در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
بازار تولید و عرضه تئاتر آشفته است/ضرورتِ ورودِ خانه‌تئاتر و مرکز هنرهای نمایشی
سید جواد روشن می‌گوید: در حال حاضر احساس می‌کنم تئاتر ما به حال خودش رها شده و ظاهرا همه منتظر هستند تا در این دوره گذر بتواند خودش راهش راپیدا کند ولی من نگرانم که پایان آن خوش نباشد و خسارت‌های زیادی به کلیت تئاتر ما بخورد. در حال حاضر گروه‌ها تلاش می‌کنند تا از هر راهی تماشاگر بیشتری برای خود داشته باشند و این رقابت غیر اصولی آسیب زننده است، چون چارچوب درستی ندارد.
سیدجواد روشن (کارگردان) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به دلیل انتخاب متن «رقص روی لیوان‌ها» از امیررضا کوهستانی برای اجرا گفت: سال گذشته کارگاهی را با تعدادی از دانشجویان برگزار کردم. بخش اول این کارگاه تمرینات عملی بازیگری و صحبت‌های نظری و تئوری بود و بخش دوم کار روی متن. تعدادی متن ایرانی و خارجی به پیشنهاد من و خود بچه‌ها در کارگاه خوانده شد و بچه‌ها اتودهایی راو روی کارها زدند و تصمیم گرفتیم تا برای خروجی کارگاه یک نمایش را برای اجرا آماده کنیم. من دنبال نمایشنامه‌هایی کم پرسوناژ، به لحاظ سن کاراکترها جوان و دارای جذابیت در سوژه و ساختار بودم.
روشن ادامه داد: یکی از این نمایش‌نامه‌ها «رقص روی لیوان‌ها» بود که بچه ها نیز کار را دوست داشتند و البته هیچکدام اجرای قبلی کار را ندیده بودند. معمولا آثاری را اجرا کرده‌ام که قبلا اجرا نشده ولی باتوجه به اینکه این اثر حدود 15 سال پیش اجرا شده بود و دیگر اجرای عمومی نداشته و خیلی از نسل جوان آن اجرا را ندیدند و هنوز به نظر من نمایشنامه جذابی است، تصمیم گرفتم تا کار روی این اثر را شروع کنیم. این موضوع را با امیررضا کوهستانی در میان گذاشتم و بعد از اجازه ایشان، تمرینات رسمی برای اجرای این کار آغاز شد.
او با بیان اینکه «تمرین مشخص روی این متن تقریبا از پاییز سال گذشته شروع شد» گفت: تمرینات مستمر ولی کم بود چون می‌دانستم اجرا در سال 96 خواهد بود و نمی‌خواستم بچه‌ها از تمرینات خسته شوند و به مرور هرچه به اجرا نزدیک‌تر شدیم تمرینات نیز بیشتر شد. از طرف دیگر هدف من فقط اجرا نبود و ایده‌های آموزشی هم مطرح بود برای همین برنامه تمرینات هم آموزشی بود و هم آماده سازی برای اجرا.
این کارگردان با اشاره به تلاش برای اجرای اثری مفاوت با آنچه قبلا توسط کوهستانی اجرا شده بود، گفت: قطعا نمی‌خواستم اجرایی شبیه اجرای خود امیررضا کوهستانی داشته باشم و به عنوان یک کارگردان نگاه و تحلیل خودم را به کار داشتم. نباید فراموش کرد که بین محتوا و شکل همیشه یک رابطه وجود دارد. من نباید کاری انجام می‌دادم که از جهان اثر خارج باشد. فضا، محتوا و ساختار اثر ویژگی‌هایی دارد که باید مورد توجه قرار می‌گرفت. در نهایت آنچه شما الان خواهید دید هیچ شباهتی به اجرای گذشته این اثر ندارد و نگاهی دیگر و اجرایی متفاوت است.
