کمرونقی جوایز ادبی دایرهی تاثیر آنها را کاهش میدهد
فرشته احمدی معتقد است؛ درحال حاضر هم حضور رسانهها برای پوشش جوایز ادبی خصوصی کمرنگ شده و هم مسئولان برگزاری ظاهراً چندان علاقهای به سروصدا کردن دربارهی آنها ندارند.
فرشته احمدی (نویسنده) در گفتوگو با خبرنگار ایلنا، دربارهی میزان تاثیر برگزیده شدن یک اثر داستانی در جوایز ادبی و استقبال مخاطبان از آن، گفت: در گذشته که جوایز ادبی بهویژه جوایز ادبی خصوصی متنوعتر بودند و روند برگزاری آنها نیز بهصورت گستردهتر و رسمیتری صورت میگرفت و به عنوان مثال سالنهای بزرگ با هفتصد تا هشتصد نفر علاقهمند به ادبیات در آنها پرمیشد؛ مسلماً تاثیری که برنده شدن یک کتاب در جوایز ادبی داشت بیشتر و پررنگتر بود. در واقع به دلیل اینکه جوایز ادبی خصوصی امکان مانور بیشتری داشتند و هم از نظر تنوع و تعداد بسیار پر رونقتر از این روزها بودند؛ مخاطب راحتتر به برگزیدههای این جوایز اعتماد میکرد چراکه از دید او مسلماً این انتخابها ناشی از اختلاف سطح نگارش و داستانها بوده است.
خالق «جنگل پنیر» سپس با اشاره به اهمیت فعالیت رسانهای در معرفی کتابها و جوایز ادبی یادآور شد: پیشتر از این رسانهها نیز توجه بیشتری به جوایز ادبی خصوصی نشان می دادند و از همان آغاز اعلام فراخوان، معرفی نامزدها و مراسم اختتامیه حضور پررنگی در انتقال آنچه که در این جوایز میگذشت؛ به افکارعمومی داشتند. مسئولان جوایز و جشنوارهها نیز دقت زیادی در حفظ اعتبار و تب و تاب ناشی از جوایز داشتند و به عنوان مثال افراد برگزیده تا روز آخر و اعلام نهایی معرفی نمیشدند.
این نویسنده و منتقد ادبی ادامه داد: از سویی دیگر سالنهای نسبتاً بزرگ با تعداد قابل توجهی از علاقهمندان پرمیشد و حتی بسیاری بیرون در سالن اصلی سرپا میایستادند. مسلماً در آن دوران تاثیری که برنده شدن یک کتاب در یکی از این جوایز ادبی داشت بسیار پررنگتر بود. در حال حاضر هم حضور رسانهها برای پوشش این رویدادها کمرنگ شده و هم مسئولان برگزاری ظاهراً چندان علاقهای به سروصدا کردن جوایز ادبی ندارند. گاهاً پیش میآید که برندهها صرفاً در یک محفل دورهمی چند نفره که آن هم فقط شامل بزرگان و ادبیان میشود؛ معرفی میشوند. به نوعی کسانی فقط در جریان این جوایز ادبی قرار میگیرند که تقریباً خودشان از پیگیریان، کارشناسان و فعالان ادبیات هستند و دیگر بعد انتقال به افکار عمومی و حضور مردم آنقدرها دیده نمیشود.
عضو هیأت داوران چهار دوره جایزهٔ روزی روزگاری همچینین بر لزوم حضور عموم مردم در مراسم پایانی جوایز ادبی تاکید و بیان کرد: یکی از بهترین کارهایی که برای افزایش تاثیر جوایز ادبی در استقبال مخاطبان از کتابهای برگزیده میتواند انجام شود؛ این است که کتابخوانها و مردم عامی که علاقهمند به داستان و ادبیات هستند نیز دوباره بتوانند در این رویدادها شرکت کنند. اینکه تمامی حاضران در این مراسمها صرفاً یا خودشان کاندید هستند یا نویسنده و منتقد ادبی چندان کمکی به ترویج کتابخوانی در کشور نمیکند.
