آیا وزارت ارشاد در فرهنگی کردن وظایف دفتر امور چاپ عجله کرده است/مدیر ایرلاین نیاز داریم نه خلبان

به گزارش خبرنگار ایلنا، تحمیل مالیات بر ارزش افزوده خارج از عرف، به‌روز نبودن ماشین‌آلات چاپی، عدم ثبات تعرفه کاغذ و بحث‌های مکرر درباره تعرفه واردات کاغذ، تعرفه بالای اقلام و کالاهای ابتدایی مورد نیاز برای چاپ همه ازجمله مواردی هستند که اجازه نداده صنعت چاپ کشور بتواند تمام ظرفیت خود را برای به دست گرفتن بازارهای منطقه به کار گیرد.

امسال نیز پس از سه سال پیگیری جدی یک مطالبه سی ساله برای واسپاری بخش صنعتی حوزه چاپ به وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ سرانجام تفاهم‌نامه‌ای میان دو وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و صنعت، معدن و تجارت منعقد شد تا از این پس واردات ماشین‌آلات چاپ و مقولات صنعتی چاپ به وزارت صنعت و نظارت بر محتوا به وزارت ارشاد سپرده شود.

به نظر می‌رسد با این تغییرات و معرفی مهرزاد دانش به مدیرکلی دفتر امورچاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شاهد سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های جدیدی در این دفتر که صنعتی‌ترین بخش وزارت ارشاد شناخته می‌شود، خواهیم بود. گرچه هنوز راه درازی برای اجرایی شدن و عملیاتی شدن کامل تفکیک بخش صنعتی و فرهنگی حرفه چاپ وجود دارد، باید دید ریاست دفتر چاپ و نشر با مدیریت جدید که برخلاف محمودرضا برازش؛ مدیر قبلی این دفتر؛ تجربه‌ای در حزوه چاپ ندارد چه مسیری را طی خواهد کرد و آیا این نگرانی که چاپخانه‌داران و اهالی چاپ در دیدار با وزیر ارشاد درباره از سر باز کردن چاپ از سر این وزارتخانه مطرح کرده‌اند، برطرف می‌شود یا خیر؟!

ارشاد عجله کرد

اجازه تاسیس، نظارت و انحلال چاپخانه‌ها کماکان برعهده وزارت ارشاد است

حکم سرپرستی کفایت می‌کرد

جلال ذکایی (مدیر اسبق دفتر چاپ و نشر) با اشاره به ماموریت‌ها و وظایفی که وزارت ارشاد برای دفتر چاپ و نشر معین خواهد کرد به ایلنا می‌گوید: باید ببینیم مامویت‌ها و وظایفی که امروز وزارت ارشاد از اداره کل چاپ و نشر انتظار دارد چیست. آن‌طور که به نظر می‌رسد رویکرد وزارت ارشاد در حوزه چاپ و نشر تغییر کرده و با توجه به تفاهم‌نامه وزارت ارشاد و وزارت صعنت و معدن؛ بنا را بر این گذاشته‌اند که دفتر چاپ و نشر بیشتر به حوزه سخت‌افزاری کتاب بپردازد. یعنی یک نظارت بر محتوای چاپ و یک دبیرخانه کتاب و هئیت خرید کتاب و مجوز نشر و ... از انتصاب مدیر جدید دفتر چاپ و نشر اینگونه برداشت می‌شود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دیگر خیلی رویکردی متوجه حوزه چاپ نخواهد داشت و وجه نشری دفتر چاپ و نشر تقویت خواهد شد.

