دلایل اهمیت تاریخ سینما و رمز موفقیت سریال شهرزاد
کارگاه پژوهشی بررسی تاریخ سینما همراه با نمایش فیلم «گراند سینما» با حضور حسن هدایت، کارگردان این فیلم در سالن سینما فردوس موزه سینما برگزار شد.
به گزارش ایلنا، نمایش فیلم «گراند سینما» به کارگردانی حسن هدایت، آغازگر کارگاه پژوهشی بررسی تاریخ سینما بود و پس از آن حسن هدایت کارگردان این فیلم سینمایی، علیرضا خمسه بازیگر سینمای ایران، غلامرضا آذری مدرس دانشگاه در حوزه ارتباطات و سینما و آرش خوشخو منتقد سینما درباره فیلم «گراند سینما» و ضرورت شناخت تاریخ سینمای ایران صحبت کردند.
آرش خوشخو منتقد سینما گفت که فیلم «گراند سینما» از معدود فیلم‌های سینمایی است که سعی در به تصویر کشیدن تاریخ معاصر ایران دارد.
این منتقد در ادامه بیان کرد: فیلم «گراند سینما» روایت تاریخی است که سیر مدرن شدن را بسیار سریع طی کرده است و سینما یکی از پیامدهای همین مدرنیته شدن در ایران بود که متاسفانه سند تصویری یا مکتوب از این تاریخ کم داریم. با توجه به نبود منابع قابل توجه تصویری در این حوزه است که در می‌یابیم کار فیلمسازانی چون حاتمی، هدایت و یا فتحی که با آثارشان تاریخ این کشور را به شکل جذابی به نمایش گذاشته‌اند، مهم است.
حسن هدایت به چگونگی شکل گیری ایده ساخت فیلم «گراند سینما» اشاره کرد و گفت: داستان این فیلم سینمایی به سینماداری در ایران بر می‌گردد. سینما هم مانند هر صنعت هنر دیگری در بدو ورود به کشور با مخالفت‌ها و موافقت‌هایی روبرو شد. بزرگ‌ترین دعواها بر سر بودن یا نبودن سینما، در دوره استبداد صغیر و حکومت محمد علی شاه رخ داد و در همان زمان چد سینما به طور جدی در تهران شروع به کار کرد و رقابت‌های جدی میان سینماداران شکل گرفت. در دوره رضا شاه این رقابت‌ها به اوج خود رسید و حتی باعث قتل چند سینما دار و ربوده شدن اسباب و وسایل سینماها شد.
وی افزود: در آن زمان با مشاوره‌های جمال امید که همواره از تقطه نظرهای او استفاده کرده‌ام، طرح اولیه فیلم «گراند سینما» را نوشتم.
این کارگردان سینما در ادامه با بیان خاطره‌ای از زمان ساخت «گراند سینما» در دوران جنگ گفت: همزمان با شروع فیلمبرداری در تهران با موشک باران روبرو شدیم و یک موشک هم به استودیو ما اصابت کرد و در آن دوران نیمی از جمعیت تهران از شهر بیرون رفته بودند و ما تنها گروه دیوانه و البته عاشقی بودیم که در تهران با آن شرایط فیلم می‌ساخت. جالب آنکه در آن روزهای بحرانی ما مشغول ساختن فیلمی طنز بودیم و بازیگرانی چون عزت الله انتظامی و اکبر عبدی با عشق به هنر بازی پای کار ایستادند.
هدایت به ضرورت آشنایی فیلمسازان جوان با تاریخ سینما اشاره کرد و گفت: آشنایی با تاریخ سینما و تحلیل فیلم‌های تاریخ سینما از آن حیث که ما را با پیشینه سینما آشنا و از تکرار مکررات جلوگیری می‌کند، حائز اهمیت است. بنابراین آشنایی با تاریخ سینما یک ضرورت است. با خواندن تاریخ سینما، سینماگران امروز می‌توانند با اندیشه‌های تصویری و دراماتیک فیلمسازان گذشته آشنا شوند و از تجربیات آنان به خوبی استفاده کنند و دیگر چرخ از نو اختراع نمی‌شود. این دانش باعث می‌شود فیلمسازان جوان از جهت آگاهی و شناخت نسبت به تاریخ غنی شوند و همین امر در مسیر فیلمسازی یاری رسان است.
این کارگردان بیان کرد: از آنجا که منابع پژوهشی درباره تاریخ سینما بسیار کم است و از چند برگ مکتوب هم بیشتر تجاوز نمی‌کند، در فیلمنامه «گراند سینما» تلاش کردیم تا به همان چند برگ روح دراماتیک ببخشیم و درعین حال به روح پژوهش هم وفادار باشیم.
آرش خوشخو در ادامه کارگاه پژوهشی بررسی تاریخ سینما، به اکران فیلم «گراند سینما» در سال 67 در جشنواره فیلم فجر اشاره کرد و گفت: اکران این فیلم سینمایی در کنار آثار با ارزشی از تاریخ سینمای ایران مانند «بایسیکل ران»، «شیرک»، «کشتی آنجلیکا» و ... نشان از غنای اندیشه است. فیلم‌های تاریخ سینما نشان می‌دهد ریشه‌های ما از کجا بوده است و پدران و نیاکان ما در گذشته به چه شکل زیست می‌کرده اند. و به نظرمن رمز موفقیت سریالی چون «شهرزاد» که این روزها محبوبیت زیادی پیدا کرده است، در همین ریشه داشتن‌ها است.
