند. در منطقه، کشوری هستیم که از مهد کودک تا بالا‌ترین سطح دانشگاه‌ها استادان به زبان فارسی صحبت می‌کنند و دانشجو‌ها به زبان فارسی امتحان می‌دهند و این یک افتخار برای ملت ایران است.
حداد عادل با تاکید بر اینکه مردم در کلام اشتباه نمی‌کنند، تصریح کرد: مردم عادی درست صحبت می‌کنند و آدم‌هایی در روستا‌ها هستند که ممکن است سواد هم نداشته باشند ولی آنقدر صحیح و دقیق و درست و دلنشین صحبت می‌کنند که انسان حظ می‌کند و خیلی از درس خوانده‌ها هستند که وقتی صحبت می‌کنند، خسته می‌شویم و مقصودشان را نمی‌فهمیم.
وی در خصوص اینکه زبان ژاپنی به راحتی زبان بیگانه را به خودش جذب می‌کند، اظهار کرد: چون زبان ژاپنی نمی‌دانم، نمی‌دانم که طبیعت ژاپنی چه خصوصیتی را دارد که واژه بیگانه را جذب می‌کند. البته با مسئولان آن‌ها صحبت کردم ولیکن می‌دانم زبان فارسی در خیلی از موارد احتیاج به این وام گیری‌ها ندارد و اگر به موقع همت کنیم و به زبان فارسی عشق بورزیم می‌توانیم احتیاجات خودمان را برآورده کنیم.
تالیف فرهنگ جامعه زبان فارسی در ۳۵ جلد
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی فعالیت‌های فرهنگستان را منحصر به واژه گزینی ندانست و گفت: واژه گزینی یکی از فعالیت‌های فرهنگستان است ما در فرهنگستان گروه‌های پژوهشی متعددی را داریم غیر از گروه واژه گزینی، گروه فرهنگ نویسی است که از حدود سال ۷۲ این گروه شکل گرفته و مدیر این گروه دکتر علی اشرف صادقی هستند و وظیفه‌اش تالیف «فرهنگ جامع زبان فارسی» است و برآورد شده این فرهنگ ۳۵ جلد خواهد بود. جلد اول در ۱۲۰۰ صفحه و جلد دوم در حدود ۹۰۰ صفحه منتشر شده و جلد سوم آماده سپردن به چاپخانه است و این کار سترگی است.
وی تاکید کرد: «فرهنگ جامع زبان فارسی» یک کار قرن و بسیار ماندگار است و شبیه لغت نامه دهخدا است منتها لغت نامه دهخدایی که امروز تالیف شده و بر اساس روش‌های علمی امروزی فرهنگ نویسی است.
حداد عادل در خصوص گروه‌های دیگر این فرهنگستان بیان کرد: گروه ادبیات معاصر، گروه آموزش زبان، گروه دستور زبان و دستور خط فارسی، گروه تصحیح متون، گروه ادبیات انقلاب اسلامی، گروه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، گروه زبان و رایانه که وضع زبان را در فضای مجازی رصد می‌کند و استفاده از امکانات رایانه‌ای را برای زبان جستجو می‌کند. گروه ادبیات تطبیقی، گروه پژوهش‌های ادبی که این گره دانشنامه‌ای را در شش جلد تالیف کرده و در واقع دایره المعارفی برای رفع مشکلات معلمان است. گروه زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند که تاکنون پنج جلد از دانشنامه در این گروه تالیف شده و گروه زبان ادب فارسی در آسیای صغیر، گروه‌های دیگر ما در فرهنگستان هستند..
وی انتشار نشریات را از دیگر فعالیت‌های فرهنگستان برشمرد و گفت: در فرهنگستان ۱۰ مجله منتشر می‌کنیم که ۹ تای این‌ها علمی و پژوهشی است و در تمام این گروه‌ها مجله داریم و این مجلات به صورت الکترونیکی و در فضای مجازی هم در دسترس است.
۹۰ درصد مردم فارسی پیامک می‌زنند
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به موفقیتی که در سال‌های اخیر در حوزه پیام رسان‌ها اتفاق افتاده اشاره کرد و گفت: اوایل که پیامک در تلفن همراه باب شد، همه با خط لاتین می‌نوشتند اصلا نرم افزار فارسی وجود نداشت ولی با تصمیماتی که دولت گرفت و بودجه‌ای که گذاشتند و مصوباتی که در قوانین بودجه و قوانین پنج ساله آمد، سیاست‌های کلی که در مجمع تشخیص مصلحت تصویب شد و قرار شد تا این خط فارسی در فضای مجازی رواج پیدا کند. در مقایسه با ۱۵ سال پیش، شاید ۹۰ درصد پیام‌هایشان را به خط فارسی در فضای مجازی رد و بدل می‌کنند و این نشان می‌دهد این خط و این زبان قابلیت دارد و اگر همت کنیم مشکل حل می‌شود و اگر رها کنیم مشکل بد‌تر می‌شود.
