کپی نمی‌کنیم؛ از تجربه دیگران استفاده می‌کنیم/ دنبال ستاره‌سازی هم نیستیم
خندوانه، دورهمی و شب کوک از برنامه‌های پرطرفدار در یک سال اخیرند که از شبکه نسیم پخش شده‌اند. این شبکه در کمتر از دو سال توانسته بیشترین مخاطبان رسانه ملی را به خود جذب کند. اما موضوع این است که چرا ساختار تمام این برنامه‌های پرمخاطب به نمونه‌های خارجی زیادی شبیه است؟!
به گزارش خبرنگار ایلنا، شبکه نسیم با ساخت برنامه‌های مفرح که ممیزی کمتری نسبت به بقیه شبکه‌ها دارد و باوجود تمام انتقادهای جدی وارد به برنامه‌سازی در سیما، توانسته بخشی از مخاطبان از دست رفته صداوسیما را به آن بازگرداند. مخاطبانی که به گفته برخی محققان، مدت‌هاست دل از سیاست‌زدگی یک‌طرفه این رسانه شسته‌اند و رو به شبکه‌های خارج از مرز‌ها کرده‌اند. درباره ساز و کار و اساسنامه شبکه نسیم با مدیر آن (حسین کرمی) به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
برای تفریح آمده‌ایم
سیاست‌های شبکه نسیم را چگونه تعریف کرده‌اید؟
در رسانه ملی و معاونت سیما هر شبکه‌ای مأموریت جداگانه‌ای دارد. شبکه نسیم قرار بود لحظات مفرح و شادی برای مخاطبان و مردم عزیز ایجاد کند و لبخند را در کوتاه‌ترین لحظات بر لبان مردم بنشاند و برنامه‌هایی هم در سال اول در این راستا ساخته و پخش شد ولی ادامه این روند برای یک شبکه مستقل جوابگو نبود و تصمیم بر این شد که برنامه‌ها با زمان طولانی‌تری تولید شود لذا برنامه «آبرنگ» و «عینک آفتابی» تولید و پخش شد و کمی زمان برنامه‌ها طولانی‌تر شد تا اینکه برنامه «خندوانه» شکل گرفت و توانست مخاطب را جذب نماید. در خصوص راهبردهای برنامه‌سازی شبکه هم باید گفت تعامل با مخاطب و ایجاد ارتباط دوسویه از مهم‌ترین محورهای مدنظر در تولید برنامه بوده است. بر این اساس مخاطب سهم بیشتری با مشارکت و حضور در برنامه‌ها داشته است. از همان ابتدای راه‌اندازی شبکه این سیاست پیگیری شد و مخاطبان با ارسال عکس و فیلم خود و فرزندانشان به شبکه و پخش آن ارتباط برقرار می‌کردند و الان نیز با حضور در برنامه‌هایی مانند خندوانه، دورهمی... و شرکت در مسابقه‌ها و اظهارنظر‌ها، مشارکت جدی در برنامه‌ها دارند.
البته ایجاد فرصت‌های شاد و لحظاتی آرامش بخش برای مخاطبان همواره مدنظر بوده و این هدف همچنان دنبال می‌شود. بر این اساس هم به دنبال تعدد در عنوان برنامه نیستیم و بیشتر از قالب‌های متعارف برنامه‌سازی استفاده می‌کنیم. با این رویکرد، مخاطبان در زمان‌های معین و مشخص شده برنامه‌های مورد نظر خود را تماشا می‌کنند.
شاید یکی از دلایل موفقیت این برنامه‌ها؛ توانشان در جذب اسپانسر است بی‌آنکه نظارت محتوایی بر این برنامه‌ها دچار خدشه شود؛ احتمالاً دلیل حمایت مدیران سازمان نیز بحث اقتصاد تأمین شده همین برنامه‌هاست. رابطهٔ میان اسپانسر‌ها با روند تولید برنامه‌ها چگونه تعریف می‌شود و سود حاصل از حضور اسپانسر‌ها چه تفاوتی با روند جاری در دیگر شبکه‌های سازمان دارد؟ آیا می‌توان گفت که شبکه نسیم امروز بخشی جدی از بودجه سازمان را درمیان دیگر شبکه‌ها از طریق اسپانسر‌ها تأمین می‌کند؟
موفقیت‌های شبکه نسیم مرهون برنامه‌ریزی‌ها و راهبردهای رسانه ملی و حوزه سیمای این رسانه است و نمی‌توان گفت موفقیت شبکه مستقل از سیاست‌های صداوسیما شکل گرفته است. منابع مالی هم در توفیق برنامه‌ها بی‌تأثیر نیست ولی عامل موفقیت و تمایز هم نیست. هر شبکه‌ای مأموریت خود را دارد و برنامه‌های سرگرمی و تفریحی مثل ورزشی و سریال‌ها و... همیشه مورد توجه مخاطبان بوده است. جذب حامیان مالی برنامه‌های همه شبکه‌ها و جریان آن هم به‌طور متمرکز از طریق معاونت سیماست و این موضوع تاثیری در حمایت از برنامه ندارد. مدیران سازمان همه برنامه‌های همه شبکه‌ها را با یک نگاه می‌نگرند و حضور اسپانسر در برنامه‌ها با یک فرآیند مدیریت شده است و تاثیری در توجه مدیران مذکور ندارد و شبکه نسیم نیز بخشی از این فرآیند است.
