چرا بیشتر برنامه‌های معاونت فرهنگی خالی از خلاقیت است؟
معاون فرهنگی وزارت ارشاد معتقد است، مشکل اصلی صنعت نشر کشور میزان تولید کتاب نیست.
سیدعباس صالحی (معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال که به نظر می‌رسد سیستم نشر و مسئولان فرهنگی تنها بر تولید کتاب تمرکز کرده‌اند حال آنکه به شدت با مشکل مطالعه کتاب روبرو هستیم و در شرایطی که کتاب در کشور خواننده ندارد ما برای چه کتاب منتشر می‌کنیم؛ گفت: اصل این مطلب که باید تقاضای مصرف کتاب را بالا ببریم نکته بسیار درستی است و با همین نگاه هم برخی برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌ها را در معاونت فرهنگی وزارت ارشاد آغاز کرده‌ایم. ایده‌ای که مروجان کتابخوانی را در کشور شناسایی کنیم و به صورت نهادسازی شده در کنار هم قرار بدهیم تا در امر ترویج کتابخوانی و بالا رفتن تقاضا برای کتاب فعالیت جدی‌تر داشته باشند در همین راستا قرار دارد. امسال سومین دوره جشنواره مروجان کتابخوانی را در هفته کتاب برگزار می‌کنیم و کم‌کم این گروه‌های مردمی ترویج کتابخوانی در حال تبدیل شدن به نهادهای مدنی هستند.
معاون فرهنگی وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی سپس با اشاره به راه‌اندازی باشگاه‌های کتابخوانی همزمان با بیست‌وچهارمین هفته کتاب جمهوری اسلامی بیان کرد: بحث باشگاه‌های کتابخوانی را که در پانزده، شانزده شهر در دو، سه ماه اخیر فعال شده و در حال حاضر تعداد این باشگاه‌های کتابخوانی به عدد 1600-1500 رسیده است. توسعه دادن باشگاه‌های کتابخوانی باز هم فعالیتی است که در حوزه ترویج کتابخوانی و بالا بردن مصرف کتاب گنجانده می‌شود. اصولا مصرف کتاب هم به معنای خرید کتاب و هم به معنای خواندن آن طرح‌های «عیدانه کتاب»، «تابستانه کتاب» و «پاییزه کتاب» هم با این نگاه دنبال می‌شود که به نحوی عطش مصرف کتاب را در میان خوانندگان و افراد مختلف جامعه ارتقا بدهد. همچنین اتفاقاتی که اجمالا در فضاهای مجازی شاهد هستیم و کمپین‌ها و پویش‌های متععدی در حوزه کتابخوانی شکل گرفته و دنبال می‌شود. این موارد هم می‌تواند بر میزان مصرف کتاب اثرگذار باشد.
گروه‌های مردمی ترویج کتابخوانی در حال تبدیل شدن به نهادهای مدنی هستند.
او همچنین با تاکید بر اینکه مشکل اصلی صنعت نشر کشور میزان تولید کتاب نیست، افرود: بحث تولید کتاب در کشور را گرچه نمی‌توان به عنوان تنها فاکتور و متغییر تاثیرگذار در حوزه فرهنگ دانش‌پرور و فرهنگ فرهنگ‌گستر در نظر گرفت اما کتاب و تولید کتاب نقش قابل توجهی هم در تولید دانش و هم در تولید فرهنگ دارد. میزان تولید کتابی که صورت می‌گیرد به نحوی این فرصت را می‌دهد که در حوزه تولید دانش و تولید فرهنگ دست برای انتخاب و مصرف بازتر باشد. در حال حاضر با توجه به میزان تولید کتابی که شاهد هستیم این اتفاق افتاده که خواهندگان و علاقه‌مندان حوزه‌های مختلف دانشی، پژوهشی و فرهنگی می‌توانند به راحتی نیازها و عطش خود را برطرف کنند. بنابراین مسئله اصلی ما حجم تولید نیست و اینگونه نیست که ما تولید زیاد داریم. اگر هم تولید مازاد کتاب را یک مسئله در روند و جریان نشر بدانیم باز هم موضوع مذکور مسئله اصلی صنعت نشر نیست و نکته اینجاست که باید در بخش توزیع و تقاصا آن اتفاقی که باید بیفتد را دنبال کنیم. بخشی از حرکت‌هایی هم که در این سه سال برنامه‌ریزی شد با توجه به همین نکته بوده که تا حد امکان به افزایش مصرف کتاب چه در بخش خرید چه خواندن منتهی شوند.
