طرحم را در مورد انتخابات ۸۸ رد کردند

علی ظفر قهرمانی‌نژاد که از فعالان تئا‌تر شورایی در ایران است، در گفتگو با خبرنگار ایلنا، افزود: با طرحی که من برگرفته از تکنیک‌های تئا‌تر شورایی پیشنهاد داده بودم؛ می‌توانستیم فرهنگ انتخاب را در مردم تقویت کنیم و حتی از بروز خیلی از اتفاقات با تخلیه هیجانی و شیوه تعاملی آن جلوگیری کنیم.

او با بیان اینکه این طرح فرهنگ انتخاب درست را با الگوهای تئا‌تر تقویت می‌کرد، گفت: اگر با آن موافقت می‌شد می‌توانست یک پروژه باشد و خروجی خوبی هم از آن بگیریم و محدودیت‌هایش را هم شناسایی کنیم.

این کارگردان تئا‌تر با اشاره به اینکه عمر تئا‌تر شورایی ایران حتی کمتر از افغانستان است، گفت: چون در افغانستان خیلی از بچه‌های خوش‌فکر امریکایی و اروپایی آمدند از طریق کمک‌های مالی کار کردند؛ در پاکستان و ترکیه به خصوص در زندان‌های آن، تئا‌تر شورایی خیلی قوی است اما در ایران این نوع تئا‌تر ایران خیلی نوپاست.

قهرمانی‌نژاد یادآور شد: تلاشی که برای این کار می‌کنیم ترویج کارگاه‌های آموزشی است؛ چراکه هرچه بیشتر افراد به صورت علمی و استاندارد با این شیوه آشنا شوند بیشتر می‌توانیم از بدآموزی، بدفهمی و سوءتفاهم جلوگیری کنیم.

او با اشاره به نیاز تئا‌تر شورایی به یک مرکز که منبعی برای تولید آن یا اتفاقاتش باشد، گفت: خوشبختانه خانه نمایش این امکان را ایجاد کرده که آرام آرام نقش این مرکز را ایفا کند و بتوانیم برنامه‌های تخصصی‌تری برگزار کنیم و اساتید متخصص حتی بین‌المللی را دعوت کنیم و درکنارش؛ نشست‌ها و حلقه‌های گفتگو داشته و جشنواره مستقل تئا‌تر شورایی برگزار کنیم.

قهرمانی‌نژاد با بیان اینکه تاکنون هر کاری در مورد تئاتر شورایی انجام شده ذیل جشنواره‌های مرسوم بوده است، گفت: تئا‌تر شورایی مقوله‌ای است که با فرهنگ رقابت کاملا چالش دارد چون ادعایش ترویج صلح و مشارکت انتقادی است بنابراین سعی می‌کند رقابت را کنار بگذارد و به جای آن مشوق‌های دیگری را جایگزین کند که صلح‌آمیزترند و فضای تعاملی ایجاد می‌کنند. مثل کارگاه‌های آموزشی؛ بجای اینکه به یک عده جایزه دهیم که دچار توهمشان کنیم و عده‌ای دیگر را سرخورده کنیم، برای همه کارگاه آموزشی می‌سازیم که توانمند شوند و بروند در اجتماع شیوه‌ها را بیشتر گسترش دهند یا حلقه‌های گفتگو می‌زنیم که تبادل تجربه کنند یا اگر تقدیری در کار باشد از همه تقدیر می‌کنیم.

او ادامه داد: یکسان‌نگری در تئاتر شورایی خیلی مهم است که همه با هم جلو برویم و یاد بگیریم و فضای تعاملی‌تری ایجاد شود. به جای اینکه پول خرج جایزه کنیم و بگوییم جایزه‌های بهتری از فلان جشنواره دادیم، چند کنشگر مطرح بین‌الملل تئا‌تر شورایی را دعوت کنیم که بیایند آموزش دهند.