آیا می‌توان الگویی که برای برنامه‌سازی در شبکه نسیم درنظر گرفته شده را به دیگر شبکه‌ها سرایت داد یا الگوی محتوایی این برنامه‌ها با اهداف دیگر شبکه‌ها چندان همخوانی ندارد و یا اصولاً دیگر شبکه‌ها نتوانسته‌اند ابتکار عملی شبیه نسیم داشته باشند؟
شاید قیاس کردن شبکه‌ها با یکدیگر و یا برنامه‌ها با هم، قیاس مع‌الفارغ باشد ولی می‌توان از تجارب، ساختار و شیوه و علت و علل شکل‌گیری برخی برنامه‌های موفق در بهتر شدن برنامه‌های دیگر بهره گرفت ولیکن نمی‌توان الگوی شبکه نسیم را به شبکه‌ای دیگر تعمیم داد چون ماموریت‌ها با هم فرق دارد.
"شباهت" اسمش کپی نیست؛ بهره از تجربه دیگران است
مهم‌ترین نقد محتوایی به بیشتر برنامه‌های سازمان که این نقد حتی به فرمت برنامه‌سازی بخش‌های خبری نیز به‌صورت جدی وارد است؛ تقلیدی بودن فرم؛ اجرا درکنار ایرانیزه کردن محتوای بسیاری از برنامه‌هاست. آقای جوان شباهت‌های شوی تلویزیونی خود را با برخی شوهای رایج در دنیا قبول کرده است؛ برنامه دورهمی شباهت‌های جدی به برنامهٔ مشابه هندی شب‌های کمدی با کاپیل یا نمونه‌های فرانسوی؛ آلمانی و ترکیه‌ای دارد که تهیه‌کننده هم آن را تأیید کرده و شب کوک تقلیدی از برنامه استیج است. البته این موضوع حتی درباره دیگر برنامه‌ها و حتی ساختار برنامه‌های ده دقیقه‌ای شبکه‌های مختلف قابل تعمیم است. اول بگویید تعبیر شما از این شباهت‌ها چیست؟
موضوع تقلید در برنامه‌سازی بسیار عامیانه در رسانه‌ها و فضای مجازی مطرح شده است. بهره‌گیری از ساختارهای متداول و موفق برنامه‌سازی تقلید نیست و کپی کردن به معنی برداشت عینی نسخه‌ای از برنامه‌ای دیگر بدون تغییر محتوا، فرم، اجرا، موضوع و... است. درصورتی‌که در همه جای دنیا مرسوم است که تجارب موفق برنامه‌سازان دنیا در ایجاد یک ساختار یا فرم برنامه‌سازی دستمایه ساخت خیلی از برنامه‌ها در کانال‌های تلویزیونی در کشورهای مختلف می‌شود.
این شیوه برنامه‌سازی که توسط هنرمند یا هنرمندانی ابداع می‌شود ساختاری کلی است که کلیت آن در بین برنامه‌سازان دست به دست می‌شود و از آن بهره می‌برند ولی موضوع، فرم، محتوا، یونیت‌های برنامه‌سازی و... در آن تغییر می‌یابند و هر برنامه تازگی خود را خواهد داشت. بسیاری از برنامه‌های موفق تلویزیون‌ها در دنیا از یک کلیت و امر مشابهی پیروی می‌کنند و ایرادی هم ندارد. مثلاً وقتی برنامه‌سازی به دنبال ایجاد رقابت در بین علاقه‌مندان به خوانندگی است باید علاقه‌مندان در حضور داوران خوانندگی کنند تا بهترین ایشان انتخاب شود. این کلیت در همه تلویزیون‌های جهان ثابت است و در بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی به‌صورت مشابه اجرا شده است ولی وقتی در رسانه ملی در ایران اجرا می‌شود برخی افراد از روی ناآگاهی به آن نسبت تقلیدی می‌دهند که این نسبت نسنجیده و غیرکار‌شناسی است. حتی امروز در کنار بازارهای بین‌المللی فیلم بازار فرمت برنامه‌سازی ایجاد شده و فرمت برنامه‌های تلویزیونی به فروش می‌رسد.
در سیاست‌های برنامه‌سازی و در زمان تصویب برنامه‌ها چه اندازه به شباهت‌های طرح‌های ارائه شده با نمونه‌های خارجی توجه می‌شود و آیا می‌توان گفت که مدیران سازمان با آگاهی به برنامه‌هایی با فرمت‌های مشابه خارجی رأی مثبت می‌دهند؟
همانطور که گفتم تجارب موفق در ساختار برنامه‌سازی می‌تواند همیشه مورد استفاده قرار بگیرد و آنچه باید مدنظر قرار گیرد محتوا و یونیت‌های برنامه‌سازی است که متغیر هستند.
دنبال ستاره‌سازی نیستیم
به‌نظر می‌رسد صداوسیما در این سال‌ها به دنبال نوعی ستاره‌سازی در میان مجریان و حتی خبرنگاران خود است. این روش برنامه‌سازی چه مزیت‌ها و چه معایبی به دنبال دارد؟
رسانه ملی به دنبال ستاره‌سازی نبوده است بلکه از همه توانمند‌ها و قابلیت‌ها بهره خواهیم برد.
شبکه نسیم برای امسال جز ادامهٔ خندوانه و دورهمی؛ چه برنامه‌های تازه‌ای با رویکرد مشابه خواهد داشت؟
برنامه‌های متنوعی در دست برنامه‌ریزی و پیش‌تولید داریم که انشاءالله در زمانی که به مرحله اجرا رسید اطلاع‌رسانی خواهد شد.