موج‌سواری تئاترِ مستند را تهدید می‌کند

ساناز بیان (نمایشنامه‌نویس و کارگردان) با حضور در غرفه خبرگزاری ایلنا، از اجرای اثر جدید خود به نام «آبی مایل به صورتی» خبر داد و گفت: چهار سال روی این نمایشنامه‌ کار کردم. قرار بود پارسال روی صحنه برود که نشد و اجرایش به تعویق افتاد که قرار است هفته ابتدایی آذرماه امسال اجرا شود.

بیان این نمایشنامه را یک درام اجتماعی خواند و گفت: فضای «آبی مایل به صورتی» نزدیک به نمایشنامه «شلتر» است که درباره زنان کارتن‌خواب نوشته بودم و همچنین نمایش «عامدانه، عاشقانه، قاتلانه» که دوبار اجرا شد.

این نویسنده و کارگردان تئاتر خاطرنشان کرد: «آبی مایل به صورتی» فضای تئاتر مستند را وامدار آن دو کار است اما تئاتر مستند نیست؛ یک کار داستانی و درام اجتماعی است اما با پشتوانه پژوهشی بسیار مفصل.

بیان با اشاره به حضور 10 بازیگر در این نمایش، از نسیم ادبی و حضور ویدئویی حمیدرضا آذرنگ به عنوان دو بازیگر اصلی نمایش خبر داد و گفت این اثر هفته اول آذر اجرای خود را در تماشاخانه پالیز آغاز می‌کند.

او یادآور شد: دو ماه است تمرین‌ها را با بچه‌ها شروع کردیم و پیدا کردن بازیگر برای این کار به دلیل فضای بیش از حد درگیر کننده و سنگینی که دارد، خیلی سخت بود. با آغاز تمرین‌ها بار اصلی از دوش من برداشته شده و بر دوش بازیگر قرار گرفته است. اما الان از گروهی که کنارم هستند خیلی راضی‌ام.

بیان با اشاره به پرداخت مسائل اجتماعی در تئاتر خاطرنشان کرد: امروز خیلی مسائل اجتماعی در تئاتر ما پررنگ‌تر است؛ مشخصا از هشت سال پیش به این سو؛ در دولت تدبیر و امید اتفاقی افتاده که فضای بیشتری برای این جنس کارها باز شده است. اما فکر می‌کنم اینکه صرفا به موضوعی بپردازیم به خودی خود مزیت نیست. کما اینکه چندی پیش در مورد یک موضوع اجتماعی کاری تولید شد که نه تنها بسیار کار بی‌کیفیتی بود بلکه زاویه نگاهش هم به موضوع غلط بود.

نمایشنامه‌نویس «شلتر» ادامه داد: اینکه صرفا درباره یک معضل اجتماعی کار کنیم ارزش نیست؛ باید نگاه و شناخت درست و مطالعه درستی داشته باشیم. نه تنها پشتوانه هنری که حداقل است، بلکه دانش اجتماعی هم داشته باشیم؛ جامعه‌شناسی و روان‌شناسی بدانیم و مشاوران متخصص این حوزه کنارمان باشند و حرفی که اثر می‌زند حرف درستی باشد نه اینکه تماشاگر فکر کند 90 دقیقه داشته اتفاق اشتباهی می‌دیده است. صرفا اشک‌انگیزی و تاثربرانگیزی به هیچ وجه مزیت نیست. فکر می‌کنم تئاتر ما باید کمی از این قضیه رها شود.

بیان خاطرنشان کرد: در کنار کارهایی که فکر می‌کنم تولیدشان ناشی از سوءتفاهم بوده نمایش‌های بسیار خوبی هم داشته‌ایم مخصوصا در حوزه مستند و اجتماعی که کارهای پر بیننده و خوبی بوده‌اند.

او یادآور شد: فکر می‌کنم آنچه ما را تهدید می‌کند این است که موج‌سوار شویم. صرفا چون این جریان دارد در تئاتر ما جواب می‌دهد همانطور که در سینما هم جواب داده بیاییم مدام کار اجتماعی تولید کنیم در حالی که به عنوان مولف و کارگردان پشتوانه دانش لازم را نداشته باشیم و این خطری است که تئاتر مستند اجتماعی را تهدید می‌کند. هرچه کمتر اما با کیفیت بهتر کار شود خیلی بهتر است.  خیلی خوب است که الان مشخصا چند نفر هستند که خیلی خوب و درست در این زمینه کار می‌کنند.

این نمایشنامه‌نویس با بیان اینکه «من خیلی حافظه‌ام یاری نمی‌کند نمونه‌ای از این جریان را که از خود افراد آسیب‌دیده یا کودکان کار در نمایش‌ها استفاده شده باشد» گفت: جز همان نمایش شلتر که درباره زنان کارتن‌خواب بود و از دو خانم بهبود یافته‌ای که تجربه کارتن‌خوابی و اعتیاد را داشتند در کنارمان استفاده کردیم. نه تنها من بلکه همه گروه به شدت احساس می‌کردیم که از استعداد آنها شگفت‌زده شده‌ایم. البته از بین تعداد زیادی از دوستان این دو نفر همراه ما شدند.

بیان خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم در زمینه تئاتر درمانی که گونه مشخص و مهمی در تئاتر اجتماعی است خیلی ضعیف عمل می‌کنیم. جا دارد که به تئاتر آموزشی، پدالوژی و درمانی بپردازیم. اما ما همیشه بیشتر جنبه آه و ناله و سوز و گدازش را می‌گیریم حال آنکه می‌توانیم عمیق بشویم و کار کنیم اما اینگونه به آثار اجتماعی نمی‌پردازیم شاید به خاطر اینکه آن طرف گیشه کم‌رونق‌تری وجود خواهد داشت تا این سو.