تئا‌تر شورایی می‌تواند در آموزش و پرورش ارتجاعی، تحولی ایجاد کند

علی ظفر قهرمانی‌نژاد یادآور شد: حضور کنشگران برجسته تئا‌تر شورایی می‌تواند آرام آرام نسلی را تربیت کند که بتوانیم امید داشته باشیم که این نسل که وارد جامعه می‌شود و مدارس را کمی اصلاح کند.

او یادآور شد: حضور این کنشگران با این تکنیک‌ها می‌تواند این امید را ایجاد کند که اتفاقی در آموزش و پرورش ارتجاعی که ما داریم رخ دهد.

این کارگردان تئا‌تر هدف نهایی از تئا‌تر شورایی را کمک به اقشار مختلف دانست و گفت: اینکه در بهزیستی بتوانیم به معلولان ذهنی و جسمی کمک کنیم امید به زندگی را پیدا کنند، یا به سالمندان کمک شود که از تجاربشان استفاده شده و احساس کنند هنوز در جامعه و مورد توجه هستند. یا حتی به موزه‌ها بروند و تئا‌تر شورایی را به تئا‌تر موزه تبدیل کنند و بتوانند نسل جدید را با مواریث علمی، فرهنگی و تاریخی کشور آشنا کنند؛ هدف این است.

قهرمانی‌نژاد با اشاره به نحوه آشنایی خود با تئا‌تر شورایی گفت: من دوره‌ای که فوق لیسانس می‌خواندم رشته‌ام سینما بود و لیسانسم تئا‌تر؛ چون معلم بودم همیشه این دغدغه را داشتم که تئا‌تر چه تاثیر آموزشی می‌تواند روی جامعه داشته باشد. هروقت به تئا‌تر آموزشی فکر می‌کردم اینطور تصور می‌کردم که انتقال معانی از طریق تئا‌تر است و انگار باز هم تریبون سخنرانی است و فقط بزک و جذابش کرده‌اند بنابراین چیزهایی را که در مورد تئا‌تر آموزشی می‌شنیدم خیلی دوست نداشتم.

او ادامه داد: حتی برشت و تئا‌تر آموزشی‌اش هم تماشاگر را در حد تجربه ذهنی مشارکت می‌دهد اما ناگهان کتاب بازی‌های «آگوستوا بوال» را دیدم که اولین کتابی بود که از او ترجمه شده بود و خیلی هم ترجمه خوبی نبود و دلیلش هم مشخص است چون تحقیقی در مورد این آدم و تکنیک‌هایش نبود. اما بهرحال وسیله‌ای شد تا من متوجه شوم به گونه‌ای دیگر هم می‌شود تئا‌تر آموزشی را تجربه کرد.

این فعال تئا‌تر شورایی با بیان اینکه بوال در این کتاب از این می‌گفت که تماشاگر می‌تواند مداخله کند اما نه فقط در تجربه‌ای ذهنی بلکه تجربه عملی هم در آموزش داشته باشد، گفت: با این کتاب فهمیدم می‌شود تجربه آموزش از انتقال دانش به تولید دانش تبدیل می‌شود و همه باید مشارکت کنند و به معلم-شاگرد همدیگر تبدیل شوند. آن کتاب باعث شد بیشتر بخوانم و آرام آرام در مورد دانش‌آموزان تجربه کنم.

قهرمانی‌نژاد ادامه داد: اولین کارگاهی که گذاشتم سال ۸۶ در خانه هنرمندان بود، جشنواره کانون‌های نمایشی شهرداری بود که براساس کتاب قانون‌گذار ورک‌شاپ گذاشتم. بعد کم کم جایی شکل گرفت به نام خانه تئا‌تر دانشگاهی که از من خواست کارگاهی برای دانشجویان بگذارم که حدود ۴۰ نفر شرکت کردند و ۱۰ روز ما هفت تکنیک تئا‌تر شورایی را کار کردیم و آخرش به بچه‌ها گفتم دوست دارید که این روش‌ها را ببریم بین مردم محک بزنیم؟ که خیلی‌ها گفتند بله و از همان‌جا نطفه تئا‌تر شورایی تهران شکل گرفت. رفتیم در دانشگاه‌ها اجرا کردیم و براساس‌‌ همان مسائل مردم را در اجرا‌ها مشارکت می‌دادیم.