روشن با اشاره به کار با جوانان گفت: چند سالی است که کار آموزش تئاتر را شروع کردم و از اینکه بتوانم به جوانان چیزی بیاموزم لذت می‌برم. از آنجا که من کار اجرا و کارگردانی را نیز با جدیت پیگیری می‌کنم و اولویت اولم کار تئاتر انجام دادن است، سعی می‌کنم در کنار آموزش‌های تئوری، واقعیت‌های عملی تئاتر را خصوصا در کشور و شرایط خودمان را نیز به دانشجویان بیاموزم و دوست دارم شرایطی فراهم کنم تا جوانان مستعد و علاقه‌مند بتوانند فرصت تجربه‌های عملی و جدی‌تری داشته باشند.
او ادامه داد: علاقه‌مندان به تئاتر خصوصا بازیگری هر روز تعدادشان بیشتر می‌شود. واقعیت این است که خیلی از این علاقه‌مندان یا تلاش لازم و کافی را ندارند و یا توانایی‌های فنی و استعداد لازم را و اکثریت هم می‌خواهند بازیگر شوند. ولی در این بین هستند جوانانی که با آگاهی، استعداد و انگیزه آمده‌اند و کار با آنها بسیار لذت‌بخش است. البته برگزاری چنین کارگاهایی کار راحتی نیست. هدف من درآمدزایی از این کار نبود و اینکه بخواهی بدون حمایت مالی در یک بدوره طولانی کار آموزش و اجرا با جوانان را داشته باشی کار بسیار سختی است. شاید به این شکل دیگر این کار را تکرار نکنم ولی قطعا کار با جوانان را ادامه می‌دهم و در کارهایم نیز همیشه جایی برای آنها خواهم داشت.
این کارگردان با اشاره به استقبال از نمایش گفت: اگر منظور از استقبال تعداد مخاطب و فروش است، خیر؛ ولی به لحاظ کیفی بله. یعنی میزان رضایت مخاطبانی که کار ما را دیدند و با توجه به مختصات کار که بازیگران جوان و ناشناخته‌ای داشتیم، قابل قبول بود و این باعث دلگرمی است. اگر بخواهیم تعداد مخاطب نمایش‌مان را در قیاس با ظرفیت سالن و دانشجو بودن گروه با برخی آثار دیگر مقایسه کنیم شاید بتوان گفت استقبال خوبی داشتیم.
روشن تصریح کرد: واقعیت این است که این روزها استقبال از نمایش‌ها اصلا وضعیت مناسبی ندارد. شما نگاهی به خود سالن‌ها و نه الزاما آمار فروش- چون به دلایلی این آمار قابل استناد نیست- بیاندازید. میزان تخفیف‌ها و تبلیغات نمایش‌ها را بررسی کنید تا به راحتی معلوم شود در چه وضعی هستیم. این شرایط بسیار سخت و قابل بحث است. هیچ مدیریت و برنامه‌ای برای تولید آثار نمایشی وجود ندارد. تعداد تولیدات به لحاظ کمی بسیار بالا و به لحاظ کیفی قابل نقد است و آنقدری که تولیدات ما رشد داشته تماشاگر حرفه‌ای تئاتر بوجود نیامده است.
او ادامه داد: ما کاری به ظرفیت موجود در شهری مثل تئاتر به عنوان مخاطب بالفعل نداریم چون بحث دیگری است یا موارد خاص و افرادی که به علت‌های مختلف مثل تبلیغات و یا حضور چهره‌ها به دیدن برخی از تئاترها می‌روند و باعث استقبال از یک یا چند اثر می‌شوند. به نظر من هرچه زودتر باید خانه تئاتر به عنوان صنف، مرکز هنرهای نمایشی به عنوان متولی اصلی تئاتر و مدیران تالارهای نمایشی به طور جدی به این موضوع ورود کنند.
روشن یادآور شد: در حال حاضر احساس می‌کنم تئاتر ما به حال خودش رها شده و ظاهرا همه منتظر هستند تا در این دوره گذر بتواند خودش راهش راپیدا کند ولی من نگرانم که پایان آن خوش نباشد و خسارت‌های زیادی به کلیت تئاتر ما بخورد. در حال حاضر گروه‌ها تلاش می‌کنند تا از هر راهی تماشاگر بیشتری برای خود داشته باشند و این رقابت غیراصولی آسیب زننده است، چون چارچوب درستی ندارد.
