متدِ تازه صادق هدایت/ اجرای موزیکالِ سگ ولگرد
شهاب آگاهی (کارگردان) با اشاره به آغاز کار جدید گروه تئاتر «بین» گفت: «سگ ولگرد» صادق هدایت را در نمایشی مبتنی بر موسیقی، آذر ماه امسال روی صحنه می‌بریم.
شهاب آگاهی که تا 29 مرداد به همراه گروه تئاتر «بین» پروژه تبادل را با اجرای موسیقی نمایش «مده‌آ» در مرکز مطالعات قشقایی تئاتر شهر اجرا می‌کرد، با اشاره به کار جدید این گروه، در گفتگو با خبرنگار ایلنا افزود: 9 سال پیش «سگ ولگرد» را با اقتباسی از داستان صادق هدایت در متد دیگری اجرا کرده بودیم که اکنون آن را با نگاهی نو و با اعضای جدید گروه تمرین می‌کنیم.
او همچنین از تمرین اثری دیگر خبر داد و گفت: «خواب آشفته نفت» نام دیگر اثر نمایشی مبتنی بر موسیقی است که برای آذر ماه آماده اجرا می‌شود؛ این اثر اقتباسی از پرومته است.
آگاهی یادآور شد: نمایش «وقتی ما مردگان برمی‌خیزیم» آبان ماه امسال در یک جشنواره در الجزایر حضور یافته و برای اجرای عمومی در اسپانیا آماده می‌شود.
این کارگردان تئاتر با اشاره به موسیقی- نمایش «مده‌آ» که تا 29 مرداد آن را در تئاتر شهر روی صحنه برده بود، با اشاره به قرابت این اثر اساطیری یونانی با موسیقی «زار» و لالایی‌های نواحی گفت: این متن را هشت سال پیش شروع کردیم و تازه با این متد از اجرا آشنا شده و گروه شکل گرفته بود. آیین‌وارگی و رمزآلودگی که در این جنس اجرا به خاطر محور قرار گرفتن موسیقی است، خیلی پررنگ بود. بنابراین از بین متن‌هایی که آن دوره مدنظرمان بود؛ مده‌آ خیلی بیشتر به چنین ساختاری می‌خورد.
آگاهی ادامه داد: در متن «مده‌آ»ی اوریپید، زن آن دوره برخلاف خواست اجتماع و چیزی که قانون اجتماع می‌گوید تمرد کرده و به تصمیم یک‌جانبه شوهرش اعتراض می‌کند. در متن مده‌آ تمام کاراکترها حول داشتن یا نداشتن یا برای خوشبخت کردن بچه‌ها تلاش می‌کنند. در این اثر ما دراماتورژی هم طراحی کردیم.
او یادآور شد: در متن مده‌آ آنقدر حضور کودک پررنگ بود که ما لالایی را انتخاب کردیم تا یکی از تم‌های اصلی موسیقی کار باشد. همچنین برای القای ترسی که در بطن اثر و شخصیت‌ها وجود دارد و مهار آن از آیین و موسیقی زار استفاده کردیم. وقتی این دو را انتخاب کردیم؛ دیدیم جالب است که لالایی و زار در کنار هم ترکیب صحنه‌های مختلفی را می‌تواند به وجود بیاورد.
کارگردان نمایش «مکبث» در پاسخ به چرایی استفاده از بازیگران برای فضاسازی، دکور و آکسسوار صحنه گفت: در این شکل نمایشی که ما کار می‌کنیم، بزرگترین بازاری که گروه کارگردانی دارد خود بازیگر است و مدام از عناصر مختلف کم می‌کنیم و این وظایف را به بازیگر محول می‌کنیم. مخصوصا در کار مده‌آ دنبال شیوه‌ای اجرایی بودیم که چطور از بازیگری استفاده کنیم که از موسیقی به عنوان متریال صحنه استفاده می‌کند.
آگاهی ادامه داد: برای همین بازیگر خیلی وقت‌ها شی‌واره می‌شد و در نقش آکسسوار و صحنه و اجراگر و کسی که موسیقی را پوشش می‌دهد، ظاهر می‌شد. در همه کارها با این سوال مواجه بودیم که در فضای مراسم واره‌ای که اجراها دارد و موسیقی کارکرد دارد؛ چه حجمی از دکور و لباس آنهم از چه جنس و اندازه‌ای باید باشد؟ مده‌آ به ایده‌های تئاتر شرقی نزدیک است، که حضور در آن وقتی معنا دارد که غیابی در صحنه باشد و ما داریم به این شکل رفتار می‌کنیم.
او در پاسخ به این سوال که این شکل از موسیقی- نمایش را چقدر به «اپرا» نزدیک می‌داند، گفت: وقتی این اندازه موسیقی در اجراهای ما استفاده می‌شود قاعدتا در دسته اجراهای موزیکال یا آثاری که موسیقی در آنها زیاد تولید می‌شود، قرار می‌گیرد. ولی با اپرا تفاوت دارد. د اپرا غالب کار این است که آهنگسازی موزیک را می‌نویسد و اجراگران آن را اجرا کرده و همراه حرکاتشان آواز می‌خوانند.
آگاهی با اشاره به تفاوت موسیقی نمایشی که روی صحنه می‌برد با اپرا گفت: سوال اول ما در موسیقی این است که چه‌جور موسیقی‌هایی هستند که امکان جسمانی شدن دارند. این کار بازیگری است که موسیقی را متریال کار خود قرار می‌دهد. تمام موسیقی‌هایی که در کار شنیدید؛ محصول ساعت‌ها بداهه‌پردازی روی ایده‌های اولیه و موزیکالی است که در طراحی به آن رسیدیم و رفته رفته تمرین شده و در نهایت این موسیقی‌ها محصول بداهه‌سازی خود تیم بازیگری است. بنابراین این کار و اجرا مخصوص همین گروه است.
کارگردان نمایش «مده‌آ» با اشاره به دلیل انتخاب دو بازیگر برای نقش مده‌آ گفت: در تمرینات هر دو بازیگر برای این نقش خوب بودند. از سوی دیگر معتقدم ما در دنیای پست مدرن دچار تکثیر و تنوع می‌شویم. در این اجرا، دو مده‌آ تفاوتی باهم ندارند و خشم، تم مادرانه یا همسردارانه به صورت دینامیک بین‌شان جابه‌جا می‌شود.
آگاهی با بیان اینکه فهم مخاطب در اجرای این گروه از اثر «مده‌آ»ی اوریپید با فهمی که از نمایشنامه اصلی دارد، متفاوت است، گفت: مخاطب در نمایشنامه اصلی با ابزار نشانه‌سازی با اثر روبرو می‌شود و در کار ما با ابزار پدیدارشناسانه کار را می‌فهمد. این اثر طبق روال خطی خود نویسنده است اما ما پیشنهادهای جایگزین گذاشتیم تا روح و اتمسفر کار کاملا فهمیده شود.