چرا آخرین درنا بازمی‌گردد؟/ کتابی در حمایت از محیط زیست
شمس آقاجانی به زودی مجموعه‌ای به نام «چرا آخرین درنا بازمی‌گردد» را توسط نشر بوتیمار منتشر می‌کند که دارای یک شعر بلند و یک مجموعه متن است.
شمس آقاجانی درباره مجموعه آماده انتشار خود «چرا آخرین درنا باز می‌گردد» به خبرنگار ایلنا گفت: آخرین کتاب شعرم، با نام «چرا آخرین درنا باز می‌گردد» را قرار است نشر بوتیمار منتشر کند. این کتاب یک شعر بلند است به اضافه‌ی چندین متن که با عنوان «برای مطالعه‌ی بیشتر» در انتهای کتاب آمده است. برخی از این متون تألیفی و برخی دیگر را از منابع دیگری اتخاد کرده‌ام.
او در رابطه با «درنا» و سفر آنان از سیبری به ایران بیان کرد: درناها گروهی از پرندگان بودند که از سیبری به تالاب فریدون‌کنار می‌آمدند. این گروه کم کم شکار شدند یا به نوعی از بین رفتند تا اینکه دو تا از آنان باقی ماندند که یکی از آنان شکار شد یا به گونه‌ای از بین رفت. درنای باقیمانده دو سال به ایران نیامد و بعد از آن باز مهاجرت خود را به تنهایی از سرگرفت و امروز نزدیک هشت سال است که مسیر پنج هزار کیلومتریِ پرخطری را از شمال سیبری طی می‌کند و به ایران می‌آید.
این شاعر با اشاره به اینکه مهاجرت این درنای باقیمانده، یکی از موتیف‌های کتاب است، اظهار کرد: تم اصلی این اثر مرگ، زندگی و جستجوی جاودانگی است و دارای موتیف‌های مختلفی است که یکی دیگر از آنها داستان «گیل گمش» است.
وی افزود: «گیل گمش» کهن‌ترین حماسه‌ی بشری است که به‌صورت مکتوب به دست ما رسیده و مربوط به پنج هزار سال قبل است. یک سومِ گیل گمش انسانی و باقیمانده خدایی بوده است و همین یک سوم، باعث می‌شود که او میرا باشد و مانند خدایان نامیرا نباشد. موتیف سوم کتاب هم زندگیِ خودم است.
آقاجانی در رابطه با متن‌های موجود در بخش پایانی کتاب گفت: این موتیف‌ها در واقع ظاهر محتوای کتاب است. بندهای شعر ظاهراً با موضوعاتی که از آنان سخن گفتم مرتبط است اما این ارتباط ظاهری است. این متن‌ها به ما می‌گویند که ما تحت تأثیر متون بی‌نهایت زیادی در اطرافمان قرار می‌گیریم.
او ادامه داد: این ارتباط همیشه وجود دارد. گاهی آن را می‌دانیم و گاهی نمی‌دانیم. دانستن یا نداستن آن خود تأثیرات متفاوتی دارد. اگر متن‌های پایان کتاب خوانده شود، شما برداشت دیگری از شعر دارید و اگر نخوانید، برداشت متفاوتی خواهید داشت. خواندن این متن‌ها می‌تواند به تحلیل شعر کمک کند.
این شاعر در پایان سخنان خود با اشاره به اینکه این اثر در راستای حمایت از محیط زیست نیز نگاشته شده است، گفت: در متون پایان کتاب درباره‌ی مقوله‌ی شکار و مهاجرت پرندگان نیز صحبت کرده‌ام و در واقع روی آن یک کار تحقیقی انجام گرفته است. امیدوارم با دقتی که در نگارش این متن‌ها داشته‌ام مخاطبانی که آگاهی ندارند به آگاهی برسند و مسئولان نیز به حفظ محیط زیست و پرندگان مهاجری مانند درناها توجه بیشتری کنند.