مقانلو: با وسواس جلو رفته‌ایم
رونمایی از دو فیلمنامه تازه ترجمه شده همشهری‌کین و پرندگان که به همت نشر سفیدسار راهی بازار شده با حضور سعید عقیقی در محل نشر هنوز برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا؛ دو فیلمنامه تازه ترجمه شده همشهری‌کین و پرندگان که در ادامه سلسله کتاب‌های برترین فیلمنامههای جهان به ویراستاری و سرپرستی شیوا مقانلو منتشر می‌شود؛ دوازدهمین کتاب از این مجموعه هستند که طی مراسمی با حضور مترجمان و دوستداران سینما رونمایی شدند.
در ابتدای مراسم حامد خادمیان مدیرمسئول نشر سفیدسار ضمن انتقاد از وضعیت نشر گفت: امیدوارم وضعیت نشر رو به سامان برود و از این شکل دورهمی خارج شده و تبدیل به صنعت شود. امیدوارم اتفاقی که برای سینما در این چند ساله اخیر افتاده برای صنعت کتاب تکرار شود تا این چرخ به حرکت در‌آید.
شیوا مقانلو سرپرست و ویراستار مجموعه نیز درباره پروسه کار و نحوه انتخاب فیلمنامه‌ها گفت: باید بگویم زمانی که این کار شروع شد؛ چند نکته را از همان آغاز مدنظر داشتیم اول اینکه کارها به صورت ژانری ترجمه شود و از هر ژانر یک کار خوب در این مجموعه ترجمه کرده باشیم. دوم اینکه تیم ترجمه از دانش‌آموختگان سینما و تئاتر باشد تا دانش‌سینمایی آنها به کمک دانش ترجمه بیاید و خروجی قابل قبول ارائه دهیم.
وی درباره کار کردن با تیم ترجمه‌ی این مجموعه گفت: فکر می‌کنم یک تیم وسواسی با هم کار کردیم. وسواسی که از فرمت و کیفیت کتاب‌ها تا دقت در ترجمه را شامل می‌شد. این اولین بار است که فیلمنامه‌ها با فرمت جهانی به چاپ می‌رسد.
سعید قطبی‌زاده منتقد و تحلیل‌گر فیلم نیز در بیان لزوم ترجمه فیلمنامه آنهم در دوران وفور فیلم گفت: خیلی وقت‌ها جذابیت‌های فیلمنامه جدای از لذت‌های ادبی، شاخص بعضی تغییرات هم هست. تغییراتی که بین فیلم و فیلمنامه هست به شناخت سینمای یک کارگردان کمک می‌کند. صرفا با دیدن فیلم نمی‌توان به شناخت کافی درباره سینمای یک شخص رسید. مثلاً همین فیلمنامه پرندگان از این جهت بسیار مهم است که هیچکاک با این فیلم دوران پایانی خود را آغاز کرد. دورانی که در آن دیگر به دنبال پیاده کردن سفت و سخت فیلمنامه‌هایش نبود. حتی سکانس درخشان تجمع پرندگان به صورت بداهه اتفاق افتاد. مطالعه فیلمنامه شناخت همه‌جانبه‌تری از سینمای یک کشور و سینمای شخصی یک فرد در اختیار علاقه‌مند قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: به واسطه شهرت عالم‌گیر کیارستمی در دهه 70 نظریه‌ای مبنی بر اینکه فیلمنامه چیز به درد نخوری است در ایران رواج پیدا کرد و از آنجایی که فرهنگ ما بسیار مدپرور است کم‌کم صحبت درباره فیلمنامه امری غیرضروری و متحجرانه شناخته شد. گرچه اکنون تحولاتی دراین دیدگاه دیده می‌شود اما همچنان با ضعف‌های جدی در فیلمنامه روبه‌رو هستیم.
این منتقد سینما تصریح کرد: در سینمای ایران با این آفت روبرو هستیم که همه با یک زبان و ادبیات حرف می‌زنند نکته‌ای که استاد بیضایی به آن تاکید فراوان داشت. در دیالوگ‌ها تفاوت زبان و ادبیات را نمی‌بینیم و آدم خوب فیلم با همان زبانی صحبت می‌کند که آدم بد فیلم. مطالعه فیلمنامه می‌تواند دیالوگ‌نویسی در این کشور را قوام دهد.
سعید عقیقی نویسنده و مدرس فیلمنامه‌نویسی در بخش دیگری از برنامه گفت: درام یک وجه هنری دارد و یک وجه صنعتی اصولاً شما باید متنی داشته باشید وگرنه سرمایه‌گذاری نخواهید داشت. جالب اینکه اول ارزش های ادبی فیلمنامه زیر سوال می‌رود و این نکته فراموش می‌شود.
وی ادامه داد: اغلب در این اشتباه می افتیم که فیلمنامه را با داستان یا نمایش‌نامه یکی می‌دانیم. فیلمنامه تفاوت‌های اساسی با این گونه‌ها دارد در فیلمنامه نمی‌توان از مونولوگ استفاده کرد درحالیکه این موضوع یک تکنیک مهم در نمایش‌نامه‌نویسی محسوب می‌شود. فیلمنامه یک اثر ناتمام است که برای تیم تولید نوشته می‌شود اما داستان متنی تمام شده و قائم به ذات است.
