سالی به نام بیضایی/سوگواری ادامه دارد

به گزارش خبرنگار ایلنا،‌ اولین روزهای سال با برپایی روز جهانی تئاتر و جشن روز جهانی تئاتر کودک آغاز شد و دیدارهای عیدی هنری در تالار هنر با جشنی که برای این دو مناسبت برقرار بود تازه شد. برپایی جشنواره‌ها و سمینارها و جلسات داخلی و بین‌المللی، حضور قدرتمند هنرمندان در فستیوال‌های خارجی و داخلی، رونق تئاتر شهرستان‌ها در اجرای عمومی آثار و ساخت و تجهیز پلاتوهای نمایشی و... که نشاط آورد و اندوه از دست دادن بزرگانی که بعید است جای و جایگاه‌شان پر شود، بخشی از تصویری است که از این سال بر جای مانده است.

روز جهانی تئاتر و آغاز اجراهای نمایشی از هفته دوم نوروز

نوروز چند سال بود که مقارن با ایام سوگواری مذهبی شده و این رخداد تقویمی اجراهای نمایشی را هم کمرنگ می‌کرد به طوری که جشن‌های روز جهانی تئاتر در برنامه‌ای یک ماهه با عنوان اردیبهشت تئاتر گرامی داشته می‌شد اما از سال 94 که این تقارن تقویمی به پایان رسید لزوم توقف اجراهای تئاتر نیز از بین رفت. توجه به جذب مخاطب و استفاده از ظرفیت گردشگری و تعطیلات 13 روزه کشور برنامه‌ریزی برای آغاز اجراهای نوروزی را کلید زد که با اجرای نمایش از هفتمین روز فروردین ماه و همزمان با روز جهانی تئاتر در سراسر کشور رقم خورد.

تالارهای مجموعه تئاتر شهر، تماشاخانه سنگلج، تالار هنر و سالن‌های تئاتر شهر تهران همزمان با سالن‌های تئاتر در استان‌های مختلف کشور اجراهای صحنه‌ای را روی صحنه بردند که براساس پیش‌بینی‌ها با استقبال گسترده تماشاگران نیز همراه بود. برگزاری اجراهای خیابانی، آیین‌های نوروزی و جنگ‌های شادی فعالیت گسترده‌ای از هنرمندان تئاتر را در پی داشت.

نامگذاری روزی به نام روز جهانی تئاتر کودک و نوجوان

در همین زمان موسسه تماشاگان، هنرمندان تئاتر کودک و نوجوان، تالار هنر و اداره‌کل هنرهای نمایشی جشن روز جهانی تئاتر کودک و نوجوان را برای اولین بار در کشور رقم زدند. تقدیر از هنرمندان فعال این حوزه که با رای‌گیری از هنرمندان انتخاب شده بودند ازجمله برنامه‌های این مراسم بود که با حضور چهره‌های مطرح تئاتر و سینما و تلویزیون کودک و نوجوان همراه بود. هنگامه مفید پیام این روز را نوشت و در این مراسم خواند.

در این مراسم بود که مدیرکل هنرهای نمایشی هدیه نوروزی خود برای هنرمندان تئاتر کودک و نوجوان را اعلام کرد؛ بخشودگی 20 درصد سهم انجمن هنرهای نمایشی از فروش همه نمایش‌های کودک و نوجوان و تعلق گرفتن 100 درصد فروش گیشه نمایش‌هایی که در ایام تعطیلات نوروز به اجرا در آمده‌اند به گروه هدیه‌ای بود که مهدی شفیعی در این مراسم اعلام کرد.

نتیجه این اقدام به ظاهر ساده را چندی بعد و با بخشودگی سهم تماشاخانه ایرانشهر از فروش نمایش‌های این تالار و تدوین قوانین حمایتی انجمن هنرهای نمایشی در زمینه بخشودگی‌های بخش تبلیغات می‌توان دید.

تئاتر ایران صاحب روز ملی شد

در میانه راه سال 95 سرانجام تئاتر هم در میان صفحات تقویم رسمی کشور جایی برای خود پیدا کرد. پرونده‌ای که بارها رد شده و آزردگی‌هایی که برجا گذاشته بود با پی‌گیری جدی اداره کل هنرهای نمایشی به نتیجه رسید. انتخاب روز ملی تئاتر مقارن با روز جهانی تئاتر از آن رو پیشنهاد شد که با بهره‌مندی از ایام نوروز که بسیاری از آیین‌ها و آداب آن، فطرتاً، هویتی نمایشی داشته، فرصت نشاط‌بخشی و شادمانی بیشتری برای مردم، خاصه در ایام رکود سالن‌ها و تماشاخانه‌ها ایجاد کند.

