سود غیرمستقیم فروش آثار به خالق اثر و دیگر هنرمندان میرسد
مدیر حراج تهران گفت: اثری که در حراج ارائه می‌شود حتی اگر عواید آن به جیب مجموعه‌دار رود؛ در نهایت سود غیرمستقیم متوجه هنرمند خالق اثر و دیگر هنرمندان می‌شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا؛ علیرضا سمیع‌آذر در ادامه نشست خبری پنجمین دوره حراج تهران در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه جریان منتقد حراج تهران انتقادهای متعددی با سرفصل‌های متنوعی به حراج تهران داشته است از جمله اینکه حراج تهران با اکسپو مقایسه می‌شود؟ اظهار کرد: مقایسه حراج تهران با اکسپو درست نیست چراکه عنوان اکسپو عنوان دقیقی نیست رویدادی که مرکب از تعدادی غرفه متعلق به گالری‌های مختلف که آثار هنرمندانی را ارائه می‌دهند؛ آرت فر است و اکسپو نیست و اکسپو به حوزه‌های صنعتی و معماری گفته می‌شود.
او ادامه داد: حراج با آرت‌فر نیز کاملا متفاوت است در آرت‌فر برگزارکننده آثار را معرفی نمی‌کند بلکه یک مجموعه گالری معرفی می‌شود. درحالیکه در حراج خود حراج‌گذار آثاری را معرفی می‌کند و نوع‌کار و مکانیزم عمل آنها متفاوت است. و تنها تشابه این است که هر دو در حوزه اقتصاد هنر و خرید وفروش آثار هنری فعال هستند.
مدیر پنجمین دوره حراج تهران درباره استفاده از بازیگران وچهره‌های سینمایی در حراج تهران گفت: آقای کیانیان که تا سال گذشته اجرای حراج را برعهده داشتند به دلیل اینکه با حراج آشنا هستند اجرای آن را برعهده داشتند. همچنین آقای پاکدل یک چهره هنری هستند و سال‌ها در تئاتر شهر فعالیت داشتند و بیشتر از نظر من یک شخصیت فرهنگی هستند.
سمیع‌آذر در پاسخ به این سوال که حراج تهران به نوعی به رخ کشیدن ثروت است و نوعی اشرافی‌گری را ترویج می‌کند، اظهار کرد: هنر والاترین گوهر انسانی است و بهترین جلوه ظهور الهی در انسان خلاقیت و آفرینش است و کسی که مبادرت به این کار می‌کند معنوی‌ترین کنش انسانی را انجام می‌دهد این کار بسیار ارزشمند است و هر چقدر قیمت این مقوله بالا رود قیمت انسانیت بالا رفته است.
او افزود: اگر چیز دیگری غیر از این قیمت پیدا کند مورد سوال است نه هنر و آفرینش هنری. باید گفت چرا چیزی غیر از هنر ارزش دارد. و ارزش معنوی که بشریت به هنر می‌دهد آن را با ارزش می‌کند و این یک منزلت والا و پایدار است و ما هنوز در ابتدای راه هستیم و قیمت آثار باید خیلی بیش از این باشد همانطور که در انگلستان یک اثر هنری از قیمت کاخ ملکه الیزابت بیشتر است. هنر اشرافی‌گری نیست و هنرمند به شیوه خود ارزشهای معنوی و روحانی را تبلور می‌بخشد.
مدیر پنجمین دوره حراج تهران درباره شفافیت حراج تهران گفت: این یک سوء‌تفاهم است اگر کسی از حراج تهران اثر می‌خرد اگر مایل باشد می‌تواند اعلام کند در غیراینصورت حراج‌گذار نمی‌تواند اسامی را اعلام کند و این اتفاق نه تنها در حراج تهران بلکه در همه حراج‌های بین‌المللی اتفاق می‌افتد.
سمیع‌آذر با بیان اینکه حراج به دنبال محرمیت است؛ تصریح کرد: این مسئله شخصی است و اگر خریداری مایل باشد اعلام می‌کند چراکه برای یک مجموعه‌دار تبعاتی را به همراه دارد و هیچ جای دنیا این افشاگری انجام نمی‌شود. البته اگر مقام مسئولی مایل به رسیدگی باشد قطعا تمام موارد به اطلاع آنها خواهد رسید. رسانه‌ای کردن خریدها اتفاقی نیست که در هیچ حراجی صورت بگیرد.