احمدی افزود: البته همانطور که اشاره شد متاسفانه جوایز ادبی خصوصی روزبهروز در کشور ما مهجورتر شدهاند و به جز تعداد معدودی جایزه که خودشان میگویند فقط چراغ جوایز ادبی را روشن نگه داشتهایم دیگر برنامهای در این حوزه وجود ندارد. با این وجود و در این شرایط هم اگر مخاطبی بخواهد کتاب ایرانی انتخاب کند با توجه به اینکه رسانهها نقش پررنگی در معرفی کتاب ندارند؛ یکی از ملاکهایی که برای انتخاب خود در نظر میگیرند درج عناوینی مثل برگزیده در فلان جایزه یا شایسته تقدیر در جشنواره ادبی فلان است. این یعنی هنوز این عبارات حکم استانداردی برای کیفیت داستانها و آثار ایرانی را دارند و مخاطب احساس میکند با اعتماد به آنها هزینهای که در خرید کتاب میکنند تماماً قابل استفاده خواهد بود.
برگزیده جایزه هوشنگ گلشیری برای «داستان تلویزیون» البته نوبت چاپ را نیز یکی از دیگر ملاکهای مورد توجه برای انتخاب کتاب توسط مخاطبان معرفی کرد و گفت: نوبت چاپ نیز از دیگر نکاتی است که در کنار برگزیده شدن جوایز ادبی به جذب مخاطب کمک میکند. در واقع مخاطب احساس میکند وقتی کتابی به چندین نوبت چاپ متعدد رسیده و به تعبیری پرفروش شده مسلماً بیدلیل نبوده و به نوعی توانسته نظر درصد بالایی از مخاطبان را جذب کند پس خرید آن ریسک کمتری است. میتوان گفت احتمال اینکه خواننده عمومی ادبیات فارسی به این دو فاکتور در انتخاب کتاب توجه کند بسیار زیاد است چراکه احساس میکند بالاخره هم کتابها توسط عدهای منتقد سنجیده شدهاند و هم درصد بالایی از آدمها که میتوانند با او هم سلیقه باشند این کتاب را خریده و پسندیدهاند. هرچند این ملاکها تقریبی است و با اطمینان کامل نمیتوان از میزان درصد تاثیر آنها صحبت کرد و در ثانی خود همین ملاکها ناشی از فاکتورها و عوامل متفاوتی هستند.
او اضافه کرد: خواننده و کتابخوان حرفهای صرفاً این ملاکها را درنظر نمیگیرد چراکه خودش یک فیلتر ذهنی در انتخاب نویسنده، ناشر و نوع داستان دارد و نهایتاً در پرس و جو برای خرید کتاب از دوستان همسلیقه خود مشورت میگیرد و ملاک برایش تعریف این دوستان از فلان کتاب است. اما کسی که خواننده عمومی ادبیات است باید براساس به فاکتورهایی رجوع کند تا با خیال راحت کتابهایش را انتخاب کند. نوبت چاپ و برگزیده شدن در جوایز ادبی مهمترین این ملاکها هستند برای همین است که معرفی کتابهای برگزیده به صورت گسترده در رسانهها میتواند به ترویج کتابخوانی کمک کند.
احمدی در پایان از انتظار مجموعه داستان «هیولای خانگی» برای دریافت مجوز خبر داد و گفت: مجموعه داستان «هیولای خانگی» به تازگی برای طی روال قانونی دریافت اجازه چاپ به ارشاد سپرده شده و در انتظار دریافت مجوز است. هنوز درباره ناشر این مجموعه که 8 داستان کوتاه را شامل میشود تصمیم قطعی گرفته نشده و ترجیح میدهم ابتدا با همان ناشری که صحبتهای اولیه با او شده بود هماهنگ شود و بعد نام ناشر اعلام شود.