سال 95 را باید سال تنظیم تفاهم‌نامه‌های استانی برای تجهیز سالن‌های تازه ساخته شده تئاتر در استان‌های مختلف کشور خواند. پلاتوهای تئاتری با هزینه‌های اندک در شهرهای مختلف استان‌ها شکل گرفتند و هنرهای نمایشی به نمایندگی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تجهیز بخش‌های فنی تا رسیدن به شرایط مناسب برای تمرین و اجرای عمومی آثار را برعهده داشت. بوشهر، کرمان، مشهد، کرج، مازندران، گیلان، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کردستان و... خبرهایی از انعقاد تفاهم‌نامه و حتی آغاز ساخت و ساز پلاتوهای خود منتشر کردند.

گرچه سرعت ساخت و سازها یکسان نبود اما پیگیری‌های تهران دست‌ها و دل‌ها را به حرکت واداشت و به تدریج اجرای گروه‌های نمایشی از راه رسیدند. از سویی نه چندان دور و از قلب پایتخت نیز خبرهای خوب در راه‌اند.

از خانه‌دار شدن موزه تئاتر و نمایش عروسکی تا راه‌اندازی پردیس تئاتر تهران

خرید ملک ساختمان اداره تئاتر، خرید ملک موزه تئاتر دو اتفاق بزرگ در این سال بودند که امیدها را برای بازگشت اداره تئاتر به چرخه تولید نمایش و شکل‌گیری موزه تئاتر زنده کردند. صحبت‌ها از خرید ساختمانی در منطقه تئاتری شهر تهران و حدفاصل مجموعه تئاترشهر و اداره‌کل هنرهای نمایشی برای موزه است. بهروز غریب‌پور که نامش با طراحی و مدیریت پروژه‌های بزرگ فرهنگی عجین شده برای انجام مطالعات و طراحی آن معرفی شد.

هنرمندان تئاتر عروسکی نیز از همراهی مسئولان با تئاتر بی‌نصیب نماندند و با همراهی شهردار تهران ساختمانی قدیمی به خانه عروسک اختصاص یافت تا پایگاه همیشگی هنرمندان این رشته باشد. در جنوب تهران و جایی که مدت‌ها قبل چشم‌ها را با ساختمانی عظیم شگفت‌زده کرده بود سرانجام پردیسی تئاتری شکل گرفت. به نظر می‌رسد افتتاح این پردیس با 10 سالن نمایشی و آغاز اجراهای تئاتر، خاوران را در راه تغییر وزنه‌های تئاتری کلان شهر تهران بر سر زبان‌ها بیاندازد.

بیم و امید بازسازی مجموعه‌های تئاتری؛ از تئاترشهر تا سنگلج

طی سال‌های اخیر روند بازسازی مجموعه‌های تئاتری به خصوص تئاترشهر با فراز و فرودهای پی در پی روبه‌رو بوده و گرچه این ساختمان‌ها میراث تئاتری یک ملت به شمار می‌روند اما همواره مسائل مالی آن را با تاخیر روبرو کرده‌اند. با پایان بازسازی تئاتر مولوی و فعالیت دوباره این سالن، تئاتر دانشگاهی چشم امید به دو سالن مجموعه تئاترشهر بست و پیشرفت‌هایی که در فاز اول بازسازی این مجموعه در سالن‌های سایه، قشقایی و کارگاه نمایش رخ داد امید به رونق این روند را افزایش داد. در ماه‌های پایانی سال تفاهم‌نامه‌ای که بین سازمان زیباسازی شهرداری تهران و اداره کل هنرهای نمایشی بسته شد نورپردازی و محوطه‌سازی مجموعه تئاترشهر، تالار محراب و تالار وحدت را کلید زد.

تماشاخانه سنگلج نیز که یکی از قدیمی‌ترین سالن‌های تئاتر تهران به شمار می‌رود دست به بازسازی فضای پشت صحنه، اتاق‌های گریم و فضای ورودی خود زد تا بخش‌های کمتر دیده شده در مسیر بازسازی برای استفاده هنرمندان به روز شود. تالار محراب هم که ازجمله تالارهای اداره کل ارشاد استان تهران است تجهیز تاسیسات فنی و نوری و امکانات رفاهی خود را افزایش داد تا مخاطبان این سالن دقایق آسوده‌تری داشته باشند.

