تعطیلی آژانس‌های ادبی یکی پس از دیگری/ خبرها امیدوارکننده نیست
حائری در رابطه با فعالیت آژانس‌های ادبی می‌گوید: ما تعداد معدودی بودیم که در این سال‌ها یکی پس از دیگری به دلیل ناشناخته بودن و نداشتن ساز و کار مشخص و عدم درآمدزایی تغییر کاربری داده و رسالت خود را به فراموشی سپرده یا منحل شدیم.
لیلی حائری (مدیر آژانس ادبی کیا) در رابطه با وضعیت نابسامان آژانس‌های ادبی ایران به خبرنگار ایلنا گفت: آژانس‌های ادبی نتوانسته‌اند چنان که باید شکل بگیرند. آنها انفرادی کار می‌کنند و دارای یک نهاد منسجم نیستند.
سیر نزولی تیراژ کتاب در ایران برای ناشر خارجی جذاب نیست
او با اشاره به اینکه بزرگترین معضل ما در این راه، نپیوستن به قانون کپی رایت است، بیان کرد: وقتی ناشران ایرانی، کتاب‌های خارجی را کپی یا اسکن کرده یا با تغییراتی آن را منتشر می‌کنند، قطعاً نیازی نمی‌بینند که برای گرفتن رایت آن کتاب هزینه‌ای پرداخت کنند.
حائری با بیان اینکه آژانس‌های ادبی در ایران هنوز شناخته شده نیستند، گفت: تعداد ناشرانی که قانون کپی‌رایت را در ایران رعایت می‌کنند بسیار کم است. البته ناشرانی هم هستند که رایت تعدادی از کتاب‌های خارجی را می‌خرند و چند برابر آنها، کتا‌ب‌هایی را که بازارپسند و سودآور هست را بدون گرفتن رایت چاپ می‌کنند تا بگویند ما هم کپی‌رایت را رعایت می‌کنیم اما این ظاهر ماجراست و آنها بیشتر به فکر بهره‌های شخصی از این راه هستند.
مدیر آژانس ادبی کیا اظهار کرد: ما مردم کتابخوانی نیستیم. یادم است یک دهه پیش که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بودم، تیراژ کتاب‌های این نهاد چیزی بین بیست و پنج تا پنجاه هزار نسخه بود. اما امروز می‌بینیم از این تعداد بسیار کاسته شده و به دو تا سه هزار نسخه رسیده است. تیراژ کتاب در ایران به نوعی سیر نزولی را طی می‌کند. ما در کانون خرید کپی‌رایت را آغاز کردیم. به دلیل موقعیت ویژه کانون و تیراژ خیلی بالا می‌توانستیم رایت را با مبلغ مناسب خریداری کنیم اما این روزها وقتی با ناشران خارجی صحبت از پانصد تا هزار نسخه می‌شود، آنها به خود زحمت نمی‌دهند که حتی جواب ما را بدهند.
خبر امیدوارکننده‌ای درباره کپی‌رایت نمی‌شنویم
او ادامه داد: ناشران خارجی به دلیل تیراژ پایین کتاب‌ها در ایران و هم به دلیل رعایت نکردن قانون کپی‌رایت حاضر نیستند با ایران همکاری کنند. مشکلات نشر در ایران یکی دو تا نیست و در واقع عوامل زیادی هست که دست به دست هم داده تا بازار ایران جذابیتی برای ناشران خارجی نداشته باشد. به همین ترتیب فعالیت آژانس‌های ادبی هم نمود زیادی نداشته و نخواهد داشت .در خصوص معرفی آثار ادبی و هنری ایران هم با اینکه تلاش زیادی صورت گرفته ولی به دلایل متعدد آن طور که شایسته فرهنگ غنی این سرزمین است، موفق نبوده‌ایم. یکی از دلایل عمده، ندیده گرفتن آژانس‌های ادبی آشنا با بازارهای جهانی، نحوه غلط ارایه آثار مثل ترجمه‌های غیرحرفه‌ای از اثر، نبود نقد ادبی روی آثار منتشره و غیره است.
