دولت اجازه‌ی فعالیت به پژوهشگران مستقل نمی‌دهد/ سنگ‌اندازی در برابر تاسیس سمن‌ها
افشین محمدباقر طباطبایی می‌گوید: مسئولان درگیر آیین‌نامه‌ها و بروکراسیِ اداری هستند به همین جهت پژوهشگر مستقل را نمی‌بینند. برای تأسیس یک نهاد مردمی یا سمن نیز آنقدر سنگ‌اندازی می‌شود که افراد، عطایش را به لقایش می‌بخشند.
افشین محمدباقر طباطبایی (نویسنده و پژوهشگر) در پاسخ به این سوال که بزرگترین مشکل پژوهشگران در حوزه‌های مختلف چیست به خبرنگار ایلنا گفت: متأسفانه در کشور ما پژوهش‌های دولتی راه‌یافتی ندارد. در بیشتر نقاط دنیا پژوهش‌هایی که به کاستی‌های جامعه اشاره دارد و می‌تواند باعث رقم خوردن اتفاقات مهمی شود؛ پژوهش‌هایی است که توسط نهادهای مردمی و آکادمیک‌های معتبر انجام می‌گیرد.
او با اشاره به اینکه دولت به پژوهشگرهای معتبر و مستقل بها نمی‌دهد، بیان کرد: در کشور ما تنها یکسری آمار دولتی وجود دارد که قطعاً این آمار نمی‌تواند مشکلی از مسائل جامعه‌ی ما رفع کند. پژوهشگر باید دغدغه داشته باشد و با استفاده از بودجه‌ای که در اختیار او قرار می‌گیرد؛ بتواند فعالیت‌های خوبی انجام دهد. اما در ایران اغلب پژوهشگاه‌ها تنها شامل مسئولانی هستند که یک اتاق فکر تشکیل داده‌اند و گاهی جلساتی برگزار می‌کنند که نیتجه‌ی آن شامل صرف یک ناهار می‌شود!
این نویسنده با بیان اینکه جای پژوهشگر مستقل در این اتاق‌های فکر خالیست، گفت: پژوهشگر مستقل کسی است که با انگیزه و هدف‌مندی خاص خود به پردازش و بررسیِ چالش‌ها و مسائل حوزه‌ی خود می‌پردازد. پژوهشگران مستقل در همه‌ی حوزه‌ها کم نیستند در کشور ما متأسفانه با بی‌توجهی مسئولان مواجه شده‌اند و بسیاری از آنان افسرده شده و در خانه نشسته‌اند.
محمدباقر طباطبایی با اشاره به اینکه ما در کشور انواع پژوهشگاه‌ها را داریم اما لباس دولتی به تن آنها می‌کنند، اظهار کرد: عموم پژوهشگران دولتی افراد بی‌انگیزه‌ای هستند که به‌صورت فرمایشی کار می‌کنند. برای مثال پژوهشگران دولتی‌ای که در حوزه‌ی اجتماعی کار می‌کنند، دغدغه‌مند نیستند. تاریخ بشری نشان داده که بیشترین پژوهش‌های اجتماعی را افراد مستقل و نهادهای مردمی انجام داده‌اند.
این نویسنده و پژوهشگر با بیان اینکه نگارش داستان و رمان و همچنین ساخت فیلم‌های سینمایی با اقتباس از پژوهش‌های اجتماعی و روانشناسی که افراد انجام می‌دهند، می‌تواند در کاهش میزان آسیب‌های اجتماعی بسیار تأثیرگذار باشد، گفت: گاه پیش می‌آید که یک کارگردان متفکر فیلمی می‌سازد که از بسیاری پژوهش‌های اجتماعی دولتی می‌تواند تأثیرگذارتر باشد. یا نویسنده‌ای که در گوشه‌ی خانه‌ی خود نشسته اما دارای اندیشه و تفکر و دغدغه است می‌تواند با نگارش یک داستان یا رمان، تأثیر زیادی بر بهبود اوضاع جامعه داشته باشد.
