نویسندگان انتظار دارند از جانب منتقد مورد تمجید قرار گیرند

جواد اسحاقیان (منتقد و استاد دانشگاه) در تعریف نقد به خبرنگار ایلنا گفت:‌گاه نقد، کشف یک نویسنده، شاعر یا یک اثر ادبی است.‌گاه شاعر یا نویسنده‌ای با یک اثر، خود را معرفی می‌کند. وظیفهٔ منتقد این است که با تحلیلی علمی، زیبایی‌های اثر و توانایی خالق اثر را کشف و به مخاطبان نشان دهد..

او با اشاره به اینکه ما منتقدانی داریم که براساس نظریه ادبی کار می‌کنند؛ گفت: کسانی همانند زنده یاد فتح الله بی‌نیاز، سیاوش جمادی و... اما تعداد چنین منتقدانی بسیار کم است. این هم می‌تواند ناشی از این باشد که نویسندگان خود را اصل می‌دانند و به نقد آنچنان که باید توجهی نمی‌کنند. آن‌ها معتقدند که نقد‌ها از موضع پیش داوری نوشته می‌شوند.

او با اشاره به اینکه‌گاه نقد، مهم‌تر از خلق اثر است؛ بیان کرد: بسیاری از نویسندگان بعد از اینکه یک منتقد به آثارشان پرداخته، مورد توجه قرار گرفته و آثارشان کشف شده است. آیزایا برلین در کتاب «متفکرین روس» آورده است که بلینسکی منتقد معروف روسیه بود که آثار کسانی چون پوشکین‌ را بررسی کرد و او را معروف و شناخته‌شده کرد. آیزایا برلین، برای اولین بار نویسندگان بزرگی مانند لرمانتوف‌، داستایوفسکی‌، تورگنیف ‌و گوگول را به جهان معرفی کرد.

این منتقد با با بیان اینکه لازمهٔ نقد، خرده گیری از نادرستی‌ها و تحسین زیبایی‌های اثر است؛ گفت: در این کار باید هر معانی نقد را در نظر داشت و انصاف و عدالت حفظ شود. این نخستین معیاری که در نقد باید به آن اهمیت داد اما نویسندگان ما انتظارشان از منتقد این است که در تعریف و تمجید از اثر بنویسند، نه این‌که نقاط ضعف اثر را نشان بدهند.

وی با اشاره اینکه اثرگذاری منتقد زمانی مشخص می‌شود که خواننده‌ها انبوه باشند؛ بیان کرد: تیراژ پایین کتاب در کشور ما، تعداد خوانندگان را نیز مشخص می‌کند. تا زمانی که خواننده ما انبوه نباشد و خواننده توقع خاصی از نویسنده و منتقد نداشته باشد، چه نقد و چه خلق اثر شکل نمی‌گیرد.

اسحاقیان در ادامه با بیان اینکه بسیاری از نویسندگان نمی‌خواهند نقد بخوانند و سطح خود را بالا ببرند؛ گفت: بزرگ‌ترین نویسندگان هم ممکن است از ما به عنوان منتقد آزرده شوند. بنابراین منتقد معمولا مورد بغض نویسنده‌هاست. نقد در ایران به یک سوءتفاهم تبدیل شده که باید برطرف شود.

او در ادامه با بیان انیکه یک اثر باید منتقد را درگیر کند تا تصمیم بگیرد که روی آن نقد بنویسد؛ اظهار داشت: آثاری هستند که مورد توجه منتقدان جدی قرار نمی‌گیرند، اما مورد تأیید و تشویق اطرافیان نویسنده قرار می‌گیرد. این تشویق‌ها از روی نظریات ادبی نیست. برای همین من با هیج محفلی ارتباط ندارم، چون فرد در محدودیت اخلاقی قرار می‌گیرد و باید حرفی برخلاف نظرش بزند.