سیدرضا صالحی‌امیری:
وقتی جامعه از قتل آتنا دچار درد شدید نمی‌شود یعنی بحران اخلاق در جامعه وجود دارد/تئاتر هم مانند سینما باید از مرزها خارج شود
صالحی امیری با طرح این موضوع که گفتمان تئاتر در دهه چهارم منطبق بر چه اصولی باید سامان داده شود؟ گفت: چالش بزرگ جامعه ما چالش اخلاقی است. از آتنا تا ستایش؛ فریاد مظلومیت، افول اخلاق است. اگر از من بپرسید که چرا در این رویکرد حساسیت به خرج می‌دهم دلیلش این است که بر این باور هستم که ما دچار یک افول اخلاقی شده‌ایم. در همین راستا تئاتر رسالت دارد؛ باید به مسائل اجتماعی بپردازد و گفتمانش گفتمان اجتماعی باشد که هم آلام‌دهنده و هم کاهش دهنده آسیب‌های موجود باشد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، سیدرضا صالحی امیری (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) در نشست چشم‌انداز تئاتر استان‌ها با بیان اینکه می‌خواهم مطالبات اجتماعی را از تئاتر به عنوان یک مطالبه‌گر بیان کنم، گفت: باورم این است که ما باید تلاشی جدی داشته باشیم برای تقویت این حوزه نه به دلیل صرفا حوزه اقتصاد تئاتر بلکه معتقدم تئاتر می‌تواند هویت‌بخش باشد مشروط بر اینکه به مبانی هویتی آشنا باشد. حضور من هم در جمع‌های این چنینی ابراز علاقه و حمایت است. وقتی به سالن‌های تئاتر می‌روم و از نزدیک با فضای تئاتر آشنا می‌شوم؛ به این باور قطعی بیش از پیش ایمان می‌آورم که ما باید حوزه تئاتر را در کشور به عنوان یک هنر ماندگار و هویت‌ساز بیشتر تقویت کنیم.
صالحی امیری با طرح این موضوع که گفتمان تئاتر در دهه چهارم منطبق بر چه اصولی باید سامان داده شود؟ گفت: من بر این باورم که گفتمان تئاتر در دهه چهارم باید مبتنی بر اجتماعی شدن تئاتر باشد. چالش بزرگ جامعه ما چالش اخلاقی است؛ از آتنا تا ستایش؛ فریاد مظلومیت، افول اخلاق است. اگر از من بپرسید که چرا در این رویکرد حساسیت به خرج می‌دهم دلایلش این است من بر این باور هستم که ما دچار یک افول اخلاقی شده‌ایم.
او ادامه داد: حیات اجتماعی با تداوم روابط خانواده رابطه وثیق و معناداری دارد و از این منظر فروپاشی خانواده به فروپاشی جامعه منجرخواهد شد. طلاق یکی از ابعاد فروپاشی خانواده است. خانواده ناسازگار که در آن گفتگو وجود ندارد دلیلش عناصر مداخله‌گر بیرونی مثل همسالان و فضای اجتماعی و غیره است؛ نتیجه عدم گفتگو در خانواده که در ذیل آن مهارت‌آموزی سازگاری و مدارای اجتماعی در فضای خانوادگی شکل می‌گیرد، این است که وقتی چنین فضایی در خانواده شکل بگیرد، جامعه هم ناشی از پیامدهای خانواده دچار چالش‌های جدید می‌شود و جامعه ما امروز هم به دلیل آسیب‌های خانواده؛ دچار آسیب‌های بنیادین شده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: وقتی که ستایش کشته می‌شود جامعه نمی‌ترسد. وقتی آتنا طفل هفت ساله آن چنان دچار جنایت می‌شود جامعه دچار درد سنگینی نمی‌شود. این ناشی از بحران افول اخلاقی در جامعه است. در همین مقدمه رسالت تئاتر را به عنوان رسالت اجتماعی تعریف می‌کنم که باید به مسائل اجتماعی بپردازد و گفتمانش گفتمان اجتماعی باشد که هم آلام‌دهنده و هم کاهش‌دهنده آسیب‌های موجود باشد. این به معنی نفی وضعیت موجود نیست بلکه به معنی التیام وضع موجود است.
صالحی‌امیری با طرح این سوال‌ها که «نسبت تئاتر با هویت ملی و دینی چیست؟ آیا تئاتر در همبستگی اجتماعی نقشی دارد؟ آیا در جامعه اتمیزه و ذره‌ای که انسان‌ها به همدیگر چسب معنوی ندارند؛ تئاتر می‌تواند این حلقه ارتباطی را برقرار کند؟» گفت: در پاسخ به این سوال که در جامعه متکثر قومی مثل ایران؛ آیا تئاتر به عنوان یک رسالت انسجام‌آفرین و وحدتبخش زیست جمعی اصالت دارد یا نه، معتقدم تئاتر می‌تواند عنصر وحدتبخش باشد و به عنوان یک کانون وحدتبخش ملی رسالت و مسئولیت قبول کند.
