بافت‌های تاریخی بیرحمانه نابود می‌شود؛ معماران دست به کار شوند
اطهاری با بیان اینکه هرچند در زمینه بافت‌های تاریخی برخی اقدامات مناسبی مانند آنچه در خانه وارطان یا میدان مشق اتفاق افتاده، گفت: اما متاسفانه شاهدیم بیشتر بافت‌های تاریخی ما بیرحمانه در حال نابودی است و جای خود را به پاساژهای تجاری میدهند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، کاربرد مفاهیم پایداری و اهداف توسعه پایدار در جهت کاهش اتلاف انرژی وآلودگی محیط زیست در معماری، مبحثی به نام معماری پایدار را به وجود آورده است. در این نوع معماری، ساختمان نه تنها با شرایط اقلیمی منطقه خود را تطبیق می‌دهد، بلکه ارتباط متقابلی با آن برقرار می‌کند و بوم محله‌ها را می‌توان تجسم واقعی سه المان معماری پایدار، محیط زیست، اقتصاد و اجتماع دانست. این برنامه از کشورهای اروپایی شروع شده است و با ابتکار عمل دولت‌ها و موسسه‌های خصوصی وارد ساخت و ساز اکو محله‌ها شده‌اند.
سیدجمال اطهاری درباره تاثیرات بوم محله در فضای شهری اظهار کرد: بوم‌محله‌ها به دلیل فضاهای شهری و زندگی شهری حالت ضد و نقیض و دوگانه‌ای در افراد ایجاد می‌کند و عملکرد افراد در این جامعه‌ها با احساسات آنها هم‌‌خوانی ندارد و ناراحتی روحی که در شهرهای بزرگ بسیار زیاد است، از این‌جا ناشی می‌شود.
او ادامه داد: بوم‌محله‌ها در راستای اهداف توسعه پایدار ساخته می‌شود و توجه ویژه‌ای به ابعاد اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و طبیعتا اقتصادی است و به انگیزه‌های شهروندان بهای بیشتری داده می‌شود و جایگاه بهتری پیدا کنند و نتیجه آن این است که تنش در میان شهروندان کمتر شده و به راحتی زندگی می‌کنند و بتوانند بیشتر در ساختار زندگی شهرنیشینی مشارکت داشته باشند.
این معمار بناهای تاریخی را بخشی از هویت یک شهر دانست و افزود: افراد به این بناهای تاریخی تعلق خاطر دارند و این بناهای در حقیقت گذشته یک مردم است و تداوم زندگی شهری در حفظ بناهای تاریخی خلاصه می‌شود. ما در سراسر دنیا بوم‌محله‌هایی را داریم که محله‌های تاریخی هستند که دیگر جوابگوی احتیاجات به روز ساکنین خود نیستند و دولت‌ها این محله‌ها را به روز کرده و برای زندگی مدرن آماده می‌کنند به طورمثال یک بیمارستان قدیمی متعلق به اوایل قرن 15 در پاریس تبدیل به یک بوم محله شد.
او در این‌باره توضیح داد: دو عنصر اصلی برای مسئولان شهرسازی این بود که در ابتدا این محل جوابگوی نیازهای ساکنین فعلی باشد و همچنین جوابگوی نیازهای افرادی باشد که هویت تاریخی خود را حفظ کرده باشد.
این استاد دانشگاه معتقد است؛ مهمترین مسئله در ساختمان‌ها و بناهای تاریخی مصرف بالای انرژی است و ادامه داد: در طرح بوم محله با بهسازی این ساختمان‌ها مصرف انرژی و بالتبع گاز co2 پایین می‌آید و میزان آلودگی‌های کلی مانند گازهای گلخانه‌ای پایین می‌آید و به بهبود محیط‌زیست کمک می‌کند.