رویدادی به نام تئاتر خصوصی

شاید بخش دولتی تئاتر را باید به اعترافی که درباره ناتوانی در پاسخ به نیاز جامعه امروز برای زیرساخت‌های تئاتری می‌کند، ستود. بارها از افزایش تعداد دانش‌آموختگان تئاتر، کاستی‌های بازار کار، اهمیت افزایش مخاطب تئاتر و نقش تبلیغات در این مسیر صحبت شده است. مدیریت هنرهای نمایشی مسیر اقدامات خود را برای حمایت از بخش خصوصی و تئاتر غیردولتی ترسیم کرده و گام‌های مشخصی نیز برای آن برداشته است. می‌توان گفت سوق دادن هنرمندان به‌سوی تشکیل کمپانی‌های تئاتری با تسهیل قوانین موسسات تک منظوره نمایشی و موسسات فرهنگی و هنری چند منظوره اتفاق افتاده است. در این سال، زمینه‌های بهره‌مندی سالن‌های خصوصی از وام‌های کم بهره تا حد زیادی فراهم شد و سالن‌داران بخش غیردولتی که قشر جوان تئاتر محسوب می‌شوند در برنامه‌های جدی تئاتر، جشنواره‌های بین‌المللی، سمینارها، کارگاه‌های آموزشی و ... به رسمیت شناخته شدند تا کفه ترازوی تئاتر غیردولتی سنگین‌تر و پایه‌هایش محکم‌تر شود.

در این شرایط بود که به تدریج تعداد سالن‌های مجوزدار در سال 95 به دوبرابر سال گذشته افزایش یافت. مشارکت‌های بین‌المللی بین تئاترهای غیردولتی و گروه‌های خارجی شکل گرفت، ورک‌شاپ‌هایی با حضور اساتید تئاتر از کشورهای مختلف برگزار شد، تعدادی از هنرمندان پیشکسوت و شناخته شده دست به ساخت و یا تاسیس تئاترهای خود زدند، مدارس تئاتری در تئاترهای خصوصی برپا شد و ....

از مهمترین اتفاقات این حوزه باید به حضور تئاترهای خصوصی در بخش بعلاوه فجر جشنواره تئاتر فجر با 57 نمایش، برپایی سمینار بین‌المللی تئاتر و ظرفیت‌های بخش غیر دولتی با حضور 14 کشور جهان، برپایی میزگردهای تخصصی با رویکرد آسیب‌شناسی و ترسیم راهکار حمایتی و رفع مشکلات، برنامه‌ریزی برای بازار بهاره تئاتر در سال 96 و ... اشاره کرد؛ هرچند شروع این مشارکت و حضور بخش خصوصی با نارضایتی‌هایی هم همراه بود که به نظر می‌رسد، گذشت زمان و تکرار چنین تجربه‌هایی از آزمون و خطای این مشارکت در آینده بکاهد.

تئاتر استان‌ها، دورتر از پایتخت جان گرفت

اولین جرقه‌های کاهش تصدی‌گری دولت بر تئاتر را می‌توان در تغییر ساختار شعب انجمن هنرهای نمایشی در استان‌ها پی گرفت. آنچه در سال 94 با آیین نامه انتخابات انجمن‌های هنرهای نمایشی رخ داد به سرعت در سراسر کشور و همراه با برپایی انتخاباتی با حضور نمایندگان گروه‌های ثبت شده تئاتری پی گرفته شد. اعضا هیات مدیره انجمن باید از میان هنرمندان و اعضا گروه‌های نمایشی ثبت شده انتخاب می‌شدند و این مهم به تدریج رنگ زنگار گرفته انجمن‌ها را به رقابت‌های انتخاباتی برق انداخت. در سال 1395 با فراخوان ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها و با نظارت نمایندگان اداره کل هنرهای نمایشی و انجمن هنرهای نمایشی ایران، در 20 استان انتخابات برگزار وپس از سیر مراحل اداری، احکام منتخبین توسط انجمن مرکز، صادر و به استان‌ها ابلاغ شد. اهمیت این انتخابات به صدور 700 پروانه فعالیت گروه‌های نمایشی سراسر کشور در سال 1395 است.