وی به کاربرد زبان محاوره در فضای مجازی اشاره و بیان کرد: یک واقعیت است که فضای مجازی چیزی بین گفتگوی واقعی و انتقال پیام رسمی است. وقتی می‌خواهیم به صورت رسمی پیام را انتقال دهیم، مکتوب می‌نویسیم و با دستور زبان و واژگان درست و شکسته نویسی به کار نمی‌بریم و زبان را در قالب استاندارد خودش به کار می‌بریم. اما در فضای مجازی مردم یک حسی دارند و همانجور که حرف می‌زنند، می‌نویسند یعنی صمیمی و نزدیک بودن و با تاکیدات و کشیدن کلمات احساسات خودشان را بیان می‌کنند. مردم فضای مجازی را یک فضای خصوصی و صمیمی می‌دانند در نتیجه به دنبال زبان محاوره‌ای می‌روند.
نمی‌توان انتظار داشت مردم در فضای مجازی مثل سخنران‌ها صحبت کنند
حداد عادل، فضای مجازی را همچون خانه بی‌بزرگ‌تر توصیف کرد و گفت: در این فضا هرکسی به سلیقه خودش هر کاری می‌کند از جمله با خط و زبان فارسی؛ تصورمی کنم در آینده باید در فرهنگستان به کمک دستگاه‌های دیگر از جمله شورای عالی اطلاع رسانی و وزارت ارتباطات و خیلی جاهای دیگر بیاییم برای همین زبان محاوره‌ای شکسته فضای مجازی، قواعدی را وضع کنیم. یعنی باید بپذیریم که از مردم در فضای مجازی نمی‌توان انتظار داشت که مثل سخنران‌ها در محافل رسمی لفظ به قلم صحبت کنند.
وی در رابطه با قانونمند کردن زبان محاوره‌ای در فضای مجازی، تاکید کرد: فضای مجازی، ظرف گسترده‌ای برای زبان محاوره‌ای شده و باید بیاییم زبان محاوره‌ای صمیمی مردمی را در فضای مجازی قانونمند و یکدست کنیم تا هرکسی به سلیقه خودش، آن را به یک سمت نکشاند و در نتیجه این زبان در عین اینکه متفاوت با زبان رسمی است، قانونمندی خودش را داشته باشد. همانطور که زبان محاوره‌ای کوچه و بازار قانونمند است این قانونمندی را باید در خط و در سایر جهات در فضای مجازی مدیریت کنیم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی بزرگ‌ترین مشکل امروز در زبان فارسی را مسئله آموزش ربان فارسی در مدارس دانست و گفت: اگر بچه‌ها را در مدرسه از نظر زبانی درست تربیت کنیم و به آن‌ها زبان فارسی را بخوبی یاد بدهیم در بزرگسالی، این مشکلات را نخواهیم داشت.
«گلستان» سعدی برای هر فارسی زبان مانند شیر مادر می‌ماند
وی متذکر شد: اولا باید از متون کهن استفاده کنیم. «گلستان» سعدی برای هر فارسی زبان مانند شیر مادر می‌ماند کسی که «گلستان» نخوانده باشد، زبان فارسی‌اش قوت ندارد و از سال ۶۵۶ که سعدی «گلستان» را تالیف کرد تا به امروز، «گلستان» کتاب درسی فارسی آموزان همه دنیا بوده است ولی متاسفانه این مسئله در حال حاضر کمرنگ شده است.
حداد عادل با بیان اینکه معاون آموزش ابتدایی اموزش و پرورش به بنده خبر داد که در استان فارس، جشنواره گلستان خوانی در سطح دبستان برگزار کردند، گفت: بنده برای این دوستان و دانش آموزان پیامی را فرستادم و ضمن آن خاطر‌ای را نقل کردم. بنده در سال ۱۳۳۵ وقتی کلاس ششم بود، یکی از تکالیف ما برای ایام عید این بود که گلستان را از اول تا آخر بنویسیم. در این دو هفته تعطیلات یک دفترچه ۱۰۰برگ گرفتم و در سن ۱۱ سالگی گلستان را یکبار در آن زمان نوشتم و اکنون هم در این سن در مدرسه خودمان گلستان را درس می‌دهم. «گلستان» و «کلیه و دمنه» وخیلی از متون زبان فارسی، شالوده‌های زبان هستند.
وی خواندن متون گذشته را شرط لازم برای تبدیل شدن به یک نویسنده خوب دانست و گفت: برای اینکه یک نویسنده خوب فارسی در دوران معاصر باشیم باید سنت زبان فارسی را بشناسیم یعنی امروز کسی می‌تواند نویسنده خوبی باشد و حتی صاحب سبک خودش باشد که «گلستان» و «بوستان» و دیوان حافظ و غزلیات سعدی، «کلیه و دمنه» و غزلیات شمس را بخوبی خوانده باشد و تا وقتی کسی بخوبی از این سرچشمه‌ها سیراب نشده باشد، نمی‌تواند درست بنویسد.
«چشم شب روشن» به تهیه‌کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت ۲۳ از شبکه چهار سیما روی آنتن می‌رود.