او ادامه داد: چرا در جامعه دروغ و شایعه و فریب و انگ‌زنی خریدار دارد؟ چرا عنصر صداقت و پاکی و هم‌نوایی و هم‌دلی و همگرایی کمرنگ شده است؟ سوال اصلی این است که آیا تئاتر در حوزه اخلاق اجتماعی مسئولیت دارد؟ رسالتش چیست؟ در حوزه مدارای اجتماعی رسالت تئاتر کجاست؟ چرا در جامعه خشونت این میزان افزایش پیدا کرده؟ چرا در قوه قضاییه 11 میلیون پرونده در حال گردش است و حداقل 22 میلیون نفر باهم نزاع دارند؟ چرا فقط در سال 95 حدود 800 هزار نزاع ثبت شده است؟ چرا با اندک چالشی، منازعه و خشونت شکل می‌گیرد؟ چرا در رامهرمز در یک شب یک روستا علیه روستای دیگر جنگی راه می‌اندزاد و چندین نفر کشته می‌شوند؟ و چراهای دیگری که باید ما و شما به آن پاسخ دهیم که منهای علت‌شناسی و ماهیت‌شناسی پدیده‌ها، رسالت خودمان را تعریف کنیم.
صالحی‌امیری با بیان اینکه «دنبال مقصر دیگری نگردیم» گفت: من منکر قصور و تقصیر حوزه‌های دیگر نیستم اما به راحتی می‌توانیم از خود بپرسیم که نقش ما در مدارا و سازگاری اجتماعی چیست که در این جامعه خشونت ترویج و تبلیغ نشود. در جامعه‌ای که خشونت در آن سامان پیدا می‌کند سازگاری اجتماعی افول پیدا می‌کند و آسیب‌های جدید اجتماعی شکل می‌گیرد.
او تشریح کرد: همین فضا را ما وامی‌دارد که سوال دیگری از جامعه بزرگ تئاتر بپرسیم و آن اینکه نقش تئاتر در سرمایه اجتماعی چیست؟ تئاتر در کنار سرمایه فرهنگی و اقتصادی و... از عناصر پیشران جامعه است. بقای جامعه به سرمایه اجتماعی‌اش است. عنصر رضایت و همدردی متقابل و اعتماد متقابل و مشارکت اجتماعی عناصر سرمایه اجتماعی هستند. در یک سنجش میدانی از مردم پرسیده شده بود چه میزان شما به دیگران اعتماد دارید؟ که 73 درصد گفتند کم و خیلی کم. چرا؟
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه «امنیت دیگر مانند گذشته نیست که تعریف انتزاعی داشته باشد» گفت: امنیت مالی، خانوادگی، جانی، زیستی و... همه اینها شئون هستند حتی امنیت غذا خوردن و اعتماد به سلامت غذا. و همچنین عدالت در قضاوت.
صالحی‌امیری با اشاره به موضوع «سبک زندگی و رسالت اجتماعی» گفت: سبک زندگی امروز دچار تغییر و تحول جدی شده است. تغییرهای اجتماعی در ایران بسیار گسترده است. بارها گفته‌ام که سرعت تحولات اجتماعی در ایران بسیار بالاست. حجم، شدت و تکانه‌های این تغییر و تحولات اجتماعی بسیار بالاست و نتیجه آن تغییر سبک زندگی است؛ از سبک تعامل تا خوراک و عبور و مرور که در ارتباطات اجتماعی با آن مواجه هستیم. در کشور برای اصلاح سبک زندگی چه باید کرد؟ چرا در این جامعه تعداد فروشگاه‌های لوازم آرایش چند برابر کتابفروشی‌هاست و الگوی مصرف نابه‌سامان است و چرا شکاف طبقاتی و تبعیض داریم؟ همه اینها بیانگر تغییر در سبک زندگی است که باید جداگانه بررسی شود.
او با تاکید بر اینکه «سلامت اجتماعی مهم است که جامعه را بانشاط و خلاق و پویا و در حال حرکت معرفی می‌کند» گفت: چهره‌ها نشاط را نشان نمی‌دهد؛ دغدغه آینده همگان را درگیر درون خود کرده است و این جامعه امروز بیش از هر زمان دیگری به مفهوم نشاط اجتماعی نیاز دارد. نشاط به معنی لبخند زدن نیست بلکه رضایت درونی نسبت به وضع موجود است.