وی درباره فیلمنامه پرندگان نیز گفت: من چهار نسخه متفاوت از این فیلمنامه خوانده‌ام، در نسخه اول فقط داستان توضیح داده می‌شود، نسخه دوم شامل حاشیه‌هایی است که به ساخت فیلم کمک می‌کند و نسخه سوم شامل تمام حرکت دوربین‌ها و آنچه باید اجرا شود؛ است. بنابراین هر قدر فیلمنامه دقیق‌تری داشته باشید می‌توانید با گروه ارتباط بهتری برقرار کنید.
شیوا مقانلو سرپرست تیم ترجمه‌ی این مجموعه در توضیح اولویت‌ها در انتخاب فیلمنامه‌ها گفت: این مجموعه شامل 30 عنوان فیلمنامه خواهد بود که 12 عنوان آن تاکنون به چاپ رسیده و چهار عنوان نیز زیر چاپ است. نگاه من در انتخاب فیلمنامه‌ها تا حدودی آکادمیک است. می‌خواستم متنی آماده کنم تا دانشجویان سینما و علاقه‌مندان بتوانند با فیلمنامههای تازه و متفاوت آشنا شوند. با این حال بسیاری از کارهایی که تحسین شده‌اند مناسب چاپ در این مجموعه نیستند زیرا بسیاری از فیلم‌ها با تکنیک‌های کارگردانی به اثری درخشان تبدیل می‌شود.
وی ادامه داد: برای مثال هتل بزرگ بوداپست متنی پر از ریزه‌کاری‌های ادبی است یا فیلمنامه جاذبه متنی پر از اصطلاحات فنی و تخصصی است. این جذابیت‌ها کنار مسائل بازار مدنظر قرار گرفت. همچنین در تلاش بودیم تعادلی بین فیلمنامههای قدیم و کارهای جدید برقرار کنیم.
قطبی‌زاده در پاسخ به این سوال که چگونه چاپ فیلمنامههای برجسته می‌تواند روی سینمای ایران تاثیر بگذارد؛ گفت: ریشه بسیاری از ضعف‌های سینمای ایران حاصل یک سوءتفاهم است. تلقی غلطی درباره فیلم‌های موفق وجود دارد. پرداختن به فیلمنامه در ایران امری ضروری محسوب نمی‌شود اما اگر به نظرات سینماگران بزرگ مراجعه کنید توجه آنها به فیلمنامه بیمارگونه است. اگر انسان بخواند و بداند فیلمنامه‌نویسان بزرگ به چه چیزی فکر می‌کردند و حاصل کار آنها در اجرا چه بوده‌است کمتر دچار بازی‌های فرمی می‌شود.
وی افزود: امیدوارم در ادامه این مجموعه فیلم‌نامه‌هایی که وجه آموزشی بیشتری دارند نیز ترجمه شوند. جای خالی جنبش‌های دیگر سینما مثل سینمای اروپا در این مجموعه دیده می‌شود.
او در توضیح آفت‌های فیلمنامه‌نویسی در ایران نیز گفت: در ایران تفکری انحرافی وجود دارد که فیلمسازی همچون عیاری را که بدون فیلمنامه مکتوب فیلم می‌سازد الگو قرار می‌دهد. عیاری جزو استثنائات سینمای ایران است اما فیلمسازی بدون فیلمنامه ممکن است عاقبت خوبی نداشته باشد.
سعید عقیقی نیز در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در ایران اطلاعات زیادی درباره روند نگارش یک فیلمنامه در کشورهای مختلف وجود ندارد. اما در بسیاری از فیلمنامه‌ها تیمی حرفه‌ای بخش‌های مهم فیلمنامه شامل پیرنگ، دیالوگ و صحنه ها را می‌نویسند و سپس همه متن را تنظیم می‌کنند. در سینمای ایران اگر کسی بخواهد فیلمی مثل آس و پاس بسازد بعید می دانم مشکلی برایش ایجاد شود اما ساختن فیلمی مثل چای تلخ آن هم بدون فیلمنامه کار مشکلی است. بیشتر فیلمنامههای وطنی در مرحله ایده مشکل دارند گاهی اوقات فیلمنامه‌نویس یک پیش‌فرض در ذهن دارد اما خلاف آن عمل می‌کند و ایستگاه‌هایی در کارش قرار می‌دهد که شخصیت را به هدف مطلوب نمی‌رساند. مطالعه‌ی فیلمنامههای روز دنیا می‌تواند در آموزش این موضوعات راه‌گشا باشد.
پایان این نشست با پخش و نقد و بررسی فیلم‌های پرندگان و همشهری کین همراه بود.
همشهری کین فیلمنامه‌ای به قلم اورسون ولز، هرمان جی و منکی ویچ ترجمه موحد تاری مرادی است که در 228 صفحه و به قیمت 16500 در 1000 نسخه به همت انتشارات سفیدسار راهی بازار شده است. فیلمنامه پرندگان اثر اوان هانتر با ترجمه‌ی شیما الهی نیز از همین مجموعه به قیمت 14000 و شمارگان 1000 نسخه در 192 صفحه توسط همین ناشر منتشر شده است.