او ادامه داد: اگر منظور نوع برگزاری حراج باشد که کاملا شفاف است و جمع وسیعی از اصحاب رسانه در روز حراج حضور داشتند و همه دیدند که مکانیزم حراج تهران چگونه است و می‌توانند قضاوت کنند که این وضعیت از چه ضعف‌ها و نقاط قوتی برخوردار است. برگزاری حراج بسیار شفاف بود و هم‌اینکه ما پاسخگوی سوالات شما هستیم دلیلی بر شفافیت حراج تهران است.
مدیر پنجمین دوره حراج تهران در پاسخ به این سوال که هنرمندان ارزشی در حراج تهران حضور ندارند، گفت: هنرمند ارزشی واژه‌ای است که تعریف روشنی ندارد و ما دقیقا نمی‌دانیم کدام هنرمند ارزشی است چون از اسرار زندگی او باخبر نیستیم و از نظر دیگران نیز نسبت به او مطلع نیستیم و کار ما این نیست که برویم تحقیق کنیم که هنرمندی ارزشی است یا نه کار ما این است که هنر ارزشی را وارد حراج کنیم و در آثاری که ارائه شد هنر ارزشمند بسیار دیده می‌شد.
سمیع‌آذر ادامه داد: برخی از کارهایی که رکورد بالایی را در حراج تهران زدند مانند کار آقای فرشچیان آکنده از معنویت هستند و ریشه در هنر سنتی و نگارگری دارند و هم اینکه از ارزشهای معنوی و اسلامی دفاع می‌کنند. و هنر برای هنر نیستند بلکه هنر برای ارزشهای والا هستند.
مدیر پنجمین دوره حراج تهران درباره مرحله دوم حراج و اینکه براساس شنیده‌ها در این حراج از جوانان استفاده می‌شود، گفت: ما با مشاهده رونق نسبی مارکت هنر متوجه شدیم که از امسال این فرصت پیش آمده که حراج را قدری تخصصی‌تر کنیم و از یک حراج در سال آن را به دو حراج تبدیل کنیم و تقسیم بندی به این صورت است که دور اول دربرگیرنده آثار کلاسیک و مدرن باشد و حراج دوم در برگیرنده آثار مدرن و معاصر باشد.
اوبا بیان اینکه محوریت در حراج نخست هنر مدرن باشد و محوریت در حراج آذرماه هنر معاصر است و این به پیر یا جوان بودن هنرمندان مربوط نمی‌شود. بلکه به ماهیت هنر مدرنیستی و هنر معاصر و تعاریف آن بازمی‌گرد، ادامه داد: با این تعریف افرادی مانند فرهاد مشیری، پیل آرام در هنر معاصر قرار می‌گیرند بنابراین کارشان در حراج آذرماه ارائه خواهد شد.
سمیع‌آذر در پاسخ به این سوال که چقدر از مبالغی که در حراج تهران برای آثار پرداخت می‌شود به هنرمند تعلق می‌گیرد، اظهار کرد: اثری که در حراج ارائه می‌شود ممکن است از طریق هنرمند معرفی شده باشد و گاهی هم مجموعه‌دار آن را ارائه می‌دهد حتی اگر از طریق مجموعه‌دار معرفی شود و عواید آن به جیب مجموعه‌دار رود در نهایت سود غیرمستقیم متوجه هنرمند خالق اثر و دیگر هنرمندان می‌شود.
او ادامه داد: اگر هنرمندی اثرش در حراج به قیمت قابل توجهی به فروش برسد پولی را مستقیم دریافت نکند در نهایت با ارتقای قیمت فروش دیگر آثارش درآمد قابل توجهی به او میرسد از طرف دیگر مجموعه‌دار نیز وقتی متوجه شود این اثر برایش سودآور بوده این کار را ادامه می‌دهد و مبادرت به خرید آثار هنری آن هنرمند می‌کند و به این ترتیب پول دوباره به هنرمند میرسد. حتی اگر کسانی سود ببرند این سود دوباره وارد چرخه هنر می‌شود و هنرمندان مستقیم و غیرمستقیم بهره‌مند می‌شوند از فروش آثارشان و برای همین است که هنرمندان علاقه زیادی به حضور در حراج تهران دارند.
مدیر پنجمین دوره حراج تهران درباره حضور هنرمندان جوان که با گالری خاصی در ارتباط نیستند در حراج تهران، گفت: حراج تهران مستقیم به هنرمندان مراجعه نمی‌کند جز هنرمندانی که در حراج‌های داخلی و خارجی شناخته شده هستند و آثار آنها تبدیل به مارکت شده‌است اما هنرمندان جوان در هیچ‌جای دنیا با حراج‌ها ارتباط ندارند بلکه حراج‌ها سعی می‌کنند در ارتباط با گالری‌ها در وهله اول و مجموعه‌داران استعدادهای جدید و پدیده‌ها را کشف کنند چراکه حراج محلی برای کشف هنرمند نیست بلکه مکانی برای معرفی هنرمند کشف شده است.