این منتقد افزود: سینما از دهه 30 به عنوان رسانه‌ای فراگیر بر تصورات و هویت پدران و مادرانمان تأثیر گذاشت و این تأثیر به مرور بیشتر و بیشتر شد. سینما تنها رسانه‌ای است که بعد از انقلاب همچنان مورد تأیید قرار گرفت و حمایت‌های سازمان سینمایی و فارابی موجب شد سینما در سالهای دهه 60 مورد توجه قرار گیرد.
هدایت هم در تکمیل صحبت‌های منتقد جلسه گفت: سینمای دهه 60 می‌خواست نگاه تازه‌ای را تجربه کند. نگاهی که گرچه جا برای کار داشت اما بکر بود. جریان این سینما در سالهای بعد تغییر کرد و حرفهای تکراری بسیاری بیان شد. ضمن اینکه فیلم‌های گیشه‌ای حرف اول را زدند و در ادامه فستیوال زدگی شروع شد.
وی افزود: با وجود همه مشکلات در دهه 60، مسئولان فرهنگی با دید بهتری به قضایا نگاه می‌کردند اما هرچه سال‌ها گذشت، نگاه‌ها متعصبانه‌تر شد و استقلال اندیشه به نوعی از دست رفت. در دوره ما سینما در قالب‌های مختلقی چون ماهواره و اینترنت و ... ظاهر شده و اگر امروز نجنبیم و تلاش خود را برای ارائه شکل صحیحی از سینما به کار نبندیم، زیر بهمنی از افکار تصویری که به سمت ما با سرعت سرازیر است، دفن می‌شویم.
غلامرضا آذری مدرس دانشگاه در حوزه ارتباطات و سینما با تاکید بر مغفول ماندن تاریخ سینما در ایران گفت: بیشترین تحقیقات انجام شده در زمینه تاریخ سینمای ایران را مرهون همت و تلاش‌های جمال امید هستیم. جایگاه تاریخ در سینما و سینمای تاریخی در کشور ما مغفول است. حسن هدایت هم با برداشت ظریف و باریک بینانه ای که نسبت به تحقیقات امید داشته است، توانسته در این فیلم بسیار حرفهای ظاهر شود و فیلمی بسازد که نه تنها در زمانه خود بلکه هنوز هم با اهمیت و دیدنی است.
این محقق سینمایی درباره فیلم «گراند سینما» بیان کرد: این فیلم یک پایان نامه سینمایی و ارتباطاتی است و از این پس می‌توان به عنوان یک نمونه آزمایشی برای تحقیقات دانشگاهی از آن یاد کرد.
غلامرضا آذری در ادامه از دو اثر ساموئل خاچیکیان؛ کارگردان صاحب نام سینمای ایران به عنوان برگ برنده دهه 40 نام برد و گفت: خاچیکیان تنها کسی است که وقتی از دلهره و اضطراب در سینمای ایران صحبت می‌شود، باید از او نام ببریم و فکر می‌کنم دو فیلم «من هم گریه کردم» و «قصه شب یلدا» دو اثری هستند که نقطه عطف در کارنامه این فیلمساز محسوب می‌شوند و برگ برنده سینمای ایران در دهه 40 است. فیلم‌هایی که طبقات اجتماعی مختلف و نقش ارتباطات و تعامل انسانی را می‌توان به وضوح در آنها دید.
خوشخو در بخش دیگری از این کارگاه با اشاره به حضور علیرضا خمسه در سینمای طنز ایران گفت: سینمای کمدی امروز با رشته‌ای محکم به سینمای کمدی پیش از انقلاب و سنت روحوضی بر می‌گردد. تنها در دوره‌ای کوتاه، کمدی موقعیت داشتیم که سینما توانست خود را از قفس سنت‌های روحوضی بیرون بکشد و این تلاش در سالهای دهه 60 و 70، تنها حاصل تجربیات و تحصیلات علیرضا خمسه در این حوزه بوده است.
خمسه بازیگر سینمای ایران در پایان کارگاه پژوهشی بررسی تاریخ سینما گفت: فیلم «گراند سینما» سینمایی‌ترین سندی است که برای نمایش در روز جهانی موزه می‌توانست انتخاب شود. به عنوان یک بازیگر طنز درباره چرایی انتخاب درونمایه طنز برای ساخت آثاری در این برهه از تاریخ، باید بگویم که مقاطعی از تاریخ ما به واسطه حضور شخصیت‌هایی کمیک شکل خاصی به خود گرفته است و لحن دیگری را برای به نمایش گذاشتن آنها نمی‌توان متصور شد.
خوشخو در پایان این جلسه بار دیگر یادآور شد: خوشحالیم که در روز جهانی موزه توانستیم فیلم «گراند سینما» که اثری قابل توجه درباره تاریخ سینما است را در موزه سینما ببینیم.
محمد حیدری مدیرعامل موزه سینما به عنوان میزبان در کارگاه پژوهشی بررسی تاریخ سینما حضور داشت و طبق برنامه ریزی انجام شده قرار است از این پس کارگاه‌های پژوهشی در حوزه‌های مختلف سینما در موزه سینما برگزار شود.