فیش‌ها و املاک نجومی می‌تواند به بی‌ثباتی سیاسی منجر شود

«حسینعلی افخمی» استاد ارتباطات بین‌المللی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، گفت: موضوعی مانند فیش‌های حقوقی و توزیع نابرابر حقوق‌ها یا واگذاری‌های شهرداری تهران اگر تخلف از قانون بوده باید با آن برخورد شود، چون می‌تواند موجب نارضایتی شهری شود که منجر به بی‌ثباتی سیاسی خواهد شد.

افخمی تصریح کرد: در عرصه بین‌المللی ارزش‌هایی مانند دموکراسی، مراجعه به افکار عمومی و نظارت مردم از طریق حرفه روزنامه‌نگاری وجود دارد که می‌توانند افشاگری کنند. بنابراین زنگ خطری برای کسانی است که دنبال پنهانکاری هستند؛ تا حواس‌شان جمع باشد که در جامعه‌ای که چشم الکترونیک هست همانقدر که دولت می‌تواند از آن استفاده کند مردم هم می‌توانند بهره‌مند شوند تا فسادهای مالی را علنی و افشا کنند.

او با بیان اینکه جامعه نسبت به هرنوع تبعیض عکس‌العمل نشان می‌دهد و این موضوعی ذاتی و فطری است، گفت: وقتی بخشی از جامعه ناگهان احساس می‌کند هیچ چیزی ندارد و درمقابل بخشی دیگر آنقدر دارد که نمی‌داند چطور خرج کند، و تبعیض از طرف یک نهاد دولتی یا شبه دولتی ایجاد شده است، این موضوع در رسانه‌ها بازنمایی می‌شود.

این استاد ارتباطات با بیان اینکه «این موارد در روزنامه‌نگاری ما آنقدر زیاد است که از هرکجا بخواهید گزارشی از نابرابری تهیه کنید می‌توانید»، ادامه داد: این نابرابری گاهی با «فساد مالی» تعریف می‌شود؛ که آن را نهاد قانون‌گذار و قوه قضاییه تعیین و تفسیر می‌کنند و سوژه خبر هم می‌شود. در تمام دنیا هرچه میزان انحراف از قانون بزرگتر باشد، بازتاب رسانه ای بیشتری هم می‌تواند داشته باشد.

خواب چند ساله در بازتاب رسانه‌ای یک فساد به معنای این نیست که در سال‌های گذشته خطایی صورت نگرفته است.

افخمی با اشاره به اینکه موارد بسیاری از فساد مالی و اداری بوده که رسانه‌ها آن را ندیده‌اند، گفت: نظام روزنامه‌نگاری مطبوعاتی ما بیش از حد دولت‌محور بوده و برای همین در موارد زیادی سکوت را جایز دانسته است. برخی موضوعات را برخی از مطبوعات نتوانستند پوشش دهد به دلیل منافع حرفه‌ای سازمانی‌شان که الزاما منافع مردم نبود. این عاملی است که خواب چند ساله‌ای در بازتاب رسانه‌ای یک فساد به وجود می‌آورد اما این به معنای این نیست که در سال‌های گذشته خطایی صورت نگرفته است.

او ادامه داد: در شهر تهران، پوشش خبری موضوعی مثل تخلفات شهرداری، از روزنامه‌نگاری که به نهادی مانند شهرداری وابستگی دارد با آنکه این وابستگی را ندارد متفاوت است؛ اما مردم شاید خیلی متوجه این تفاوت نشوند چون تصور و عرف جاری این است که روزنامه‌ها حرف دولت یا نهادی نیمه‌دولتی را نمی‌زنند، بلکه حرف مردم را می‌زنند. اما اگر رسانه حقوق دولت یا شهرداری را بگیرد الزامی ندارد که حرف شهروندان را بزند.

افخمی تصریح کرد: مواردی که امروز مطرح می‌شود و ما به آنها می‌گوییم «افشاگری»، اگر در حالت عادی در روزنامه‌ها مطرح می‌شد نامش «توضیح» بود. وجود استثناهای خطاکار در جامعه مشکل‌ساز نیست اما وقتی فساد بخشی از جامعه و سیستم اداری را دربرمی‌گیرد مشکل ایجاد می‌کند و بخشی از روزنامه‌نگاری ما به دلیل وابستگی مالی به دولت و نهادهایی مانند شهرداری به این فسادها نمی‌پردازد یا خیلی کم به آن ورود می‌کند. عمدتا به سمتی گرایش دارند که اخبار مثبت را منعکس کنند و این مربوط به امروز نیست.

او با اشاره به محدودیت‌ها و فشارهایی که بر روی روزنامه‌نگار افشاگر و جستجوگر وجود دارد، گفت: در کشورمان ما در حوزه روزنامه‌نگاری معمولی هم ما آن حمایت سازمان یافته را نداریم که تشکل و نیرویی حرفه‌ای برای حمایت از روزنامه‌نگار وجود داشته باشد؛ در حوزه روزنامه‌نگاری تحقیقی و جستجوگر که دیگر محدودیت‌ها قطعا بیشتر است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه میزان فشار به رسانه‌ها در بازتاب فسادهای مالی بستگی دارد که چه کسانی در مصدر قدرت هستند، گفت: قوه قضاییه امر قضاوت و دفاع از نظم را به عهده دارد و می‌تواند به این موضوع ورود کند اما قوه قضاییه قرار نیست با افکار عمومی انتخاب شود؛ اما دولتمردان بر اساس رای مثبت و منفی مردم حرکت می‌کنند، وقتی پایه انتخاب یک چهره سیاسی (مثل شورای شهر) بر اساس رای مردم است، انتشار خبرهای فساد مالی برایش مساله‌ساز است، اگر این خبرها منفی باشد، خوشش نمی‌آید چون در انتخاب مجددش می‌تواند تاثیر بگذارد.

روزنامه‌نگار، خبر منفی را در موضوع فساد مالی استفاده می‌کند برای اینکه غده‌های چرکین را باز کند نه اینکه جراحی پلاستیک کند

افخمی با بیان اینکه ملاک عمل روزنامه نگار قانون است، گفت: کمتر کشوری را می‌بینید که مدیران و چهره‌های سیاسی و نمایندگانش زمین و خودروی سهمیه بگیرند و وام ویژه و اعتبارات چند صد میلیونی بگیرد. قانون چنین اجازه‌ای نداده است؛ موضوع پاداش‌ها و نابرابری و تبعیض مالی، مساله‌ای بوده که همیشه وجود داشته اما سال‌هاست از آن غفلت کرده‌ایم، الان که وضعیت اقتصادی جامعه سخت شده این قضیه معنی‌دار شده است.

این استاد ارتباطات با اشاره به نقش مهمی که روزنامه‌نگاران جستجوگر و افشاگر در جامعه ایفا می‌کنند گفت: روزنامه‌نگار و رسانه خبر منفی را در مساله ای مانند فساد مالی استفاده می‌کند برای اینکه غده‌های چرکین را باز کند نه اینکه جراحی پلاستیک کند، تا کسی آن را ببیند و بگوید چقدر همه چیز خوب است!

افخمی تصریح کرد: باز کردن این غده‌های چرکین خوشایند نیست اما کار روزنامه‌نگاری معاصر این است؛ اگر رسانه‌ها به موضوع فساد نپردازند و روزنامه نگاری جستجوگر و تحقیقی نباشد، خطرات بسیاری می‌تواند زندگی تک تک شهروندان را تهدید کند.