اطهاری تصریح کرد: این ساختمان‌های قدیمی با مصالح بادوامی ساخته شده و خراب کردن و از نو ساختن آن انرژی بر است به همین دلیل حفظ بناهای تاریخی از چند جنبه مقرون به صرفه اقتصادی و فرهنگی و هویتی است و این مسئله‌ای است که ما به شدت در سازمان عمران و بهسازی مطرح کرده‌ایم و بافت‌هایی مانند اودلاجان، هرندی، سنگلج و ... پتانسیل‌های عظیمی از نظر هویتی، ارزشی و حفظ و نگهداری برای جذب توریست است.
او توضیح داد: هرچند در زمینه بافت‌های تاریخی برخی اقدامات مناسبی مانند آنچه در خانه وارطان یا میدان مشق اتفاق افتاده است اما بیشتر بافت‌های تاریخی ما بیرحمانه در حال نابودی است و جای خود را به پاساژهای تجاری میدهند.
این معمار با بیان اینکه ما می‌توانیم برای اینکه به یک معماری پایدار و در نتیجه یک شهر پایدار برسیم از تجربه‌های دیگر کشورها استفاده کنیم تصریح کرد: تصمیم‌گیرنده‌های اصلی دولت در سطوح بالا به خوبی به این مسئله آگاه هستند که هیچ کدام از نهادها مانند دولت، شهرداری‌ها، مردم و بخش‌خصوصی به تنهایی قادر نیستند که یک شهر پایدار را ایجاد کنند.
او ادامه داد: می‌توانیم از تجربه مدیریتی کشورهای دیگر استفاده کنیم و همه بخش‌های مربوط در این زمینه مانند شهرداری، دولت، مردم و بخش‌خصوصی نیروهای خود را ادقام کنند به شکلی که هر کدام از این‌ها منافع‌شان حفظ شود چراکه به دلیل سرمایه‌گذاری همه این گروه‌ها مسئولیت‌پذیر می‌شوند.
اطهاری خاطرنشان کرد: اشتراک بازیگران مختلفی که در تولید فضای شهری سهیم هستند از نظر هزینه، استفاده و بهره‌وری و وقت و انرژی که می‌گذارند سودمند خواهد بود و طبیعتا ما نیاز داریم به فضاهای تجاری و سرمایه‌ای که در این بخش در جریان است. و می‌توانیم در برخی از محله‌ها مانند سیروس و اطراف بازار که فضاهایی برای ساخت و ساز دارند می‌توانیم با استفاده از معماران با تجربه طرح‌هایی با حساسیت نسبت به معماری سنتی ارائه دهیم.
او با بیان اینکه طراحان می‌توانند طرح‌هایی ارائه دهند ارزش‌های معماری سنتی را ارائه دهند، افزود: با الهام از فضاهای تیم‌چه‌های بازار فضاهای تجاری تولید کنند و در کنار آن بافت‌های مسکونی در کنار آن داشته باشند مانند گذشته که هویت شهری ما اینگونه بوده که همیشه این بافت‌ها با هم ادغام بوده‌اند. و روح شهر در این فضاها منعکس بوده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بوم محله‌ها در حقیقت نوعی از برنامه‌ریزی شهری است، توضیح داد: در گذشته شهرهای سنتی ما مانند اصفهان، شیراز و ... در واقع برنامه‌ریزی شهری به شیوه مدرن را نداشته‌‌اند و به صورت ارگیناتوری برنامه‌‌های شهری را تدوین می‌کند و تجربه هم نشان داده است که از فضاهای شهری استفاده بهینه نشده است.
اطهاری در پایان با ابراز تاسف ازاینکه در ایران حتی یک پروژه بوم‌محله نداریم، ادامه داد: منظور از بوم‌محله‌ها در حقیقت بکارگیری ابزار نوین است. در برنامه‌ریزی نوین شهری ما کاربری‌های زمین مشخص می‌شود و بوم‌محله‌ها فضایی برای تولید معماری پایدار هستند و بوم محله یعنی ابزار برنامه‌ریزی از نوع مشارکتی است و بسترسازی برای معماری پایدار.