سمیع‌آذر درباره قیمت‌گذاری آثار در حراج تهران گفت: قیمت‌گذاری در حراج با قیمت‌گذاری در گالری و مکان‌های دیگر متفاوت است قیمت‌های حراج باید موثق باشد و براساس سلیقه شخصی نیست. تلاش ما این است که به قیمت‌های رسمی که اثر یک هنرمند دست پیدا کرده استناد کنیم و با توجه به اینکه اثر یک هنرمند در فروش‌های رسمی در گالری‌ها و حراجی‌های دیگر به چه قیمت‌هایی دست پیدا کرده اثری را قیمت‌گذاری می‌کنیم.
او با بیان اینکه ما به فروش‌های خصوصی برای قیمت‌گذاری آثار توجه نمی‌کنیم، گفت: قیمت‌های حاصل شده در حراج‌های داخل و خارج از کشور را بررسی می‌کنیم و هیچ‌کس به اندازه کارشناسان حراج تهران تسلط روی قیمت‌های رسمی ندارند و به همین دلیل خیلی از گالری‌داران و مجموعه‌داران به کارشناسان ما مراجعه می‌کنند.
او درباره قیمت‌گذاری آثار هنرمندان کلاسیک اظهار کرد: برای قیمت‌گذاری این آثار استناد می‌شود به آثار هنرمندانی که هم‌وزن آنها بوده وفرصت‌هایی را بدست آورده و قیاسی می‌کنیم که به‌طور مثال سهیلی و حیدریان در قیاس با دیگر شاگردان کمال‌الملک آثار آنها به چه قیمتی فروش رفته و بنابراین آثار آنها قیمت‌گذاری می‌شود.
مدیر پنجمین دوره حراج تهران در پاسخ به این سوال که اثر واگذار شده در حراج منافع آن به مالکیت معنوی اثر یعنی خالق اثر نمی‌رسد و چون آثار مالکیت خاصی ندارد و مجموعه‌داران بین خودشان آثار را خرید و فروش می‌کنند آیا یک تجارت در این بین در حال شکل‌گیری نیست؟ اظهار کرد: وقتی قیمت یک هنرمند بالا می‌رود هنرمند با فروش آثار مشابهش قیمت آنها را نیز ارتقا می‌دهد. البته ما در حراج تهران سعی داریم که قیمت‌ها را پایین نگه داریم بنابراین فرصت‌هایی را قبل از حراج ایجاد می‌کنیم تا خریداران با هم صحبت کرده و اگر یک اثر را می‌خواهند باهم صحبت کنند و در نهایت یکی از آنها در حراج حضور نداشته باشند تا قیمت‌ها بالا نرود. به عقیده من مجموعه‌داران سعی ندارند تا قیمتی را بالا ببرند مخصوصا در حراج اخیر که آثار هنرمندان به تعداد زیاد در دست مجموعه‌داران نیست. و طرفدار افزایش آرام قیمت‌ها هستیم چراکه افزایش هیجانی قیمت‌ها برای همه بد است.
او ادامه داد: قطعا در هیچ حراجی اگر عده‌ای به قصد بالا بردن قیمت اثر یک هنرمند اقداماتی را انجام دهند جلوی آن گرفته می‌شود و البته مجموعه‌داران هوشمند هستند و در حراج‌های دیگر نیز شرکت دارند و متوجه می‌شوند که قیمت‌ها به صورت و اقعی بالا می‌رود یا کاذب.
سمیعی‌آذر در پاسخ به این سوال که اثری در یک دوره به قیمیتی پایین‌تر فروش رفته و در سال بعد همان اثر قیمت بالاتری فروش رفته است، گفت: کار سهراب سپهری که امسال 3 میلیارد فروخته شد مشابه کار سال گذشته است که 2میلیارد و 800 میلیون تومان فروخته شد بنابراین رشد معقولی داشته و ده درصد افزایش پیدا کرده که با توجه به تورم اصولا سهراب گران نشده است.
او ادامه داد: هنرمندانی هم هستند که کار مشابهی در حراج داشتند مانند وزیری مقدم که در این حراج گران‌تر از سال گذشته به فروش رفت. درحالیکه کار سال گذشته کم و بیش قابل قیاس با اثر امسال بود ولی این اثر با قیمت بیشتری به فروش رفت. هیچ‌کس از قیمت‌هایی که به طور ناگهانی افزایش پیدا کرده سود نمی‌برد. بلکه همه در یک اتفاق نظر موافق هستند که قیمت‌ها آرام و منطقی رشد پیدا کند.