او البته چنین تغییراتی نیازمند صبر و برنامه‌ریزی دقیق‌تر دست‌کم تا زمان نهایی شدن مراحل اجرایی و عملیاتی تفاهم‌نامه وزارت ارشاد و وزارت صنعت می‌داند و ادامه می‌دهد: فکر می‌کنم مادامی که قانون تغییر نکرده این عجله مشکل‌ساز خواهد شد. اساسا طبق بند 16 ماده 2 قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که مصوب مجلس هم هست، اجازه تاسیس، نظارت و انحلال چاپخانه‌ها کماکان برعهده وزارت ارشاد است و مادام که این قانون تغییر نکند، آیین‌نامه‌های داخلی و مصوبات هیئت وزیران نافی مسئولیت وزارت ارشاد نخواهد بود. به همین دلیل تا زمانی که این قانون پا برجاست وزارت ارشاد باید مسئولیت‌های ناشی از این قانون را هم بپذیرد.

این فعال چاپ تاکید می‌کند: پیشنهاد من این بود که وزارت ارشاد با حکم سرپرستی این دوره را هم طی می‌کرد تا ظرف سه ماه تا 6 ماه قوانین مربوطه تغییر می‌کرد و سپس با اصطلاح ماموریت‌های چاپ و نشر؛ این انتصاب اتفاق می‌افتاد. فکر می‌کنم نهایتا و پس از اجرای تغییرات در قوانین و مامویت‌های اداره کل چاپ و نشر، کسی که مسئولیت مدیریت این دفتر را می‌پذیرد باید دست‌کم اطلاعات حداقلی از چاپ و ماشین‌آلات و اصلاحات آن داشته باشد. در خوشبینانه‌ترین حالت می‌توان امیدوار بود با استفاده از مشاوران و کارشناسان صنف این خلاء پرشود.

روسای قبلی چقدر با چاپ آشنا بودند؟!

البته با گریزی به مدیران اسبق دفتر چاپ و نشر وزارت ارشاد هم می‌بنیم به جز آقایان جلال ذکایی و محمودرضا برازش دیگر مدیران این دفتر نیست چندان سبقه فعالیت در حوزه چاپ نداشته‌اند.

به عنوان مثال اسدالله جامی که نمایندگی مردم تربت‌جام در سومین دوره مجلس شورای اسلامی را در کارنامه خود داشت، او در سال‌های 82 و 83 به عنوان مدیرکل چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب و فعالیت‌ کرد. ثبت روز ملی صنعت چاپ، تشکیل انجمن‌های فرهنگی چاپ بویژه انجمن پیش‌کسوتان صنعت چاپ، تشکیل کمیسیون فنی، مذاکره با بانک‌ها برای ارایه تسهیلات به دست‌اندرکاران صنعت چاپ، تنظیم دستورالعمل ورود ماشین‌آلات چاپ و راه‌اندازی مرکز علمی کاربردی چاپ را می‌توان ازجمله فعالیت‌های وی در دوران مسئولیت خود نام برد.

پس از جامی، علیرضا حشمتی و سیدامیر کریمانی که پیش‌تر کارمند ارشاد و ذی‌حساب معاونت فرهنگی این وزارتخانه بود به عنوان سرپرست یا با حکم مدیریت مسئولیت دفتر چاپ و نشر را برعهده گرفتند. نهایتا در سال 1385 جلال ذکایی به عنوان فردی آشنا به حوزه چاپ و از فعالان این حوزه برای 4 سال و تا سال 1389 به مدیریت دفتر چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شد.

در ادامه با استعفای ذکایی، یوسف افراش معاون این اداره کل و از کارمندان سابق معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مدیرکل دفتر چاپ و نشر معرفی شد اما تنها نزدیک به سه هفته این عنوان را در اختیار داشت و حکم مدیرکلی احمد علمشاهی دانش آموخته مهندسی صنایع برای دفتر امور چاپ با پیشنهاد علی اسماعیلی، سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد و با حکم سیدمحمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خورده شد.

با روی کار آمدن دولت یازدهم و پس از یک سال مدیریت علمشاهی در دفتر چاپ و نشر سیدعباس صالحی معاون فرهنگی وقت، محمودرضا برازش را اوایل آذر سال جایگزین او کرد تا بار دیگر یکی از افراد آشنا به چاپ در این سمت قبول مسئولیت کند. و حال از 23 مهر مهرزاد دانش از مدیران معاونت فرهنگی، دبیر هیئت انتخاب و خرید وزارت ارشاد و منتقد سینما با حکم سیدعباس صالحی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) به عنوان مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت ارشاد منصوب شده است.

