لالجین ثبت جهانی شد، سفالگران همچنان در انزوا
لالجین درحالی هفته گذشته به ثبت جهانی رسید که بی‌ینال سفال و سرامیک در حدود چهار سال است برگزار نشده و هنرمندان این رشته با مشکلات زیادی روبرو بوده و در انزوا بسر می‌برند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، سفال و سرامیک به دلیل قدمت هشت هزار ساله به سمت هنرهای سنتی سوق داده شده و زیرمجموعه هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی به‌شمار می‌آید، اما قدیمی‌ترین خط‌نوشته‌ها، مجسمه‌ها، گرافیک‌های دیوارنوشته‌ها از جنس سفالین بوده و این هنر را می‌توان مادر هنرهای تجسمی دانست، از همین رو بخشی از این هنر زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است.
هفته گذشته یک اتفاق خوب برای هنر و صنعت سفال کشور اتفاق افتاد و آن هم جهانی شدن شهر لالجین (پایتخت سفال ایران) در استان همدان و ثبت آن در سازمان یونسکو بود اگرچه مسئولان دولتی در ثبت جهانی این شهر تلاش‌های بسیاری را برای معرفی آن انجام دادند اما شیرینی این خبر برای اهالی سفال و سرامیک خیلی هم دوام نداشت چراکه مشکلات زیادی گریبانگیر هنرمندان فعال این حوزه بوده و آنها با رفتارهای دوگانه‌ای از سوی مسئولان چه در حوزه میراث فرهنگی و چه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روبرو هستند.
بهزاد اژدری (رئیس انجمن سفالگران) در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا؛ با انتقاد از سیاست‌های دولت، گفت: سفال و سرامیک یکی از هنرهایی است که در حال حاضر نادیده گرفته شده و توجهی به آن نمی‌شود. عدم برگزاری بی‌ینال‌های سفال و سرامیک، نبود چشم‌انداز روشن برای این هنر در برنامه‌های دولت، قطع بودجه از سوی وزارت ارشاد باعث منزوی شدن هنرمندان این رشته شده است.
سفال معاصر ایران شناخته شده نیست
منیژه آرمین (سفالگر) درباره با بیان اینکه سفال به عنوان یک هنر هنوز شناخته نشده، اظهار کرد: یکی از دلایل این موضوع این است که هنرمندان سفالگر انزواطلب هستند و هر کس در گوشه‌ای برای خود کار می‌کند و یک فعالیت اجتماعی واقعی و تقابل کاری در بین آنها وجود ندارد.
او ادامه داد: مسئله مهم دیگر در این زمینه این است که مسئولین ما سفال را نمی‌شناسند البته در هنگامی که با آثار سفالی مواجه می‌شوند بسیار هم از آن تعریف می‌کنند اما متاسفانه این هنر و روحی که در سفال نهفته است را نمی‌شناسند.
این هنرمند با اشاره به انتخاب لالجین به عنوان شهر سفالی جهان، افزود: این اتفاق خوبی است، اما کافی نیست و عده‌ای از صاحبنظران این هنر که بی‌غرض و بی‌طرف باشند باید این هنر را به مردم بشناسانند و غیر از جنبه‌های کاربردی سفال، جنبه‌های هنری آن نیز به مردم شناخته شود.
آرمین با بیان اینکه هنرمندان سفالگر در عرضه آثارشان مشکل دارند، خاطر نشان کرد: باید آثار هنری سفال به جهانیان و حتی مردم کشورمان معرفی شود تا هنرمندان سفالگر نیز از انزوا بیرون آیند.
سهیلا نقی‌زاده (مسئول پژوهشکده هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی) نیز گفت: با تلاش اساتید این رشته هنر سفالگری به دانشگاه‌ها راه پیدا کرد درحالی‌که در گذشته به عنوان یک هنر پیش‌پا افتاده بود ولی امروز در سطح عالی دانشگاه‌ها این رشته تدریس می‌شود. دیدگاه دولت هم نسبت به این هنر بسیار بهتر شده است.
ابتدا مشکلات اقتصادی برطرف شود
ایران زادگاه اصلی سفال و سرامیک در دنیا است و تاریخ درخشانی در این زمینه دارد اما امروز در شهرهای کشورمان کمتر اثری از این هنر هزاران ساله در میادین و خیابان‌های اصلی شهر دیده می‌شود و این امر توجه بیشتر مسئولان فرهنگی و هنری کشور در معرفی این هنر به مردم را می‌طلبد.
محمد مهدی انوشفر (سفالگر و استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران) با بیان اینکه همه رشته‌های هنرهای تجسمی در محرومیت به‌سر می‌برند اما این مسئله درباره سفالگری بیشتر احساس می‌شود، گفت: در بخش فرهنگی با مشکلات عدیده‌ای، مانند مسائل اقتصادی روبرو هستیم. ابتدا باید این مسئله حل شود.
او با اشاره به شهری در جنوب فرانسه که از نظر سفال بسیار پیشرفته است، گفت: متاسفانه امروز ظروف چینی وارداتی بیشتر در ایران مورد استقبال واقع می‌شود. وضعیت به قدری بغرنج شده که حتی پایتخت سفال ایران نیز از این آفت دور نمانده و شاهد ورود سفال‌های چینی به لالجین و فروش بالای آن هستیم.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه هنر سفالگری هنری هزاران ساله در کشور ما هست، افزود: سفالگران لالجین به صورت سنتی کار می‌کنند و این حرفه به صورت موروثی در خانواده‌های آنان ادامه دارد درحالی‌که این هنر امروز به صورت آکادمیک در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود.
این هنرمند با اشاره به اینکه ما در زمینه سفالگری فرهنگ درخشان و بی‌نظیری داریم، تصریح کرد: اگر این هنر پیشرفت کرده و تا امروز ادامه داشته به دلیل این بود که مردم ارتباط تنگاتنگ و مستقیمی با هنرمند داشته‌اند.
انوشفر با اظهار تاسف از اینکه ارتباط بین مردم و هنرمند کمرنگ شده، تصریح کرد: امروز هنر سفالگری به صورت صنعتی درآمده و کارخانه‌ها محصولات سفالی را آماده می‌کنند و متاسفانه مردم بین اثری که با دستان یک هنرمند خلق شده و آنچه در کارخانه آماده شده، تفاوتی قایل نیستند.
در دولت‌های نهم و دهم آثار زیادی از سفالینه‌ها از بین رفت
او با اشاره به اینکه در دولت‌های نهم و دهم هنر سفالگری به شدت دچار آسیب شد و آثار بسیاری از بین رفت، گفت: در دولت یازدهم توجه بیشتری نسبت به این هنر شد البته مدیران دولتی ما، مدیران متعهد هستند نه متخصص. انتخاب لالجین به عنوان شهر سفال جهان یک اتفاق بسیار خوب است، اما مسئولان دولتی در کنار معرفی هنر ایران و ثبت شهرهایی مانند لالجین در جهان؛ بهتر است به هنرمندان تمام رشته‌های هنری توجه کرده و با برگزاری جشنواره‌ها و بی‌ینال‌ها فرصت را برای حضور همه هنرمندان در عرصه‌های مختلف هنری ایجاد کنند.