در همین زمان برنامه‌ریزی استان‌ها برای برپایی سی و دو جشنواره تئاتر استانی آغاز شد اما این بار مرکز هیچ داوری را برای این جشنواره ها معرفی نکرد و تنها پیشنهاد داد که ترکیب داوران از هنرمندان شناخته شده هر منطقه و به صورت جابه جایی داور بین دو استان مجاور باشد.

مرور تقویم یک ساله تئاتر: برپایی جشنواره‌های بین‌المللی

تقویم تئاتر را باید با برپایی دوره‌های تازه جشنواره‌های بین‌المللی ورق زد. شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی که تابستان 95 همراه با کارناوال عروسکی، اجرای 27 نمایش ایرانی و حضور 9 کشور دیگر در تهران برگزار شد آغازی بر جشنواره‌های بین‌المللی این سال بود.

جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان در آغازین روزهای پاییز و جشنواره بین المللی تئاتر کودک نوجوان در همدان که به دلیل همزمانی تقویم آن با ماه‌های محرم و صفر به آذر ماه موکول شد ازجمله برنامه‌های این سال بود. بیست و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان با حضور 10 گروه نمایشی ( هرگروه 2 اجرا) از کشورهای آلمان، ایتالیا، استرالیا، افریقای جنوبی، روسیه، چک و کره جنوبی، برگزاری 6 کارگاه آموزشی توسط اساتید تئاتر فرانسه، استرالیا و ایتالیا و حضور 16 مدیرکمپانی تئاتر و کارشناس تئاتر از کشورهایی اروپایی و آسیایی همراه بود.

سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز در این سال سعی داشت توجه ویژه‌ای را به تکنیک‌های جدید و دستاوردهای فنی تئاتر، شیوه‌ها و نظریه‌های جدید اجرایی معطوف کند. فراخوان با تغییراتی در بخش‌های مختلف منتشر شد تا تولیدات نمایشی پیش از گذراندن مرحله اجرای عمومی نتوانند متقاضی حضور در این جشنواره باشند.

این جشنواره در قالب برنامه‌های گسترده پژوهشی و آموزشی کار خود را از آبان ماه آغاز کرد. ورکشاپ‌های آموزشی جشنواره با حضور اساتید شناخته شده جهانی دو ماه قبل از جدول زمان‌بندی رسمی آن در تهران برگزار شد. بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی و نمایشنامه‌خوانی، همایش تئاتر استان‌ها و سمینار شهر، شهروندی و تئاتر در برنامه‌های این جشنواره طی ماه‌های آذر و دی قرار گرفت.

تعداد آثار حاضر در جشنواره 130 نمایش بود که از آن میان 111 نمایش ایرانی و 19 نمایش غیرایرانی بود. نمایش‌های غیرایرانی از کشورهای ترکیه، گرجستان، لهستان، هلند، سوئیس، عراق، ژاپن، بلغارستان، فرانسه، نروژ، اسپانیا و یونان بودند. برگزاری 5  کارگاه آموزشی توسط اساتید تئاتر از کشورهای کانادا، دانمارک، اسپانیا، یونان و آلمان، برگزاری 11سخنرانی توسط اساتید تئاتر از کشورهای یونان، سوئیس، فرانسه، نروژ و حضور 53 مدیر کمپانی و مدیر جشنواره‌های بین‌المللی تئاتر از کشورهایی اروپایی، آسیایی و افریقایی در سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به انجام رسیده است.

انتقادات به پوستر این دوره از جشنواره تئاتر فجر ازجمله حاشیه‌های این رویداد تئاتری بود؛ پوستری که با عنوان تئاتر برای همه قرار بود مشارکت عموم مردم را در طراحی پوستر شخصی‌شان به همراه داشته باشد، با انتقاداتی ازسوی کاربران شبکه‌های اجتماعی و هنرمندانی همچون قباد شیوا همراه بود.

علاوه بر این، در سالی که گذشت، جشنواره‌های موضوعی و سراسری مختلفی برگزار شد؛ جشنواره‌های مانند تئاتر مقاومت، جشنواره تئاتر بسیج، جشنواره تئاتر ایثار، جشنواره تئاتر لاله‌های سرخ اندیمشک، جشنواره‌های تئاتر استانی، جشنواره تئاتر مقاومت فتح خرمشهر، جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی، جشنواره تئاترشهر، جشنواره تئاتر رضوی، سوگواره خمسه، جشنواره تئاتر مهر و ...