مگر مدیران قبلی با چاپ آشنا بودند؟

نبود تجربه تخصصی مشکل ساز نیست

حسن فکری (از فعالان چاپ و دبیر علمی جشنواره ملی چاپ) با اشاره به طی مراحل اجرایی و عملیاتی تفاهم‌نامه وزارت ارشاد ووزارت صنعت یادآور می‌شود: تفاهم‌نامه مذکور که فقط در بحث مجوز وورد و ترخیص ماشین‌آلات به وزارت صنعت، معدن و تجارت منعقد شده و مابقی امور چاپ همچنان در اختیار و تحت مسئولیت ارشاد است. مهرزاد دانش از همکاران ما در معاونت فرهنگی بودند و آقای صالحی به عنوان وزیر اختیار دارد هر کسی را صلاح می‌داند به هر سمتی منتصب کند و مطمئنا توانایی‌های آقای دانش را دیده‌اند و چنین انتخابی کرده‌اند. درواقع اصلا این بحث که دفتر چاپ و نشر قرار است بیشتر به سمت حوزه نشر کشیده شود درست نیست. عدم تجربه تخصصی در حوزه چاپ هم فکر نمی‌کنم مشکل ساز شود. مگر مدیران قبلی دفتر چاپ و نشر غیر از آقای برازش یا ذکایی همگی از اهالی چاپ و آشنا به چاپ بودند؟  آقایان علمشاهی، افراش، کریمانی و شالچی همگی وجه غیرچاپی داشتند. اصولا  در اعطای این مسئولیت توانایی مدیریتی مهم است.

عملا چاپخانه‌ها با ارشاد کاری ندارند

مگر فرقی به حال چاپخانه‌ها می‌کند؟

 بد نبود مشورتی هم با اهالی چاپ می‌شد

علی مغانی (رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران خراسان رضوی) اما معتقد است که چاپخانه‌ها در حوزه کاری خود دیگر به ارشاد کار نداریم و این وزارت ارشاد است که همچنان در مواردی به امور چاپخانه‌ها ورود می‌کند. او بیان می‌کند: در صنعت چاپ اصلی‌ترین بحث ماشین‌آلات چاپ هستند که از همین اواخر مهرماه زیر نظر وزارت صنعت و معدن قرار گرفته و عملا چاپخانه‌ها با وزارت ارشاد کاری ندارند و این ارشاد است که بابت نظارت با چاپخانه‌ها کار دارد. از طرفی درگذشته مدیرکلی هم داشتیم که به هر دو حوزه چاپ و نشر اشراف داشت ولی مگر فرقی به حال چاپخانه‌ها می‌کرد؟ با این حال بد نبود برای انتخاب مدیرکل دفتر و چاپ و نشر مشورتی هم با اهالی چاپ می‌شد.

نکته جالب در حکم مهرزاد دانش این است که در متن آن آمده است که دبیرخانه هیئت انتخاب و خرید کتاب نیز به دفتر چاپ و نشر انتقال پیدا خواهد کرد. مسئله‌ای که نشان می‌دهد با توجه به تفاهم‌نامه وزارت ارشاد با وزارت صنعت این وزارتخانه افق‌ها و مسیر جدیدی را برای فعالیت‌های دفتر مذکور درنظر گرفته است و باید دید در این مسیر دغدغه‌ها و نگرانی‌های اهالی چاپ که به هرحال دست‌کم در بحث نظارت و محتوا همچنان با وزارت ارشاد نیز سر و کار خواهند داشت؛ چقدر جدی گرفته می‌شود؟

