رحمانیان: می‌خواهم فیلم بسازم اما با این مدیران نمی‌توانم/ امیدوارم مدیران تصمیم‌گیر تغییر کنند/ممیزها روی 60 صفحه خط کشیدند
محمد رحمانیان درباره «بیست نمایش کوتاه درباره سلفی» گفت: نمایش با یک تک‌گویی یا سرود از «خاطرات هنرپیشه نقش دوم» بهرام بیضایی شروع شده و با ترجمه شعری از مارگارت بیگول با ترجمه احمد شاملو پایان می‌یابد. در فاصله این دو جهان سیاسی‌ها و جهانی که نیاز به توضیح دارد شرح داده می‌شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست خبری نمایش «بیست نمایش کوتاه درباره سلفی» با حضور محمد رحمانیان (نویسنده و کارگردان)، مهتاب نصیرپور و تعدادی از ۲۵ بازیگر این نمایش برگزار شد.
محمد رحمانیان «بیست نمایش کوتاه درباره سلفی» را در راستای آثار موسیقی نمایش خود خواند و گفت: قطعات موسیقی در این نمایش پخش می‌شود اما تنها دو سرود با هم‌آوایی جمعی خوانده می‌شود که یکی از آن‌ها از متن خاطرات هنرپیشه نقش دوم و دیگری از شعر «سکوت سرشار از ناگفته‌هاست» با ترجمه شاملو است.
رحمانیان با بیان اینکه همه تک‌گویی‌ها در این نمایش براساس قدرت بازیگر شکل می‌گیرد؛ گفت: اینگونه آثار را همیشه برای یک بازیگر خاص می‌نویسند و می‌دانم چه کسی قرار است نقش آن را ایفا کند. مثلاً «ژانداک در آتش» را سال‌ها پیش برای خانم شیخی نوشته بودم اما با مرگ ایشان این کار هیچ‌گاه اجرا نخواهد شد.
نویسنده نمایش «بیست نمایش کوتاه درباره سلفی» یادآورشد: در این نمایش می‌خواهم بگویم چطور می‌توانیم با پدیده سلفی به موضوعات مختلف مثل افغانستان یا جنگ فرسایشی بپردازیم اینکه چطور می‌توانیم موضوعاتی را که به ظاهر دور از هم هستند کنار هم قرار داده و به موضوع مشترک سومی برسیم.
پسر فتحعلی شاه قاجار اولین سلفی‌بگیر تاریخ
رحمانیان یادآور شد: این نمایش درباره پدیده سلفی است اینکه چطور و چه زمانی وارد زندگی ما شد و چطور اینقدر گسترده و همه‌گیر شد و جای خود را در مباحث زیبایی‌شناسی، هنر، جامعه‌شناسی و موارد دیگر باز کرد.
رحمانیان خاطرنشان کرد: تحقیق‌های تاریخی نشان می‌دهد اولین سلفی توسط ایرانی‌ها گرفته شده است در واقع پسر فتحعلی شاه قاجار اولین کسی است که نخستین سلفی را گرفته است و بعد‌تر در اوایل قرن بیستم سلفی وارد زندگی ما شد. اما پدیده‌ای به نام دوربین موبایل به ویژه در سال ۲۰۰۲ موجب شد سلفی همه‌گیر شود.
کارگردان نمایش «بیست نمایش کوتاه درباره سلفی» تصریح کرد: من از سلفی به عنوان نشانه دوران جدید استفاده کردم، نشانه‌ای که مربوط به قرن ۲۱ است و ورودش به جامعه نیمه‌سنتی – مذهبی لحظات شاد و شیرین یا تلخ و غم انگیزی را ساخته یا می‌سازد.
رحمانیان با اشاره به عکس روی تراکت‌های این نمایش گفت: این تصویر متعلق به دو کودک افغان است که با یک دمپایی در حال گرفتن عکس سلفی هستند در واقع این تصویر دورنمایی کلی متن را افشا می‌کند.