چاپ اولین کتاب اول تئاتر و پخش فیلم‌تئاترهای چارسو

گذشته از فعالیت انتشارات نمایش و چاپ نمایشنامه‌ها، فصل نامه تئاتر، مجله نمایش و سالنامه تئاتر، تولید و انتشار کتاب اول تئاتر را می‌توان بزرگترین رویداد تئاتر در زمینه چاپ و نشر کتاب برشمرد که برای اولین بار در سال 95 اتفاق افتاد. کتابی دو زبانه که مجموعه‌ای ارزشمند از مکان‌ها، موسسات، آموزشگاه‌ها، انتشارات و ... در زمینه تئاتر را در سراسر کشور معرفی می‌کند.

برنامه‌های پخش فیلم تئاتر در پردیس سینمایی چارسو ازجمله برنامه‌های قابل توجه در حوزه تئاتر بود؛ نمایش «بازی استریندبرگ» به کارگردانی حمید سمندریان، «کارنامه بندار بیدخش» بهرام بیضایی و «عروسی خون» علی رفیعی، «آسید کاظم» محمود استادمحمد، «روزنه آبی» اکبر رادی و... تعدادی از فیلم‌تئاترهای سال 95 بودند که با استقبال قابل توجه تماشاگران هم روبه‌رو شدند. «چهارسوخوانی» (نمایشنامه‌خوانی) و شب‌های ادبیات انگلیسی دیگر برنامه‌های این مجموعه بودند.

یوجینو باربا و گروه تئاتر اودین در ایران

یوجینو باربا کارگردان و نظریه‌پرداز ایتالیایی تئاتر و یکی از شاخص‌ترین افرادی است که نامش با اصطلاحاتی چون «تئاتر تجربی»، «تئاتر آزمایشگاهی» و «تئاتر مردم شناختی» گره خورده است؛ او که نزدیک به ۵۰ سال مدیریت هنری گروه «تئاتر اودین» را برعهده داشته و طی این مدت با توسعه دیدگاه‌ها و تکنیک‌های خود در تربیت بازیگر و دراماتورژی، به جایگاه شاخصی در تئاتر جهان دست یافته است در بهمن سال 1395 با دعوت اداره کل هنرهای نمایشی برای برای اجرای نمایش درخت و برگزاری چند کارگاه آموزشی پیشرفته به ایران آمد.

در برنامه این گروه علاوه بر اتفاقات اجرایی و آموزشی برای گروه فرصت تماشای اجرای تعزیه به عنوان یکی از گونه‌های قدیم نمایشی ایران در سالن انتظار تئاتر شهر فراهم شد. در طول حضور گروه اودین و یوجینو باربا بیش از 380 نفر نمایش درخت را تماشا کرده و تعداد بسیاری از هنرمندان و دانشجویان تئاتر در کارگاه‌های آموزشی شرکت کردند. برگزاری دو کارگاه ویژه بانوان، یک اجرای پرفورمنس ویژه بانوان و سه کارگاه آموزشی سه روزه در مجموعه تئاتر شهر از جمله برنامه‌های این گروه بود.

از میزبانی مدیران منطقه جنوب غرب آسیا تا سمیناری از جنس شهر و شهروندی

برگزاری اجلاس مدیران تئاتر منطقه غرب آسیا در تهران ازجمله مهم‌ترین رویدادهای این سال است؛ اجلاسی برای ایجاد و تقویت همکاری‌های مشترک بین‌المللی در حوزه نمایش، که توسط اداره کل هنرهای نمایشی در آبان ماه سال 1395 در تهران برگزار شد. این نشست میزبان مدیران، مسئولان و دست‌اندرکاران تئاتری از ده کشور الجزایر، تونس، افغانستان، پاکستان، سوریه، عمان، آذربایجان، لبنان، عراق و قطر بود. در این برنامه سه روزه، معرفی تئاتر کشورهای منطقه غرب آسیا، معرفی رویدادهای بین المللی هنر و به ویژه تئاتر در ایران و دیگر کشورهای شرکت کننده و تنظیم تفاهم نامه فعالیت‌های مشترک هنری منطقه‌ای در دستور کار نشست قرار داشت. برپایی این نشست زمینه‌ساز ارتباطات و تعاملات فرهنگی و هنری بسیاری بود که نمود آن در جشنواره بین المللی فجر و حضور هنرمندان ایران در فستیوال‌های کشورهای میهمان و امضای تفاهم‌نامه همکاری مشترک یونیمای ایران و عراق قابل مشاهده است.

