حذف نامتعارف مسابقه پوستر و عکس از جشنواره تئاترفجر/برای خصوصی شدن جشنواره‌ها باید بیشتر صبر کرد

به گزارش خبرنگار ایلنا، فراخوان سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر در حالی چندی پیش منتشر شد که در آن خبری از چند بخش مهم و اساسی نبود. در کنار حذف بخش نمایشنامه‌نویسی، بخش‌های «مسابقه عکس- پوستر» هم حذف شده است. علاوه بر این، بخش نوپای «هویت بصری» که تنها یک دوره از عمر برگزاری‌اش می‌گذشت نیز از این جشنواره حذف شده است. اقدامی که دلیل آن به صورت واضح و شفاف ازسوی دبیر جشنواره تئاتر فجر اعلام نشد و تنها گفته شد که قرار است جای دیگری برایش درنظر گرفته شود.

پوسترهای تئاتر بخش مهمی از فرآیند تئاتر هستند و تصور اجرای تئاتری بدون طراحی پوستر و معرفی آن امکان پذیر نیست. هویت بصری هم که تازه یک دوره برگزار شده بود و امیدواری را نسبت به تخصصی شدن این بخش در تئاتر بیشتر می‌کرد ناگهان حذف شده است.

در همین راستا، در گفتگوی خبرنگار ایلنا؛ با قباد شیوا (طراح و گرافیست) سؤالاتی در این زمنیه مطرح شد.

حذف بخش پوستر و هویت بصری چه آسیب‌ها و مضراتی می‌تواند برای این عناصر مهم در تئاتر داشته باشد؟

هنرمندان طراح ممکن است در سال، از دو یا سه پوستری که طراحی کرده‌اند راضی باشند. تولیدات گرافیکی ما در تئاتر و پوستر، از لحاظِ کیفیت مگر چندتاست که در فستیوال‌های مختلف قابل عرضه باشد؟ خب این تعداد خیلی کم است. اکثر هنرمندان نیز در جشنواره تئاتر فجر، آثارشان را ارائه می‌دهند. به عقیده‌ی من ارائه‌ی این پوسترها به صورت یک‌جا، از حیثِ تماشاچی خیلی بهتر است. کاراکتر و کیفیت هر تئاتری، در پوستر تئاتر جلوه می‌کند. یک پکیج تئاتری، هم نمایش است، هم بروشور، هم طراحی بلیت، و هم طراحی پوستر. از نظر تماشاچی و ارتباط با مردم این نکته خیلی اهمیت دارد که همه‌ی این‌ها با هم ارائه شوند. حذف هرکدام از این‌ها، اقدام نامتعارفی است.

از طرفی، مگر ما چند عکاس داریم که از تئاتر عکاسی کنند؟ خب جای نمایش آثار این عکاسان، همان جشنواره تئاتر فجر است.

اعلام کرده‌اند که با حذف این بخش‌ها، در جاهای دیگر، بی‌ینال‌هایی برای برپایی چنین برنامه‌هایی برپا خواهند کرد. آیا حتی اگر این حرف عملی شود و جایگزینی برای این بخش از رقابت‌های تئاتری در نظر بگیرند، بازهم می‌شود حذف این بخش‌ها از جشنواره تئاتر فجر توجیه کرد؟

بهتر این است که همه‌ی این بخش‌ها به‌صورت یکجا در جشنواره تئاتر فجر باشد. چون مردم برنامه‌ریزی می‌کنند که تئاترها را ببینند. تئاتر هم بدون پوستر معنایی ندارد. مردم که بیکار نیستند دوباره در طی یک برنامه‌ی مجزایی که تئاتر عملاً در آن جایی ندارد، به تماشای پوسترهای تئاتر بروند. دیدن پوستر یک تئاتر، باید هم‌زمان با اجرای همان تئاتر باشد.

بخش هویت بصری، در ایران چندان موفق نیست. برای اینکه اصولاً تئاتری‌ها در ایران، به لحاظِ اقتصادی کم‌درآمدند، و ناگزیر کمترین هزینه را روی هویت بصری می‌کنند. در سال شاید یکی دو تئاتر اجرا شود که آن هم با پشتوانه‌ی بودجه‌ی دولتی، یک‌مقدار وزین‌تر باشند. هنرمندان تئاتری ما، چندان هزینه‌ای برای هویت بصری تئاترشان نمی‌کنند؛ یعنی ندارند که بکنند. هویت بصری تئاتر ما، هنوز به آن حدی نرسیده که جدا از تئاتر به نمایش دربیاید. من فکر می‌کنم که پوستر هر تئاتر هم جزو هویت بصری آن است.

 به نظر می‌رسد چنین تصمیماتی که هر دبیری بنا بر سلیقه خود با آن برخورد می‌کند ناشی از نگاه جنبی و اضافی و غیرضروری آن‌ها به بخش عکس و پوستر و هویت بصری تئاتر است. نظر شما در این‌باره چیست؟  

مدیران جشنواره‌ها، گرافیک را درک نمی‌کنند امّا حداقل باید از طراحان گرافیکی که سابقه‌ی بیشتری دارند، دعوت کنند که آثار را داوری، و انتخاب کنند که مردم آثار خوب ببینند.

پارسال در جشنواره‌ی تئاتر فجری که بود، بعداً معلوم شد که پوسترش کپی است. درواقع مدیر، این پوستر را پسندیده بود. درنتیجه چون مدیر وارد نیست که این کپی است یا کپی نیست، چنین اتفاق‌هایی رخ می‌دهد. من را هم صدا زدند که از آن پوستر رونمایی کنم. من هم همان‌جا گفتم از پوستری که هیچ کیفیتی ندارد چه رونمایی‌ای بکنم؟ کمیته‌ی اجرایی چنین برنامه‌هایی باید ابتدا از پیشکسوتان این حوزه‌ها دعوت به همکاری کند، تا چنین اتفاق‌هایی نیفتد و مدیران هم معمولاً چنین کاری نمی‌کنند.

هیچ جشنواره و مسابقه‌ای به اندازه جشنواره تئاتر فجر بُرد خبری فراگیری ندارد. جشنواره تئاتر فجر ویترین فعالیت‌های یک ساله تئاتر کشور است. اما از یکسو، چون این جشنواره‌ها کاملاً دولتی است. آیا خارج کردنِ‌ این جشنواره‌ها از  بخش دولتی و سوق دادنشان به بخش خصوصی بهتر نیست؟  

به عقیده‌ی من چون تعداد تئاترهای ما چندان زیاد نیست؛ و از طرفی مگر چند تئاتر خوب در سال داریم که کارگردان یا تهیه‌کننده‌اش به کیفیت پوستر و هویت بصری‌اش اهمیت دهند؟ در نتیجه تئاتر ما، هنوز آن بنیه را پیدا نکرده که خصوصی شود. به نظرم برای خصوصی شدن این جشنواره‌ها باید کمی بیشتر صبر کرد.