این انتقال به صورت منطقی و در آرامش شاید دو سال طول بکشد

به صورت خصوصی مشورت‌های خودمان را به دکتر صالحی داده بودیم

احساس نگرانی داریم ولی سعی داریم کنار ارشادی‌ها باشیم

غلامرضا شجاع با اشاره اضافه شدن دبیرخانه هئیت انتخاب و خرید کتاب به زیرمجموعه دفتر چاپ و نشر وزارت ارشاد، متذکر می‌شود: آقای صالحی چشم‌انداز آینده دفتر چاپ و نشر را می‌بیند و در انتهای حکم هم آمده که حتی دبیرخانه هیئت خرید و انتخاب کتاب به این دفتر منتقل خواهد شد.  به هرحال وزارت ارشاد برنامه‌های بلندمدتی را پیش‌بینی کرده که شاید در چندماه با آینده انتقال کامل بخش صنعتی حوزه چاپ به وزارت صنعت جدی‌تر دنبال شود. با این حال من فکر می‌کنم این انتقال به صورت منطقی و در آرامش شاید دو سال طول بکشد. در حال حاضر تمام پرونده‌های چاپخانه‌های سراسر کشور در وزارت ارشاد است و طبق تفاهم‌نامه هم قرار بر این بود که گروه کارشناسی از نمایندگان دو وزارتخانه، اتاق اصناف و تشکل‌ها و اتحادیه‌های با مشورت هم آیین‌نامه و دستورالعمل اجرایی جدید را تدوین کنند تا ارشاد تنها بر محتوا نظارت داشته باشد و این اتفاق هنوز نیفتاده است.

او البته تاکید می‌کند: به هرحال این انتخاب حق وزیر بوده و ما پیش‌تر به صورت خصوصی مشورت‌های خودمان را به دکتر صالحی ارائه داده بودیم و احتمالا آقای صالحی با دیگرانی هم مشورت داشته و ما نمی‌توانیم پس از انتصاب وارد این مسئله شویم. به عنوان تشکل‌های صنعت چاپ سراسر کشور فقط می‌گویم با احترام به این انتخاب باید در عبور از این بلاتکلیفی واگذاری بخش صنعتی حوزه چاپ به وزارت صنعت کمک و همراه باشیم تا کمترین صدامات به واحدهای چاپی و مخصوصا واحدهای کوچک و متوسط وارد شود. ما احساس نگرانی داریم که مشکلاتی برای واحدهای چاپی کوچک و متوسط به وجود بیاید ولی سعی داریم در کنار ارشادی‌ها باشیم و مطمئن هستم آقای وزیر هم تعامل را تشکل‌ها را در دستور کار دارند.

صنعت چاپ ما امروز مسلما برای به روز کردن ماشین‌آلات قدیمی و مستعمل خود نیازمند استفاده از تسهیلاتی در خور صنایع بزر و مادر است و اهالی این صنعت امیدوار هستند با قرارگرفتند به عنوان بخشی از زیرمجموعه وزارت صنایع از تسهیلات متناسب با حوزه صنعت نیز بهره‌مند شوند. با این حال همچنان نیاز است تا تعامل خود را با وزارت ارشاد حفط کرده و منتظر نهایی شدن مراحل اجرایی و عملیاتی تفاهم‌نامه مذکور باشند.

