ایران؛ مملکت جشنواره‌زده/استادان ذی‌صلاح شهرستان‌ها کمیابند

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ در حاشیه اجراهای روز گذشته ، علی ترابی (مدیر اجرایی دهمین دوره‌ی جشنواره ملی موسیقی جوان و مشاور امور مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت هنری) در مورد نقش حمایتی از برگزیدگان جشنواره گفت: جشنواره وظیفه‌ی مشخصی دارد و آن کشف استعدادها و بیان نکات آموزشی در ایام جشنواره به شرکت‌کننده‌هاست، یعنی این جشنواره یک فرآیند آموزشی و رقابتی است. اینکه خود جشنواره باید از شرکت‌کننده‌ها حمایت و تا آخر خط آنها را به جلو هدایت کند؛ به نظرم مقداری خلط مبحث می‌شود.

وی افزود: حتماً باید از بچه‌ها حمایت شود اما اینکه جشنواره‌ی موسیقی جوان این کار را باید انجام بدهد به نظر من محل تردید است، یعنی اینکه باید از دستگاه‌ها و ارگان‌های دیگر انتظار داشت، یعنی باید تشکیلاتی بوجود بیاید تا استعدادهای جشنواره‌های مختلف را تحت پوشش قرار دهد تا از مسیر درست منحرف نشوند، از شرایط آموزشی خوبی برخوردار باشند، از موسیقی برای درآمدزایی بی‌نیاز باشند، زیر نظر اساتیدی که صلاحیت کافی ندارند، آموزش نبینند، و ساز خوبی برای آنها مهیا شود.

ترابی تصریح کرد: اینکه جشنواره چه حمایتی قرار است از آنها بکند به نظرم سؤال دقیقی نیست. تعریف جشنواره مشخص است؛ فرآیندی است که رقابت‌هایی را برگزار می‌کند و بهترین‌های این رقابت معرفی می‌شوند. نمی‌توانیم از جشنواره بخواهیم که حالا که این کار را انجام داده باید تا آخر خط ادامه دهد و اگر این کار را نکند خود را زیر سؤال برده است. به نظرم این مورد وظیفه‌ی جشنواره نیست، حتا می‌تواند کل کار جشنواره را هم تحت‌الشعاع قرار دهد.

وی ادامه داد: نهادهای دیگری هم هستند که باید به جشنواره کمک کنند، ازجمله دانشگاه‌ها، هنرستان‌ها و آموزشگاه‌های موسیقی. در جشنواره‌های رقابتی سراسر دنیا نیز نوازنده‌ها شرکت ‌می‌کنند، یا جایزه می‌گیرند یا نمی‌گیرند، و دست خود نوازنده است که در ادامه‌ی مسیر با همان انگیزه راهش را ادامه می‌دهد یا خیر. در عین حال کمک‌هایی هم باید به او بشود ولی لزوماً این کمک‌ها به نظرم وظیفه‌ی جشنواره نیست.

ترابی در مورد نقش دولت در حمایت از برگزیدگان جشنواره گفت: دولت می‌تواند نقش محوری در حمایت از برگزیدگان داشته باشد. اما به این نکته باید توجه کرد که ما مملکت جشنواره‌زده‌ای هستیم و به هر بهانه و عنوانی جشنواره‌های متعدد زیادی داریم که خیلی از آنها از همان ابتدا مشخص است که قرار نیست به جایی برسند. یعنی جشنواره‌ای که فراخوان آن دو ماه مانده به برگزاری منتشر می‌شود تنها قرار است آماری را منتشر کند.

وی در مورد اهمیت جشنواره ملی موسیقی جوان گفت: خوشبختانه این جشنواره تا آنجا که امکان داشت کمتر دولتی شد؛ هیچ مدیری به خودش اجازه نداد در مورد جشنواره اظهارنظر کند یا بگوید باید به چه شکلی برگزار شود. این جشنواره از روز اول هنرمندان درجه یک مملکت در موردش تصمیم گرفتند و تا همین امروز هم به همین شکل برگزار شده است، دولت تنها نقش اجرایی را برعهده داشته است.

وی در پایان صحبتهای خود گفت: به نظرم تا زمانی که نقش هنرمندان پررنگ باشد هیچ دولتی جشنواره را تعطیل نمی‌کند اما به محض اینکه این جشنواره حالت اداری و آماری به خودش بگیرد ممکن است اولین مدیری که سلیقه‌اش این شکل از برگزاری نباشد به راحتی جشنواره را تعطیل کند یا به سمت و سوی دیگری ببرد.

در ادامه اجراهای روز گذشته،  بهداد بابایی، نوازنده‌ی سه‌تار و از داوران این بخش، در مورد تأثیر برگزاری این گفت: به نظرم جشنواره‌ی موسیقی جوان از این جهت که نوازنده‌ها با یکدیگر به رقابت می‌پردازند مؤثر است، خصوصاً برای هنرمندان شهرستانی که عرصه‌ای برای ابراز خودشان ندارند و در اینجا می‌توانند خود را به بوته‌ی آزمایش بگذارند تا توانایی‌های‌شان ارزیابی شود، اگر مشکلی در بینش ردیف، تکنیک و درک شیوه‌ی اساتید دارند آن را مرتفع کنند و بعدها بهتر عمل کنند.