رحمانیان با اشاره به داستان «بیست نمایش کوتاه درباره سلفی» گفت: این نمایش بیشتر شبیه طرح داستانی را برشی از یک موقعیت است که در آن از آثار دیگران هم استفاده کردم.
ممیزها دو کار کارگاهی‌ام را ناکام کردند
او «بیست نمایش کوتاه درباره سلفی» را سومین کار کارگاهی خود خواند و گفت: دو تجربه قبلی به دلیل مخالفت مرکز هنرهای نمایشی و نهادهای دیگر تصمیم‌گیرنده ناکام و ابتر باقی ماند. اولین تجربه از دل «نمایشی برای تو» بیرون آمد اما اجازه اجرا پیدا نکرد. البته خوشبختانه نمایشنامه آن حوالی سال ۱۳۷۵ چاپ و منتشر شد.
رحمانیان ادامه داد: ۱۰ سال بعد در موسسه کارنامه نمایشنامه «سیگار کشیدن، سیگار نکشیدن» را با یک سال زحمت آماده کارکردیم اما با ممیزی‌های بسیار زیادی از سوی مرکز هنرهای نمایشی روبرو شد به طوری که از صد صفحه متن روی شصت صفحه خط کشیده‌اند که عملاً امکان نداشت این نمایش ۲۴ پرده‌ای اجرا شود.
کارگردان نمایش آدامس‌خوانی یادآور شد: در کانادا نمایش آرش ساد را با دانشجویان‌آماده اجرا کردیم که چندین اجرا هم در تهران داشت و پس از آن تصمیم گرفتیم این تجربه را تکرار کنیم که خوشبختانه در «بیست نمایش کوتاه درباره سلفی» با مخالفت و ممیزی روبرو نشده و آن را با ۲۵ بازیگر در سالن تئا‌تر آفتاب روی صحنه خواهیم برد.
محمد رحمانیان در رابطه با «بیست نمایش کوتاه درباره سلفی» گفت: این نمایش حاصل چندین کلاس آموزشی است که از سال گذشته توسط من و مهتاب نصیرپور شروع شد. بازیگران این کار از بین هنرجویان کلاس‌ها انتخاب شده‌اند و قطعات سلفی را به صورت کوتاه و آموزشی شروع کردند.
رحمانیان با بیان اینکه قصد داشتیم در کنار آموزش هنرجویان آن‌ها با شرایط اجرا هم آشنا شوند؛ گفت: در گروه کسانی هستند که تجربه حرفه‌ای دارند اما اکثریت گروه را کسانی تشکیل می‌دهند که قبلاً تجربه اجرا نداشته‌اند.
او با اشاره به شکل‌گیری این نمایش با تکه‌های کوتاه و به تدریج گفت: بیست نمایش کوتاه درباره سلفی شامل قطعات پنجاه ثانیه‌ای تا شش دقیقه‌ای است که گاهی تک‌گویی می‌شود یا با حضور دو الی سه بازیگر در صحنه اجرا می‌شود. در واقع نمایش به گونه‌ای چیده شده که بازیگر حرف اول و آخررا در اجرا می‌زند چون این نمایش ماحصل کلاس آموزشی بازیگران بود.
این نویسنده و کارگران یادآور شد: سعی کردم حشو و زوایا را از اجرا و میزانسن‌ها حذف کرده و بیشتر روی حضور مستمر و دقیق بازیگر حساب باز کنم.
رحمانیان با اشاره به تعریف تئا‌تر کارگاهی گفت: در تئا‌تر کارگاهی متنی در کار نیست و اگر هم باشد دراماتورژی سنگینی روی آن اعمال می‌شود. در این نوع کار نه کارگردان بلکه گروه اجرایی از نظر مفهومی و اجرایی حرف اول و آخر را در کار می‌زنند.