روزی که دفتر در ارشاد تعطیل شود، می‌توانیم بگویم کار ما با ارشاد تمام شده

مدیر ایرلاین نیاز داریم نه خلبان

کاش وسیع‌تر و با دید بازتر و همه‌جانبه‌تر به این دفتر نگاه می‌کردند

مجتبی محمودیان (رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران خراسان قم) نیز با تاکید بر اینکه تا زمانی که دفتر چاپ و در وزارت ارشاد وجود دارد یعنی سر و کار ما بالاخره به ارشاد خواهد افتاد، می‌گوید: اگر روزی این دفتر در وزارت ارشاد تعطیل شود، می‌توانیم بگویم کار ما نیز با وزارت ارشاد تمام شده است وقتی وزارتخانه صلاح می‌داند در چارت کاری‌اش چنین دفتری باشد مسئولیت‌ها و ماموریت‌هایی هم برای آن متصور است که می‌تواند بر چاپخانه‌ها تاثیرگذار باشد. در بحث مدیریت این دفتر نیز در وهله اول ما مدیر ایرلاین نیاز داریم نه خلبان. پس اگر مدیری که برای دفتر چاپ و نشر انتخاب می‌شود چه بهتر به حوزه چاپ مطلع داشته باشد ولی مهم‌تر نوع مدیریت و سیاست‌گذاری‌هایی است که قرار است محقق شود. البته هرچه علم و دانش و تجربه در حوزه چاپ مدیر بیشتر باشد تبعا سیاست‌گذاری بهتر و اصولی‌تری هم خواهد داشت و سرعت عملیاتی شدن تصمیاتش هم بیشتر می‌شود.

او به لزوم استفاده بر مشاوران و کارشناسان آشنا به حوزه چاپ تاکید کرد و می‌افزاید: اگر فردی خودش تخصصی ندارد باید این خلاء را با به کارگیری مشاورانی که می‌گیرد جبران کند و چه در اجرا چه در تصمیم‌گیری باید بازوهایی داشته باشد که به حوزه چاپ مسلط باشند. همچنین می‌تواند از اهالی خود چاپ هم به عنوان مشاور استفاده کند. به نظر می‌رسد در حال حاضر رویکرد ارشاد و معاونت بیشتر به سمت حوزه نشر است و چاپ انتشاراتی را مدنظر دارند. این دیدگاه شاید از جوانبی درست هم باشد چون بخش صنعتی حوزه چاپ از وزارت ارشاد جدا شده  و ما دیگر خیلی در بخش صنعتی و تخصصی با ارشاد درگیر نخواهیم بود و بیشتر در وجه چاپ انتشاراتی با ارشاد تعامل خواهیم داشت. با این حال ای کاش مقداری وسیع‌تر و با دید بازتر و همه‌جانبه تر به این دفتر نگاه می‌کردند و چاپ صنعتی و بسته‌بندی را هم در مدیریت و سیاست‌گذاری‌ها لحاظ می‌کردند.

باید دید نهایتا وظایف و مسئولیت‌های دفتر چاپ و نشر پس از عملیاتی شدن تفاهم‌نامه دو وزارتخانه ارشاد، صنعت، معدن و تجارت در چه چارچوبی تعریف می‌شود. در حال حاضر که هنوز وظایفی مثل ارائه برنامه‌های کاربردی و بنیادی در راستای جلب مشارکت سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به منظور ایجاد و راه‌اندازی موسسات چاپ و صنایع وابسته با اعمال سیاست‌های حمایتی و نظارتی، طراحی برنامه‌های لازم جهت ارتقا و گسترش سطوح کمی و کیفی آموزش‌های (کوتاه مدت، بلند مدت، پودمانی) علمی- فرهنگی- هنری مرتبط به وی‍ژه حوزه چاپ ونشر و صنایع وابسته با مدیریت و نظارت صحیح و هماهنگی و همکاری مراکز ذیربط درون و برون سازمانی، تهیه، تدوین و اجرای ضوابط مربوط به صدور یا لغو امتیازات و نحوه فعالیت انواع چاپخانه‌ها (افست، دیجیتال، سیلک) و نظارت بر آن‌ها، تهیه و تدوین آیین‌نامه صدور مجوز پیش از چاپ محصولات (غیر از کتب و نشریات) و نظارت و کنترل امور مربوطه و تهیه و تدوین ضوابط و آیین نامه‌های مربوط به ورود و خروج محصولات چاپی (غیر از کتب و نشریات) صدور مجوز و نظارت بر آن‌ها در وبسایت ارشاد و صفحه دفتر چاپ و چاپ نشر دیده می‌شود و به روزرسانی نشده است.