صالحی امیری ادامه داد: نشاط اجتماعی یعنی رضایت اجتماعی نسبت به پدیدیه‌های اطراف‌مان. از این منظر هنر تئاتر به عنوان مردمی‌ترین هنر در ایران نقش مهمی در این فرایند می‌تواند ایفا کند یعنی در سلامت اجتماعی. چرا طبق آمار بیش از 20 درصد جامعه داروهای روانبخش استفاده می‌کنند؟ این استرس و دغدغه و نگرانی از کجاست؟ چرا مادر وقتی بچه‌اش را سوار سرویس مدرسه می‌کند؛ نگران است؟ درحالی که جامعه امن است و ما در تراز امنیت جزو جامعه‌های امن دنیا هستیم اما احساس ناامنی ریشه در سلامت روانی جامعه دارد.
او تصریح کرد: به اعتقاد من جامعه بزرگ تئاتر نقش مهمی در فرآیند امنیت جامعه دارد و از این منظر مفهوم نشاط به معنی خنده و کمدی نیست بلکه ایجاد رضایت درونی آحاد جامعه نسبت به پدیده‌های پیرامون خود است. احساس رضایت به خانواده و همسالان و همکاران و سطوح مختلفی که به عنوان عناصر رضایت می‌شناسیم. در چنین فضایی احساس می‌کنم تئاتر یکی از کانون‌های ارتقای سبد مصرف فرهنگی جامعه است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: جامعه‌ای می‌تواند از سلامت اجتماعی و اخلاقی و روانی برخودار باشد که در آن الگوهای مصرف تعریف مشخص داشته باشد. امروز برای الگوهای غذایی استاندارد جهانی داریم اما برای الگوهای مصرف فرهنگی کمتر داریم. ارتقا و گسترش مصرف فرهنگی با کاهش آسیب اجتماعی رابطه وثیق دارد. اعتیاد و ایدز و طلاق و حاشیه‌نشینی و ناامنی همه محصول فاصله گرفتن چامعه از فرهنگ و مصرف فرهنگی است و هنر تئاتر هنر خالصی است که می‌تواند در ارتقای مصرف فرهنگی جامعه تاثیرگذار باشد.
صالحی‌امیری یادآور شد: افزایش آمارهای حوزه تئاتر بسیار امیدوار کننده است؛ پیام افزایش چند برابری مخاطبان تئاتر از سال 91 تاکنون این است که تئاتر در سبد مصرف خانوار ایرانی جایگاهی پیدا کرده و این جایگاه رو به رشد است و این خبر امیدوارکننده است و برای ما مدیران این پیام را دارد که تئاتر را تقویت کنید. باید به جایگاه والاتر و بالاتر از این آمار برسیم که همه خانواده‌ها تئاتر را در سبد فرهنگی خود قرار دهند و این ضرورت است؛ چون انتقال مفاهیم فرهنگی از طریق گروه نمایشی به مراتب اثرگذارتر است.
او همچنین تصریح کرد: باید در هنرهای نمایشی به جوان‌ها میدان دهیم و بپذیریم که باید گردش نسلی صورت بگیرد چون این ضرورت تاریخی است. جامعه‌هایی که در گذشته می‌مانند افول می‌کنند و حرکت جامعه به نسل جوان یعنی خلاقیت و پویایی و شکوفایی و جوان را در هنرهای نمایشی به رسمیت بشناسیم و آنها را باور داشته باشیم.
صالحی‌امیری با بیان اینکه تائتر امروز در استانه یک جهش قرار دارد، گفت: باید تئاتر ایران از مرزهای ملی فراتر برود و با تئاتر منطقه و جهان به رقابت بپردازد این ظرفیت در جوان‌ها و بزرگان تئاتر ما وجود دارد. سینمای ما وقتی از مرزها خارج شد به اسکار رسید و تئاتر ما اگر از مرزها خارج شود در عرصه جهانی خواهد درخشید.
وزیر ارشاد ادامه داد: معتقدم ما باید هم به لحاظ گسترش فضای نمایشی و کمک و منابع مالی و آموزشی این حوزه را تقویت کنیم پیشنهاد مشخص من این است که باید حوزه خانگی شود؛ مانند سینمای خانوادگی که جایگاه خود را یافته و رو به رشد است تئاتر هم می‌تواند از طریق فضاهای جدید با خانواده‌ها ارتباط بگیرد و وارد خانه‌ها شود. این ظرفیت در بستر فضای مجازی شکل گرفته و می‌تواند رویکرد جدیدی در حوزه تئاتر ملی ما باشد. حمایت از هنرهای نمایشی را وظیفه خود می‌دانیم. انجمن‌ها کانون اصلی هنرهای نمایشی هستند و همکاران ما فقط باید سیاست‌گذاری و حمایت و نظارت را داشته باشند و باید حوزه‌های نمایشی به اهل آن و انجمن‌ها و صنف‌ها واگذار شود.