آشور بانیپال بابلا و اسماعیل خلج پیشرو در تئا‌تر تجربی
وی خاطرنشان کرد: در ایران هم تجربه‌های بسیار خوبی از پیش از انقلاب تاکنون در زمینه تئا‌تر تجربی و کارگاهی داشته‌ایم. یکی از نمونه‌های بسیار خوب آن پیش از انقلاب اسلامی کارگاه نمایش بود که گروه اهرمن (آشور بانیپال) و اسماعیل خلج کار خود را اینگونه شکل می‌دادند. بعد از انقلاب هم نمونه‌های خوب زیادی داشتیم یکی از این کارهای درخشان نمایش «یک جفت کفش برای زهرا» اثر بهرام شاه‌محمدلو بود که توسط واحد کودک رادیو و تلویزیون تولید شده و با استقبال خوبی هم در سالن چارسوی تئا‌تر شهر مواجه شد.
رحمانیان ادامه داد: در تعریف تئا‌تر تجربی می‌گویند هرآنچه از تجربه‌های آن گروه برمی‌آید اما امروزه شاهدیم که بسیاری از تجربه‌ها از تجربه‌های دیگران برآمده و بسیاری از کارهایی که امروز به اسم تئا‌تر تجربی می‌بینیم به دور از معنای واقعی آن است.
کارگردان نمایش مجلس ضربت زدن یکی از نمونه‌های خوب تئا‌تر تجربی را کارهای فرهاد مهندس‌پور در اواخر دهه ۷۰ خواند و گفت: مهندس‌پور نمونه دقیق و روشنی از تئا‌تر کارآمد تجربی بود.
رحمانیان در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به تجربه سینما نیمکت به عنوان اولین فیلم سینمایی خود گفت: سینما برای من مانند تئا‌تر و داستان یک مدیوم است. سینما نیمکت در مورد مفهوم دو بعدی و سه بعدی شدن بود و اینکه چطور از دل سینما می‌توان یک تئا‌تر خلق کرد و برای این ایده به نظرم رسید که سینما تنها مدیوم روایت است.
دو فیلمنامه‌ام را رد کردند اما امیدوارم مدیران تصمیم‌گیر تغییر کنند
او ادامه داد: بعد از سینما نیمکت دو فیلمنامه دیگر را هم برای ساخت ارائه دادم که رد شد احتمالاً دارند من را تنبیه می‌کنند اما نمی‌توانند چون مدیران ماندنی نیستند و نمی‌توانند در مورد سرنوشت یک هنرمند تصمیم بگیرند. می‌خواهم باز هم فیلم بسازم هرچند با این مدیران نمی‌توانم؛ محمد رحمانیان عوض نمی‌شود اما امیدوارم مدیران تصمیم‌گیر فعلی تغییر کنند.
مهتاب نصیرپور نیز در این نشست یادآور شد: بازیگرانی که در این کار ایفای نقش می‌کنند هنرجویانی هستند که قبل از هر چیز ما را انتخاب کردند تا با ما کار کنند.
او یادآور شد: هنرجویان مدت کوتاهی یعنی دو ترم را با من سپری می‌کنند و در این کلاس‌ها فقط تربیت بازیگری نداریم بلکه برای ما مهم است که تجربه گروهی با همدیگر داشته باشیم.
نصیرپور خاطرنشان کرد: معتقدم فضای تئا‌تر بسته است و به نیروهای جوان و تازه کار کمتر فضا داده می‌شود اما در این کار تلاش شده تا بازی بازیگران دیده شده و کارشان محک زده شود.
«بیست نمایش کوتاه درباره سلفی» به نویسندگی و کارگردانی محمد رحمانیان با تهیه‌کنندگی مهتاب نصیرپور و با حضور ۲۵ بازیگر از هنرجویان، از ۲۱ تا ۳۰ دی در دو نوبت ساعت ۳۰. ۱۸ و ۳۰. ۲۰ در تئا‌تر آفتاب روی صحنه می‌رود.