طباطبایی ادامه داد: تمام این اتفاق‌ها وقتی می‌افتد که کار از حوزه‌ی دولتی خارج شود و به دست نهادهای مردمی سپرده شود. آن زمان است که حوزه‌ی فرهنگ و هنر، در همه‌ی ابعاد خود می‌تواند تأثیر واقعیِ خود را بر جامعه و حل مشکلات آن نشان دهد.
او با اشاره به اینکه پژوهشگران مستقل دغدغه‌مند هستند، بیان کرد: متأسفانه پژوهشگران مستقل دیده نمی‌شوند. برای تأسیس یک نهاد مردمی، سمن یا ان جی او، آنقدر سنگ‌اندازی می‌شود که افراد، عطایش را به لقایش می‌بخشند و از خیر تأسیس آن می‌گذرند.
این پژوهشگر افزود: خودِ من که یک پژوهشگر آزاد هستم می‌خواستم یک سمن یا همان ان.جی. او در مقابله با خشونت‌های اجتماعی ایجاد کنم اما آنقدر دست و انداز و پیچ و خم سر راهم قرار دادند که نتوانستم این کار را انجام دهم. در صورتی که در کشورهای دیگر نهادهای مردمی به راحتی می‌توانند فعالیت کنند و فعالیت همین نهادهای مردمی است که می‌تواند جامعه را در تمام بخش‌ها توسعه دهد. مسئولان درگیر آیین‌نامه‌ها و بروکراسیِ اداری هستند و به همین جهت پژوهشگر مستقل را نمی‌بینند. در صورتی که سمن و نهادهای مردم‌نهاد می‌توانند باعث شوند یک حرکت در رابطه با یک چالش اجتماعی شکل بگیرد و براساس همین پژوهش‌‌ها است که نقاط ضعف و قوت یک مسئله شناخته می‌شود و می‌توان برای حل معضلات کاری کرد.
طباطبایی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی پژوهش‌های فرهنگی و هنری نه تنها ضرر نیست که در آینده سود بزرگی را به همراه دارد، گفت: سرمایه‌گذاری در حوزه‌های فرهنگی و هنری می‌تواند شناخت ما را نسبت به کاستی‌ها و نقاط ضعفِ موجود بالا ببرد. ممکن است این کار راه‌اندازیِ یک سالن تئاتر کوچک، در شهرستانی دورافتاه باشد. این اتفاق‌ها باعث می‌شود که افراد هم‌فکر و هم‌شکل و با دغدغه‌هایی یکسان، در کنار یکدیگر جمع شوند.
او ادامه داد: گردهم آمدن مجموعه‌ای از آدم‌ها با انگیزه‌های مشترک باعث ایجاد نوعی حرکت و پویایی می‌شود. اگر هزینه‌هایی که برای پژوهش در حوزه‌های فرهنگی و هنری انجام می‌دهیم، در کوتاه‌مدت نتیجه‌بخش نباشد، در بلندمدت تأثیر بسزایی بر جامعه می‌گذارد.
طباطبایی همچنین با انتقاد از ارگان‌های دولتی بیان کرد: درحال حاضر، نظام آموزش و پروش ما، غالباً ناکارآمد است. بچه‌هایی که در این نظام می‌خواهند مثلاً زبان یاد بگیرند باید کلاس بروند. یا برای هر حوزه‌ی دیگری آموزش و پروش نمی‌تواند به بچه‌ها یک درس را تمام و کمال بیاموزد.
این نویسنده و پژوهشگر ادامه داد: مسئولین باید از فکر و اندیشه حمایت کنند. از کارگردان سینمایی که می‌تواند با فکر و اندیشه‌ی خود یک موضوع را در جامعه بررسی کند، از نویسنده‌ای که دارای فکر و اندیشه‌ی مثب است و می‌تواند با نگارش یک اثر، افراد را به سمت یک موضوع جذب و یا از آن دفع کند.
طباطبایی در پایان سخنان خود گفت: گلایه‌ام این است که مسئولین اتاق فکرهای متعددی برگزار می‌کنند اما دریغ از اینکه در این اتاق فکر پژوهشگران مستقل را دعوت کنند و از آنها در زمینه‌های مختلف مشورت بگیرند.