در این سال همچنین سمینار شهر، شهروندی و تئاتر با مشارکت شهرداری تهران برگزار شد؛ مجموعه تئاترشهر میزبان سمیناری شد که در آن مهندسان شهرسازی، مدیران شهرداری، اساتید دانشگاه و طراحان سالن‌های چندمنظوره و حتی حرفه‌ای تئاتر گرد هم آمدند و مسائل کلانشهر تهران در زمینه فنی و مهندسی و حتی مفهومی و محتوایی را به بحث و گفت و گو گذاشتند.

از حضور کوهستانی در اوینیون تا اجرای حمید امجد بعد از 12 سال

حضور گروه امیررضا کوهستانی در بخش اصلی جشنواره تئاتر اوینیون را باید مهم‌ترین دستاورد تئاتر در عرصه بین‌الملل در این سال دانست. برای اولین بار طی ۶۹ دوره گذشته برگزاری فستیوال تئاتر آوینیون فرانسه، یک تئاتر ایرانی از سوی برگزارکنندگان این فستیوال معتبر بین‌المللی، برای حضور در بخش اصلی فستیوال دعوت شد. برگزارکنندگان این فستیوال، در هفتادمین دوره فستیوال تئاتر آوینیون از نمایش «شنیدن» به نویسندگی و کارگردانی امیررضا کوهستانی دعوت به عمل آوردند تا در بخش اصلی این رویداد مهم تئاتر جهان به صحنه برود. پیش از این هنرمندان شناخته شده تئاتر ایران نظیر آتیلا پسیانی، سیامک احصایی، کیومرث مرادی و رضا حداد و ... در بخش جنبی فستیوال تئاتر آوینیون آثار خود را به صحنه برده بودند ولی این برای اولین بار در تاریخ تئاتر ایران و همچنین فستیوال آوینیون است که یک اثر ایرانی برای اجرا در بخش اصلی فستیوال انتخاب و دعوت می‌شود.

از سوی دیگر بخش بین‌الملل اداره‌کل هنرهای نمایشی نیز از 32 گروه نمایشی برای اعزام به جشنواره‌های مختلف نمایشی دنیا حمایت کرد. در این سال تعدادی از نمایش‌های کشورمان در کشورهای هلند، اسپانیا و اتریش اجرا شده‌اند که در این زمینه اجرای اثری از یاسر خاسب در 26 کشور را نباید نادیده گرفت.

در سال 95 همچنین حمید امجد (نمایشنامه‌نویس و کارگردان) بعد از 12 سال دوری از تئاتر با نمایش «سه خواهر و دیگران» به عرصه کارگردانی بازگشت؛ نمایشی که با بازی بازیگرانی مانند افشین هاشمی، بهنوش بختیاری، جمشید جهانزاده و دیگران در تئاترشهر روی صحنه رفت.

سالی به یاد و نام بهرام بیضایی

سال 95 با نام بهرام بیضایی گره خورد؛ بسیاری از نمایشنامه‌های بیضایی در قالب اجرای صحنه‌ای و حتی نمایشنامه خوانی و اجرای رادیویی بر صحنه رفتند تا دانشجویان و هنرمندان تئاتر فاصله قاره‌ها را با نام او کوتاه و کوتاه‌تر کنند.

«مجلس ضربت زدن» بهرام بیضایی یکی از اولین‌های این نویسنده و کارگردان بود که با کارگردانی محمد رحمانیان در تئاترشهر روی صحنه رفت و بازخوردهای فراوانی هم داشت. نمایش «افرا»، «کارنامه بندار بیدخش» و «میراث» بهرام بیضایی نیز در طول سال 95 توسط کارگردان‌های مختلف اجرا شد.

همچنین در این سال دو جشنواره به نام بهرام بیضایی کلید خورد. جشنواره نمایشنامه‌خوانی «ارغنون؛ بخش بهرام بیضایی» زمستان امسال در تماشاخانه ارغنون برگزار شد. اما نخستین جشنواره ملی تئاتر بهرام بیضایی که قرار بود ۵ دی ماه و هم‌زمان با سالروز تولد بیضایی برگزار شود، با تاخیری چند ماهه، به بهار سال 96 موکول شد.