کارگردان نمایش «رقص روی لیوان‌ها» در اسخ به این سوال که «چرا فکر می کنید این رقابت درست نیست؟ گروه‌های خوب در این رقابت می مانند و دیگران به مرور از گردونه خارج می‌شوند؟» گفت: این ظاهر ماجراست. ما شرایط عادلانه و برابری برای رقابت نداریم. از طرفی می‌دانیم که تنها فروش ملاک اصلی نیست. اگر این‌طور باشد که باید بگوییم همه تئاتر را باید به دست تئاتر آزاد بسپاریم.
روشن با بیان اینکه «در هر صنفی اصول نوشته شده تا یا نوشته‌ای برای کار وجود دارد» گفت: مثلا اگر قرار باشد هرکسی کالای خود را با هر قیمتی بفروشد، صنف با او برخورد می‌کند. قیمت‌گذاری قاعده دارد، فصل تخفیف مشخص است، سقف و کف قیمت‌ها معلوم است. بحث بین عرضه و تقاضا در علم اقتصاد بسیار اهمیت دارد. البته در کشور ما بحران‌ها و آشفتگی‌های جدی اقتصادی وجود دارد ولی اگر موضوع ما اقتصاد هنر باشد باید نگاه علمی به آن داشته باشیم. مگر می‌شود کارگاه‌های کوچک اقتصادی با کارخانه‌های بزرگ رقابت کنند؟ هر کدام از این‌ها تعریف و مسوولیت و نوع حمایت خودشان را دارند.
او با طرح این پرسش که «الان یک سالن کوچک خصوصی و نیمه حرفه‌ای با یک تالار بزرگ حرفه‌ای در تعریف و نوع حمایت چه تفاوت‌هایی دارند؟» گفت: در سینمای ما برای حمایت از سینمای تجربی و مستقل بخشی به اسم هنر و تجربه تعریف شده که نحوه عرضه و تعریف خودش را دارد. در تئاتر ما چقدر این تفاوت‌ها را داریم؟ وقتی شما تبلیغات و عرضه عمومی برای تولیدات نمایشی دارید دیگر نمی‌توان فقط به واژه‌های کلی حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای اکتفا کرد. وقتی یک تماشاگر که قرار است به خانواده علاقه‌مندان تئاتر اضافه شود از روی تبلیغات یا اتفاق و... به دیدن یک نمایش در یک سالن کوچک می‌رود و از امکانات سالن، کیفیت کار و ... ناراضی است یعنی او از چرخه مخاطبان تئاتر خارج شده و این مسئله به همه تئاتر برمی‌گردد.
روشن خاطرنشان کرد: الان یک گروه می‌گوید بیایید 50 درصد تخفیف بدهید، دیگری می‌گوید 70 درصدی، یکی دیگر می‌گوید رایگان و... نتیجه این نوع عرضه و تبلیغ فقط ایجاد بی‌نظمی در بازار عرضه است. این موضوع بحث طولانی و مجزایی می‌طلبد اما معتقدم به شدت باید به آن پرداخت. در حال حاضر، بحث قیمت‌گذاری، تبلیغات، تخفیف‌ها، تعداد تولیدات و... همه قابل بحث است.
نمایش «رقص روی لیوان‌ها» نوشته امیررضا کوهستانی و به کارگردانی سیدجواد روشن با بازی بابک خدایی، حمیدرضا تسلیخ و فاطمه عطایی، طراح صحنه؛ سینا ییلاق بیگی، موسیقی؛ محمد فرشته‌نژاد، مدیر تولید؛ محمد رضایی، روابط عمومی؛ مریم شریعتی، دستیاران اجرایی؛ امیرعلی زیارتی و حمیدرضا تسلیخ، منشی و مدیر صحنه؛ نسترن پاکدامن، تا 12 خرداد ماه ساعت 18.30 در تماشاخانه استاد انتظامی خانه هنرمندان ایران روی صحنه خواهد بود.