مدیر آژانس ادبی کیا همچنین افزود: وزارت ارشاد که خود را متولی فرهنگ می‌داند سالهاست که قرار است از ترجمه آثار ایرانی حمایت کند هم مانند بنیادهایی که در کشور های دیگر به دنبال ترویج زبان خود هستند؛ هنوز به نتیجه جدی نرسیده است البته اخیراً تلاش‌هایی شده و هم وزارت ارشاد و هم سازمان فرهنگ و ارتباطات فعالیت خود را در این خصوص شروع کرده و در این مسیر با هم رقابت می‌کنند.
حائری با تأکید بر این مسئله که زبان فارسی بسیار مهجور است، گفت: وقتی صحبت از فارسی‌زبانان می‌شود، کشورهای محدودی هستند که به این زبان حرف می‌زنند در واقع گستره‌ی زبان فارسی بسیار محدود است و ضروری است که در ترویج زبان فارسی کوشا باشیم.
او اضافه کرد: دولت بارها همایش‌هایی در خصوص کپی‌رایت و حق مالکیت برگزار کرده که اولینِ آن در سال 1389 بود. اما هنوز خروجیِ آن را نمی‌بینیم. اگر برنامه جدی‌ای را نداریم، برگزاری همایش یک کار بیهوده است. دولت در این سال‌ها می‌توانست پیگیر لوایح پیوستن به قانون کپی‌رایت باشد که به مجلس فرستاده شده، اما هنوز خبر امیدوارکننده‌ای در این باره نشنیده‌ایم. نپیوستن به قانون کپی‌رایت بیشتر به ضرر خود ماست زیرا در کشورهای دیگر هم چه بسا استفاده‌های کلانی که از منابع ادبی و هنری‌مان می‌شود و ما امکان هیچگونه پیگیری یا شکایتی نداریم.
آژانس‌های ادبی در صورت حمایت متولیان، سودآوری می‌کنند
حائری با بیان اینکه آژانس‌های ادبی از زمان آقای مسجدجامعی در ایران شکل گرفت، اظهار کرد: ما تعداد معدودی بودیم که در طَی این سال‌ها یکی پس از دیگری بدلیل ناشناخته بودن و نداشتن ساز و کار مشخص و نیز عدم درآمدزایی تغییر کار بری داده و رسالت خود را به فراموشی سپردند یا منحل شدند.
او در پاسخ به این سوال که در صورت پیوستن ایران به قانون کپی‌رایت؛ آژانس‌های ادبی چقدر می‌توانند به اقتصاد نشر کمک کنند، بیان کرد: البته این مسئله زمان‌بر است. اگر آژانس‌های ادبی از سوی متولیان فرهنگی حمایت شوند، قطعا می‌توانند برای اقتصاد نشر بسیار سودآور باشند. اگر نویسنده‌های خارج از ایران از طریق آژانس‌های ادبی به درستی و حرفه‌ای مطرح و معرفی شوند، هم ادبیات و فرهنگ ایران به کشورهای دیگر راه پیدا می‌کند و هم با فروش آثار چرخه اقتصاد نشر حرکت می‌کند.
حائری افزود: ترجمه آثار نویسنده یا پدیدآورنده ایرانی، به زبان‌های مختلف به توسعه صنعت نشر کمک می‌کند. شاید حق کپی‌رایت آنقدر زیاد نباشد، اما قیمت پشت جلد کتاب‌ها در کشورهای دیگر در مقایسه با ما بسیار بالاست و این می‌تواند برای نویسنده و ناشر ایرانی سودآور باشد. البته تمام این اتفاق‌ها زمانی می‌افتد که به قانون کپی‌رایت پیوسته باشیم.
حائری در پایان سخنان خود بیان کرد: با پیوستن به کنوانسیون برن که یک معاهده بین‌المللی در خصوص حق مؤلف و حق تکثیر است؛ کشورهای امضاکننده ملزم می‌شوند آثار پدیدآورندگان سایر کشورهای امضاکننده را همچون آثار پدیدآورندگان تبعه خود مورد حمایت کپی‌رایت قرار دهند. نبودِ قانون کپی‌رایت در ایران، بیشترین خسارت را به صنعت نشر وارد کرده و ناشران ما به چشم مجرم شناخته می‌شوند. بنابرین لازمه ورود ما به بازار جهانی پیوستن به این قانون است.