نویسندگان در برزخ‌اند/ قهر با صداوسما و دولت

کامران پارسی‌نژاد (نویسنده، پژوهشگر و منتقد ادبی) در پاسخ به این سوال که چرا این روزها رمان‌های پرحجم منتشر نمی‌شوند، به خبرنگار ایلنا گفت: غالب آثاری که امروز می‌بینیم و می‌خوانیم حجمشان بین صد تا صدو بیست صفحه است. نویسندگان ترجیح می‌دهند داستان‌های نیمه بلند بنویسند که نمی‌توانیم اسم رمان را روی آن بگذاریم. من در سال گذشت نزدیک به دویست رمان خواندم که می‌توان آن‌ها را جزو ادبیات جدی به حساب آورد اما حجم هیچ‌کدام از این رمان‌ها زیاد نبود.

او ادامه داد: به جرئت می‌توان گفت این مسئله‌ در درجه‌ی اول،‌ مربوط به کم لطفی و بی‌توجهی مسئولان امور فرهنگی و سیاستِ دولت‌های مختلف است. چه این دولت و چه دولت‌های گذشته، اهمیتی به نقش داستان و رمان نمی‌دهند. برخلاف برخی هنرهای دیگر مانند سینما و موسیقی که به آن توجه می‌کنند.

این نویسنده با اشاره به اینکه دولت تلاشی نمی‌کند که سمت و سوی فکری مردم را به سمت رمان برگرداند؛ گفت: مردم هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که داستان و رمان چه تأثیر عمیقی بر حوزه‌های سیاسی و فرهنگی و اقتصادی و اجتماعیِ زندگی‌ آن‌ها دارد و آن به این دلیل است که دولت به این نتیجه نرسیده و حتی به عنوان ابزار هم از آن استفاده نمی‌کند.

وی افزود: کشورهای اروپایی می‌دانند که رمان و داستان چه تأثیری بر ثبات و امنیت و اقتصاد کشورشان می‌گذارد و به همین جهت روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند. تزریق سرمایه باعث رشد و ترقی این حوزه می‌شود.

این نویسنده در اشاره به اینکه نویسنده از بی‌توجهی دلسرد می‌شود؛ بیان کرد: اگر نویسنده ببیند که مورد حمایت قرار گرفته است، برای پیشرفت خود تلاش می‌کند. اما وقتی از جنبه‌های مادی و معنوی به او توجهی نمی‌شود و حتی در مواردی هم مورد بی‌احترامی قرار می‌گیرد از نوشتن دلسرد می‌شود.

پارسی‌نژاد افزود: نویسندگان ادبیات داستانی در یک برزخ قرار دارند. از سویی در دنیای نوشتن هستند و می‌خواهند بنویسند و از سوی دیگر می‌بینند که بازدهی‌ای که باید داشته باشند را ندارند. این باعث انزوای آنان می‌شود و این انزوا اجازه‌ی تجربه را نیز از آنان می‌گیرد و می‌رسند به جایی که به نگارش داستان‌هایی با حجم کم بسنده کنند.

او در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان تمام مضامین مورد نظر را در داستان‌ها و داستانک‌های کوتاه بیان کرد؛ گفت: من طرفدار موجزنویسی هستم. اما خیلی مواقع برای مطرح کردن مسائل عمیق اجتماعی نیاز به حجم داریم تا بتوانیم به‌صورت عمیق مسائل را مطرح کنیم. کارِ نویسندگان امروز به دلیل حجم کم، عمق چندانی ندارد. نبود نگاه خوب و منطقی در میان مسئولان به حوزه‌ی داستان این مسائل را پدید می‌آورد. هر زمانی که دولت‌ها به یک رشته‌ی هنری خاص توجه داشته‌اند، آن رشته شکوفا شده است.

این منتقد با اشاره به دغدغه‌ی مردم بیان کرد: وقتی مردم دغدغه داشته باشند و مشکلاتشان زیاد باشد، سعی می‌کنند کوتاه خوانی کنند. اما همین امروز اگر یک اثر خوب و مستحکم که دارای مضامین اجتماعی مهم باشد و بتواند به سوالات مخاطب پاسخ بگوید، حجیم هم باشد؛ مردم حتماً آن را می‌خوانند.

وی افزود: می‌گویند کتاب مورد بی‌مهری است اما دیدیم که با تبلیغ یک کتاب که سال‌ها از انتشار آن گذشته است، در برنامه‌ی کمدیِ خندوانه، در بازار کتاب کمیاب شد. یا یک هنرپیشه درباره‌ی کتابی در حوزه‌ی دفاع مقدس حرف می‌زند و می‌بینیم که بعد از آن کتاب چقدر پرفروش می‌شود.

پارسی‌نژاد در پایان سخنان خود گفت: متأسفانه صداوسیما  و دولت در رابطه با کتاب منفعل هستند. هم در این دولت و هم دولت‌های قبلی هیچ برنامه‌ی مشخص و هماهنگی برای این مسئله وجود نداشته است.