وی در مورد اهمیت نظام آموزش موسیقی اظهار داشت: شرکت‌کننده‌ها از اقصی نقاط کشور در این جشنواره شرکت می‌کنند و طبیعتاً استعدادها در اینجا سنجیده می‌شود، اما این جوان‌ها ایراداتی دارند و بخش عظیمی از آن به نظام آموزش موسیقی در شهرستان‌ها برمی‌گردد. استادهای ذی‌صلاح در شهرستان‌ها کمیاب‌اند. بچه‌ها مشکلاتی در ردیف موسیقی ایرانی دارند، یعنی درک و بیان ردیف.

بابایی در مورد ردیف موسیقی ایرانی گفت: زبان ردیف، زبانی مجزاست که مبتنی بر موسیقی قاجار و پساقاجار است و مختصات اجرایی خودش را دارد. زبان شخصی، زبان دیگری است که گرچه به آن نرسیده‌اند اما می‌توان ردِ پای اساتید دیگر را در سازشان دید و این کار آدم‌های صاحب نظر است که این دو زبان را به آنها بشناساند و بتواند توضیح بدهد و تفاوت‌شان را بیان کند.

وی در مورد اهمیت بستر مناسب آموزشی افزود: بچه‌ها به خودی خود بااستعداد هستند اما در حوزه‌ای که تحصیل موسیقی می‌کنند به نظر می‌رسد که حوزه‌ی مناسبی نیست ولی به جهت توان و احساسی که در سازشان جاری است می‌توان این جوان‌ها را ارزیابی کرده و بااستعدادها را گزینش کرد. من اعتقاد دارم می‌بایست حتماً برای آنها کلاس‌هایی برگزار کرد تا اشکالاتشان رفع شود.

بابایی در مورد مسئولیت جشنواره در قبال شرکت‌کنندگان اظهار داشت: به نظرم برگزاری چنین کلاس‌هایی کار خود جشنواره است. من سال پیش به یکی دو تا از اشکالات بچه‌ها سر صحنه اشاره کردم، ولی اشکالات عمده‌تر از این حرف‌هاست که بشود روی صحنه گوشزد کرد.

وی ادامه داد: فکر می‌کنم ستاد جشنواره باید فراخوانی برای اساتیدی که در شهرستان‌ها مشغول تدریس هستند بدهد و برای آنها کلاس برگزار کند و چارچوب ردیف، تکنیک ساز، اکول (طرز گرفتن ساز) را اصولی به آنها آموزش دهد. معنای زبان ردیف، معنای بداهه‌نوازی، را به شیوه‌های مختلف اصولی تشریح کند. خیلی از بچه‌ها خوب ساز می‌زنند، مثلاً کسی که در گروه سنی الف نفر اول شد بسیار خوب ساز می‌زد، حس و سونوریته‌ی او عالی بود اما اکول او اشتباه بود و این جای دریغ دارد و کوتاهی استادش بوده.

این نوازنده سه‌تار در مورد درک موسیقایی اکثر شرکت‌کنندگان گفت: وقتی از بچه‌ها می‌خواهیم بداهه‌نوازی کنند متأسفانه بر مبنای همان ردیفی که تقریباً حفظ کرده‌اند جملاتی می‌نوازند که مبتنی بر همان گوشه‌هاست. بیشتر آنها ساز اساتیدی چون شهناز، لطفی، و علیزاده را گوش نکرده‌اند، سازشان همان جملات ردیف را تداعی می‌کند. این وظیفه‌ی استادان این جوان‌هاست که آنها را در این زمینه آموزش بدهند.

بابایی در مورد تفاوت سطح اجراهای این دوره با سال گذشته بیان داشت: اجراها در ساز سه‌تار متأسفانه تفاوتی با سال گذشته نداشتند، تنها یکی دو نفر از نوازندگانی که سال گذشته هم شرکت کرده بودند و اشکالاتشان همان‌جا به آنها یادآوری شده بود بهتر از بقیه بود و دقیقاً من و آقای علیزاده دریافتیم که صحبت‌های ما مؤثر بوده. اما بحث این است که این تعداد هنرجویی که اینجا هستند مقدار قابل اعتنایی نیستند در مقابل تعداد فعالین این حوزه؛ حوزه‌های موسیقی متعددند و باید در شاخه‌های مختلف با این بچه‌ها کار شود، از این جهت باید تدبیری اندیشید که آموزه‌های موسیقی یک مقدار فراگیرتر باشد.

وی در پایان اضافه کرد: آموزش دوره‌ی عالی بسیار حیاتی است، اکثر آنها مشکل جواب آواز، درک ردیف، و دانش و بینش نسبت به شیوه‌ی اساتید دارند. از این جهت باید راهی را پیدا کرد تا شیوه‌ی آموزش در سطح کشور وسیع‌تر شود. این جشنواره گام بسیار مثبتی است ولی می‌تواند با تمهیداتی یک مقدار وسیع‌تر و جدی‌تر در بخش آموزش عمل کند.

چهارمین روز جشنواره، امروز 10 شهریورماه ویژه‌ی ساز سنتور و قانون، در هر سه رده‌ی سنی با حضور اساتید مربوطه در تالار رودکی برگزار می‌شود.