اگر هم تولید مازاد کتاب را یک مسئله در روند و جریان نشر بدانیم باز هم موضوع مذکور مسئله اصلی صنعت نشر نیست و نکته اینجاست که باید در بخش توزیع و تقاصا آن اتفاقی که باید بیفتد را دنبال کنیم.
صالحی درباره انتقادهایی که نسبت به عملکرد و کارایی طرح‌هایی مثل پایتخت کتاب؛ روستای دوستدار کتاب و طرح پاییزه کتاب درکنار بسیاری از طرح‌های همیشگی مانند نمایشگاه‌های استانی و شیوه برگزاری آنها وارد است و نیز هفته کتاب با 24 سال تجربه عملی عملا کارایی خود را از دست داده نیز اظهار داشت: طبعا نیازمند این هستیم که اتفاقات و فعالیت‌های جاری تکامل پیدا کند. اصولا یک خطر برای هر طرح و برنامه‌ای تبدیل شدن به یک تکرار صرف است و اینکه در دام روتین‌کاری گرفتار شویم. یعنی هر دوره تنها به تکرار برنامه‌ها بسنده نکنیم و سعی داشته باشیم که با استفاده از خلاقیت پویایی طرح‌ها را حفظ کنیم و سال به سال اتفاقات بهتری را به واسطه برنامه‌های هر ساله رقم بزنیم.
او ادامه داد: همانطور هم می‌دانید مثلا در طرح «پاییزه کتاب» نسبت به دو طرح مشابه قبلی یعنی «عیدانه کتاب» و «تابستانه کتاب» اتفاقات تکاملی قابل توجهی چه در حوزه نرم‌افزاری و چه در حوزه پشتیبانی و نظارت طی شده است. «پاییزه کتاب» امسال نسبت به آغاز کار طرح در قالب «کتابفروشی به وسعت ایران» قدم‌های کاملا رو به جلویی در رابطه با بحث یارانه کتابفروشی‌ها برداشته است.
این مدیر فرهنگی همچنین یادآور شد: مسئله دیگر این است که در فعالیت‌ها و برنامه‌های گذشته متوقف نشویم و حتما برای ارائه اتفاقات تکمیلی و مکمل برای طرح‌های سالانه تلاش کنیم. همین باشگاه‌های کتابخوانی که از امسال در جریان بیست‌وچهارمین هفته کتاب راه اندازی شد درواقع مکملی است برای طرح‌هایی مثل «پاییزه کتاب»، «پایتخت کتاب ایران» و «جشنواره مروجان کتابخوانی». بسته‌های برنامه‌ریزی اینچنینی که در قالب چندین طرح همسو و موازی اجرایی می‌شود می‌توانند به نحوی کار را پیش ببرند هم تکرار محض نباشد و هم با کارهای جدید نوآوری در برنامه‌های تکراری روتین هم دیده شود.
یک خطر برای هر طرح و برنامه‌ای تبدیل شدن به یک تکرار صرف است و اینکه در دام روتین‌کاری گرفتار شویم.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه تنها در معاونت فرهنگی وزارت ارشاد کم و بیش حدود 500 کارمند در رده‌های شغلی مختلف مشغول به فعالیت هستند که احتمالا بخش قابل توجهی از 50 میلیارد تومان بودجه معاونت را مصرف می‌کنند اما بیشتر برنامه‌هایی که از بخش‌های مختلف معاونت بیرون می آید خالی از خلاقیت است، گفت: تعداد 500 نیرو که عنوان شد تنها مربوط به معاونت فرهنگی نیست و در خود معاونت به تنهایی 250 کارمند مشغول هستند و این رقم با احتساب موسسات و نهادی است که به نوعی غیرمستقیم وابسته به معاونت هستند. نکته‌ای که وجود دارد این است که سیستم اداری ما و روال جذب نیرو در کل کشور نقایصی را دارد که مرتبط به مشکلات کلی سیستم‌های اداری کشور است از لحاظ تعداد نیرو، کارآمدی و کارایی. می‌توانم این شهادت را بدهم که دوستان واقعی خوبی در مجموعه معاونت فرهنگی و موسسات تابعه مشغول هستند که انگیزه و تلاش آنها شاید قابل مقایسه با خیلی از موسسات اداری دیگر نباشد.