را باید سالی پر از اجرای هنرمندان شناخته شده تئاتر یاد کرد. چهره‌های تئاتر و سینما، کارگردانان برتر تئاتر که گاه و بی‌گاه رقم قهر و جدایی بر فعالیت‌هایشان کشیده می‌شود در این سال موفق به روی صحنه بردن نمایش‌هایشان شدند و رقابت گستره‌ای از بزرگان و جوانان بر صحنه تئاتر دیده می‌شد.

اجراهای عمومی تئاتر در پایتخت از منظر آمار

نگاه به آمار شورای ارزشیابی و نظارت اداره‌کل هنرهای نمایشی نشان می‌دهد در سال 95 جمعا برای تهران 1282 مجوز صادر شده است که در بخش تئاتر حرفه‌ای 630 مجوز، در زمینه کمدی و تئاتر آزاد 223 مجوز، در بخش سرگرمی و قطعات نمایشی 129 مجوز، برای تئاتر کودک و نوجوان 205 مجوز، نمایش‌های متفرقه 24 مجوز و برای اجراهای ویژه بانوان 29 مجوز بوده است. از این تعداد 36 مجوز نمایشنامه‌خوانی، 2 مجووز شبکه خانگی و 4 مجوز اجرای پرفورمنس را نیز باید نام برد.

باتوجه به مجوزهای تمدید اجرا، تعداد نمایش‌های تولید و اجرا شده تا اول اسفند ماه این سال 949 اثر بوده است.

تئاتر سوگوار بزرگانی که رفتند

سال 95 با همه رویدادهای خوب و اتفاق های بد، با همه نقدها و نظرها، فراز و فرودها به پایان رسید و یاد آنها که بودند و اینک پیشگاه پروردگارشان را به هنر تئاتر آراسته‌اند زنده است. سالی عجیب از فروگذاشتن کوله بارها طی شد و آنان که هرگز تکرار نخواهند شد از دست رفتند.

چهره‌هایی همچون فرید کشن فلاح، داوود رشیدی، سعید کشن فلاح، جعفر والی، دنیا فنی‌زاده، رکن‌الدین خسروی، سیدرضا کمال علوی، علی یزدانی، ناصر جعفری و همه آنهایی که در سراسر کشور بار تئاتر را بر دوش آنها که مانده‌اند، نهادند.

رکن‌الدین خسروی، هنرمند تئاتر پس از بیست سال دوری از ایران، نیمه شب شش بهمن ۱۳۹۵ دوباره به وطن بازگشت. پیکر این نویسنده، کارگردان و مدرس تئاتر، در میان استقبال هنرمندانی که از شاگردان و دوستان او بودند، وارد تهران شد. خسروی که چندی بود از بیماری آلزایمر رنج می‌برد، 27 دی، در سن ۸۸ سالگی درگذشت. خسروی متولد سال  ۱۳۰۸ و دانش آموحته هنر نمایش بود. او از بنیانگذاران اداره هنرهای دراماتیک در ایران بود و در شکل‌گیری تئاتر دانشگاهی نقش زیادی داشت و درگذشت‌اش علیرغم اینکه آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفت اما در مراسم استقبال و تشییع پیکرش هنرمندان زیادی حضور پیدا کردند.

درگذشت جعفر والی و داود رشیدی هم از دریغ‌های بزرگ جامعه تئاتر در سال 95 بود. داوود رشیدی زاده ۲۵ تیر ۱۳۱۲ در تهران و بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون و دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر بود. در مراسم تشییع پیکر او، علی نصیریان، داریوش فرهنگ، جمشید مشایخی، علی مراد خانی، حجت‌الله ایوبی، احترام برومند و لیلی رشیدی درباره داود رشیدی صحبت کردند.

جعفر والی نیز دیگر هنرمندی بود که ۲۷ آذر ماه امسال، در سن ۸۳ سالگی از دنیا رفت؛ والی که با همراهی ایرج راد و هرمز هدایت درصدد اجرای نمایش «در گوش سالمم زمزمه کن» در جشنواره تئاتر فجر بود، پیش‌تر نمایش‌های «آی باکلاه آی بی‌کلاه»، «چوب به دست‌های ورزیل» و «گاو» را اجرا کرده بود. در مراسم تشییع پیکر او، علاوه بر سخنرانی هنرمندان، عباس جوانمرد و نصرت پرتوی، فخری خوروش و برادر غلامحسین ساعدی پیام‌هایی فرستاده بودند.

یادشان گرامی و نامشان ماندگار.