علی نصیریان: بیضایی استاد هنر نمایش ایران است

نصیریان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به اجرای کار جدید بهرام بیضایی، «طرب‌نامه» که در دو قسمت (قسمت اول در روزهای هفتم و هشتم فروردین و قسمت دوم در روزهای چهاردهم و پانزدهم فروردین ماه) در دانشگاه استنفورد آمریکا اجرا شد، تصریح کرد: بیضایی پیشتر در کارهایی مثل «سلطان مار» و «چهار صندوق» توانسته بود نمایشی موفق به شیوه مطرب‌خوانی اجرا کند اما درباره کار جدید او، طرب‌نامه اطلاعی ندارم چراکه آن را ندیده‌ام اما بیضایی نشان داده که هنرمند با اطلاع و موفقی است.

این بازیگر قدیمی تئاتر، سینما و تلویزیون که خود از نخستین کسانی است که نمایش‌های تخت‌حوضی را به صورت امروزی درآورده و با نمایش «سیاه» به نوعی پشت‌صحنه مطرب‌خوانی را نشان داده است، درباره وضعیت کنونی تئاتر تخت‌حوضی یا نمایش تقلید در ایران گفت: اساتید سایه‌بازی و مطرب‌خوانی، یعنی کسانی که روی این نمایش‌ها مسلط بوده‌اند و اطلاعاتی داشته‌اند دیگر زنده نیستند، بنابراین نمی‌توان در مورد زنده بودن این هنر در ایران نظری داد.

او خاطرنشان کرد: نمایش‌های تخت‌حوضی تدوین شده نبوده و جنبه‌ی کتابی و تئوریک ندارند چراکه به صورت سینه به سینه منتقل می‌شده‌اند.

علی نصیریان که برای اولین بار در دهه چهل خورشیدی با نوشتن نمایشنامه "سیاه" از زندگی غم‌بار سیاه‌بازها گفته و تئاتر تخت حوضی را زنده نگاه داشت، تصریح کرد: افرادی مانند من و بهرام بیضایی که در زمینه تئاتر تخت‌حوضی مطالعه کرده و در این زمینه چیزهایی را از گذشته این نمایش‌ها در ایران به خاطر داشته‌ایم، تئاتر تخت‌حوضی را زنده کرده‌ایم.

این محقق نمایش‌های سنتی در ایران که سال 1387 کارگاهی تخصصی و علمی برای نمایش تخت‌حوضی در فرهنگستان هنر برپا کرد و در آن به تحلیل فضای نمایش، تکنیک‌ها و روش‌های اجرایی این‌گونه نمایش ایرانی پرداخت، گفت: با مرگ اساتید این رشته‌ها، عده‌ای هم‌چون ما، آمدند و فقط یادبود و یادگاری از آن را اجرا کردند.

نصیریان در پاسخ به این سؤال که آیا تلاش بهرام بیضایی در اجرای تئاتر تخت‌حوضی در خارج از کشور، تاثیری بر حیات این نوع تئاتر در داخل ایران می‌گذارد یا خیر، گفت: به‌هرحال کار هنری در هر شکل و نوعی در هر جایی که انجام بگیرد؛ می‌تواند بر سایر نقاط این جهان هم اثرگذار باشد؛ خیلی چیزها و کارها از داخل به خارج ایران و برعکس اثر می‌گذارد اما این تاثیرگذاری چندان زیاد و برجسته نیست.

طرب‌نامه نام نمایشی تخت‌حوضی، کمدی، موزیکال و 9 ساعته است که بهرام بیضایی (کارگردان نام آشنای سینما و تئاتر ایران) در دو نوبت و در روزهای 7 و 8 و نیز 14 و 15 فروردین در دانشگاه استنفورد آمریکا روی صحنه برد.

این نمایش با بازی چهل نقش‌پوش زن و مرد ایرانی اجرا شد که از میان آنها می‌توان به افشین هاشمی و مژده شمسایی اشاره کرد که اسامی شناخته شده‌ای در هنر ایران هستند.

«طرب‌نامه» از سوی بهرام بیضایی به «همهٔ مطربان گمنام و خاموش قرن‌ها که جز شادی نخواستند و جز اندوه نبردند» تقدیم شده است؛ نمایشی که به گفته این نویسنده، کارگردان و پژوهشگر ایرانی طرب‌نامه‌ای است خنده‌آور با ساختمانی هزار و یکشبی و زبانی آمیزه‌ی شعر و موسیقی و رقص.

بهرام بیضایی چند سالی است که ایران را به مقصد آمریکا ترک گفته و در دانشگاه استنفورد آمریکا به مطالعه و تدریس هنر سینما و تئاتر ایرانی مشغول است. او در این مدت موفق شده با اجرای نمایش «جانا و بلا دور»، تئاتر سایه‌بازی ایرانی را که به گفته خود بیضایی آخرین بار پانصد سال پیش اجرا شده است؛ زنده کند.

او همچنین با اجرای نمایش «ارداویراف نامه»؛ متنی کهن مربوط به دوره ساسانی را با نگاهی امروزی روی صحنه برد و حالا با طرب‌نامه؛ تئاتر تخت‌حوضی را به شیوه قدیم و البته نگاه خاص خود بیضایی به هنر تئاتر در 9 ساعت اجرا کرده است.