تئا‌تر شورایی انرژی تئا‌تر را آزاد می‌کند

او با اشاره به نقش تئاتری بودن این آموزش‌ها گفت: تمام اهمیتش به خاطر همین وجه تئاتری بودنش است. در واقع تئا‌تر شورایی می‌گوید که ما همه بازیگر هستیم نه فقط عده خاصی و همه‌جا هم صحنه تئا‌تر است نه فقط پلاتوهای نمایش. وقتی این پتانسیل و انرژی را آنقدر محدود کردیم نمی‌تواند اتفاق زاینده‌ای بیفتد.

علی ظفر قهرمانی‌نژاد یادآور شد: کاری که تئا‌تر شورایی می‌کند این است که انرژی تئا‌تر را آزاد می‌کند یعنی به امکانی تبدیلش می‌کند که در اختیار همه باشد و همه به عنوان یک ابزار ارتباطی از آن استفاده کنند البته با زیبایی‌شناسی خاص خودش. زیبایی‌شناسی تئاترهای کاربردی در شکل عامش و به صورت خاص تئا‌تر شورایی با زیبایی‌شناسی تئاترهای مرسوم قطعا تفاوت‌هایی دارد.

او خاطرنشان کرد: آنچه اتفاق می‌افتد تئا‌تر است به اضافه مشارکت تماشاگر برای تغییر؛ یعنی همه عناصر یک درام در هر اجرای شورایی هست. در آن شخصیت اصلی، کشمکش، بحران و وضعیت تراژیک و فراز و فرود وجود دارد اما یک فرق اساسی دارد که چیزی را به تئا‌تر مرسوم اضافه می‌کند آن هم این است که اگر بتوانیم کل اجرا را به عنوان یک مساله درنظر بگیریم آن وقت می‌توان امید داشت تماشاگران در حل مساله باشند و منفعل نباشند و در آن اجرا مشارکت کنند.

این کارگردان تئا‌تر با اشاره به هفت تکنیک موجود تئا‌تر شورایی، گفت: معمولا در دنیا تکنیک «مجادله» خیلی جذاب است و طرفدار دارد. چون مسائل اجتماعی را در هرجایی با هر کسی می‌توان طرح کرد؛ خیلی اجتماعی‌تر است ولی تکنیک‌های دیگر هم جذابیت خود را دارد. مثل رنگین‌کمان آرزو که من خیلی در کارگاه‌هایم استفاده می‌کنم و بیشتر یک شیوه فرایندی و جزو نمایش‌های کاربردی است و لازم است در محوطه بسته و فضای اعتماد اجرا شود.

قهرمانی‌نژاد یادآور شد: تکنیک دیگری که نتایج فرهنگی خیلی تاثیرگذاری دارد، شیوه نامرئی است که در آن بین مردم می‌رویم و بدون اینکه آن‌ها بدانند وارد بازی و نمایش و مشارکت فعالانه می‌شوند. ما چندین بار در این هشت سال از آن استفاده کردیم.

او دریافت بازخورد از تئا‌تر شورایی را یکی از خوبی‌های آن دانست و گفت: متاسفانه تاکنون ارزشیابی به شیوه سیستماتیک نشده و هرچه بوده در حد گزارش‌هایی است که از نتایج و علل آن از اجرا‌ها شده که آن را در سایت شورای تئا‌تر تهران می‌بینید. اما خیلی مشخص و براساس فرم مشخص ارزشیابی نشده است گرچه در مورد تئاترهای کاربردی و به ویژه تئا‌تر شورایی باید این کار انجام شود.