مدیر پنجمین دوره حراج تهران در پاسخ به این سوال که چند درصد از آثار فروخته شده در حراج تهران از مجموعه‌داران تهیه شده و چند د رصد از هنرمندان بوده است گفت: در این حراج بیش از 70 درصد هنرمندان در قید حیات نیستند و از کسانی که در قید حیات نیستند ما دو یا سه اثر از خانواده ایشان گرفتیم اما باقی آثار از مجموعه‌دار گرفته شده پس این حراج نباید مصداق پرسش شما باشد.
او ادامه داد: از میان 30 درصد باقی مانده که اثر از هنرمند گرفته شده بیش از نیمی از آثار از هنرمند گرفته شده اما در حراج بعدی که هنرمندان جوان‌تر هستند و بیش از 90 درصد در قید حیات هستند شانس بیشتری داریم تا مستقیم از هنرمند اثر را تهیه کنیم و پیش‌بینی ما این است که در آن حراج بیش از 70 درصد از هنرمندان و کمتر از 30 درصد از مجموعه‌داران آثار را تهیه کنیم.
سمیع‌آذر درباره فاصله حراج تهران با بازار جهانی گفت: هنر ایران در حراج‌های بین‌المللی مانند دوحه، لندن، پاریس و امارات عرضه می‌شود و ما با مشکل عدم حضور بین‌المللی مواجه نیستیم و معتقدم حضور در حراج‌های بین‌المللی منوط به گسترش شبکه بانکی کشور می‌شود که این امر در حال حاضر وضعیت روشنی ندارد و پول به راحتی به ایران وارد و خارج نمی‌شود. حتی تسهیلاتی برای انتقال اثر به داخل یا آمدن آدم‌ها به ایران مهیا نشده. این افق بلندمدت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شخص وزیر ارشاد که حامی بزرگ هنر و اقتصاد هنر هستند و تلاش دارند تا در آینده موجبات این امر فراهم شود که تهران به مرکز ثقل معاملات فرهنگی در کل منطقه تبدیل شود.
او به آمار فروش حراج‌ها در دنیا و وضعیت حراج تهران نسبت به آن اشاره کرد و گفت: در حراج اخیر تهران 7.5 میلیون دلار اثر فروخته شده و یکبار در سال برگزار می‌شود قدری بیش از این آمار فروش هنر ایران در دیگر حراج‌ها مانند کریستیز و موسسات دیگر است و حدود 8، 9 میلیون دلار آرت ایران سالانه به فروش میرسد.
مدیر پنجمین دوره حراج تهران با بیان اینکه حراج‌ها قابل استناد‌ترین آمارها را دارند چراکه در همان لحظه اعلام می‌شود، گفت: در مجموع 16 میلیون دلار در سه الی چهار سال اخیر حجم فروش سالیانه آثار ما در حراج‌ها است. رقم فروش جهانی کل خانه‌های حراج دنیا 16.5 تا 17 میلیارد دلار است سهم فروش آثار هنری ایرانی در حراج تهران کمتر از یک هزارم است. درحالیکه یکصدم جمعیت دنیا را داریم و قدرت فرهنگی ما بیش از این‌هاست و. سطح وسیعی از جغرافیای فرهنگی منطقه زیر نفوذ ماست درحالیکه در عرصه هنر به یکهزارم دنیا رسیدیم و هنوز راه زیادی را باید طی کنیم.
در پایان خبرنگاری با طرح این مسئله که شما تنها مدیری هستید که در زمینه اقتصاد هنرهای تجسمی سال‌هاست فعالیت می‌کنید و حراج تهران منوط به حضور شماست و بسیاری از نقدها منوط به حضور شما در حراج تهران است پرسید آیا سازو کاری برای حراج تهران در نظر گرفته شده است که یکسال بدون حضور شما برگزار شود، سمیع‌آذر پاسخ داد: قطعا اینگونه نیست چراکه من دوستانی دارم که واقعا در این زمینه کارشناس هستند و تجربه دارند و سال‌هاست از نزدیک فرمت حراج‌هایی مانند حراج کریستیز را دنبال می‌کنند و آنها می‌توانند بدون من این حراج را برگزار کنند و اگر چنین باشد این ضعف من است چراکه نباید همه چیز قائم به شخص باشد.