تئاتر شهر باید به محل تولید ایده‌ها بدل شود/تعریف گروه حرفه‌ای چیست؟
باپیری ضمن تشریح جزئیاتی از پروژه کارگاه «شکسپیر» درباره اعتراض‌های صورت گرفته پیرامون ایده مرکز مطالعات قشقایی توضیحاتی ارائه داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، یوسف باپیری درباره پروژه "کارگاه شکسپیر" که قرار است زیر نظر گروه تئاتر تازه در تالار قشقایی (مرکز مطالعات قشقایی) برپا شود؛ توضیح داد: وقتی فراخوان مرکز مطالعات قشقایی منتشر شد به‌نظر ویژگی‌های مثبتی داشت و بر گروه محوری تاکید می‌کرد که اهمیت بسیار زیادی داشت. طرح بسیار دقیق و حرفه‌ای تدوین شده بود؛ البته نه به این معنا که کلیت آن از شرایط ایده‌آل برخوردار باشد، چون فرصت دو هفته‌ای برای به ثمر رساندن پروژه‌های مورد نظر گروه‌ها زمان مناسبی تلقی نمی‌شود.
او افزود: تعیین این مدت زمان با توجه به کاستی‌های موجود قابل درک است. هر طرحی هم نقاط ضعف و قوتی دارد که قطعاً به مرور زمان برطرف خواهد شد.
باپیری گفت: پروژه ما کاری تحقیقی است که از مدت‌ها قبل آغاز شده و بر رویکردهای اجرایی به آثار شکسپیر تمرکز دارد. در دهه اخیر توجه به آثار «شکسپیر» بیشتر شده که به همین دلیل نیاز است به رویکردها نگاه دقیق‌‌تری داشته باشیم.
او افزود: قبل از انقلاب «تاجر ونیزی» و «اتللو» نمایش‌نامه‌هایی بودند که نظر کارگردانان ایرانی را به خود جلب کردند و غیر از اینها آثار چندانی روی صحنه نرفت. بعد از انقلاب هم تا دهه هفتاد اتفاق چندانی رخ نمی‌دهد ولی از اواخر دهه 70 به این سو با پروبلماتیک شدن این متون تحت عنوان بازنویسی و بازخوانی مواجه هستیم. در همین دوران است که چهره‌هایی همچون فرهاد مهندس‌پور، محمد چرمشیر، آتیلا پسیانی و البته دیگر هنرمندان برای اجرای آثار شکسپیر دست به‌کار می‌شوند.
کارگردان نمایش «ویران» اظهار کرد: پیش از این دوران متاخر اکثر مترجمان آثار «شکسپیر» اهل ادبیات بودند و مسئله زبان – نشان دادن قابلیت‌های زبان فارسی - و فرهنگ ملی‌گرایی برایشان ارجحیت داشت. اما در این دوران افراد آشنا و دست‌اندرکاران هنرهای نمایشی اقدام به ترجمه و بازنویسی کردند.
او بیان اینکه حضور آثار «شکسپیر» در ایران با برنامه نبوده و معضلاتی را بوجود آورده است؛ افزود: همین باعث می‌شود یک دانشجو در کارهای کلاسی متن را به دست بگیرد و هر بلایی دلش خواست سر آن بیاورد. بحث ما این است که شکسپیر یک امکان نمایشی است و هنگامی‌که در جهان غیر انگلیسی زبان روی صحنه می‌رود تابع شرایط مقصد است.
باپیری خاطرنشان کرد: کشورهایی مانند ژاپن همواره تلاش کرد‌ه‌اند با اجرای متناسب آثار نویسنده شهیر انگلستان سهم و غنای ادبیات نمایشی خود را افزایش دهند. حال سوال این است که سهم ما چیست؟
او از رایزنی با کارگردانان خلاق جوان برای اجرای صحنه‌هایی از آثار شکسپیر در کارگاه خبر داد و گفت: در پروژه «شکسپیر» به حوزه تولید از تمرین تا اجرا و مستندنگاری مراحل تمرینی اهمیت می‌دهیم. زمان پروژه به صبح و عصر تقسیم می‌شود که صبح به برگزاری کارگاه‌ها و عصر‌ها به اجرا اختصاص دارد. همچنین امکان گفتگوی بی‌واسطه مخاطبان و گروه‌ها فراهم است که صبح فردای هر اجرا برپا می‌شود.
عضو گروه تئاتر تازه تصریح کرد: با دعوت از حضور اساتید صاحب‌نام تئاتر درباره رویکردهای اجرایی گروه‌ها به بحث و گفتگو می‌پردازیم تا ببینیم فاصله بین ترجمه و اجرا چگونه پر می‌شود.
تئاتر شهر جای سهم‌خواهی و راحت طلبی نیست
باپیری در ادامه به اعتراض‌های بعد از انتشار فراخوان «مرکز مطالعات اجرایی قشقایی» و مخالفت‌ها اشاره کرد و گفت: اینکه عده‌ای مخالفت کنند هیچ ایرادی ندارد چون نقدها در نهایت به اجرایی شدن پروژه کمک می‌کند. اما اینکه به سیاق گذشته فقط به نفی یک ایده بپردازیم صحیح نیست. ما سال‌هاست می‌خواهیم تئاتر شهر را تعریف کنیم اما در دوره‌های گوناگون ناموفق عمل کرده‌ایم.
او ادامه داد: مشخص نیست اینکه گروه‌ها برای یک ماه اجرا سوبسید دریافت کنند از کجا به قانون بدل شده؛ چون چنین چیزی هیچ نقطه از جهان وجود ندارد. و گاهی بعضی اجراها هم اتفاق افتاده که هیچ تاثیری در روند اجرایی تئاتر کشور نداشته و سوبسید هم دریافت کرده است.
این کارگردان خاطرنشان کرد: بعضی تصور می‌کنند سالن‌های شناخته شده تئاتر تهران باید برای عده‌ای باشد و بعضی سالن‌ها به دیگر گروه‌ها اختصاص یابد. وقتی از «گروه حرفه‌ای» صحبت می‌کنیم باید تعریف گروه تئاتر حرفه‌ای را ارائه کنیم. آیا وقتی یک نفر هر از گاهی عده‌ای را برای اجرا جمع می‌کند صاحب گروه است؟
باپیری از گروه تئاتر لیو به عنوان یکی از معدود گروه‌های حرفه‌ای تئاتر ایران نام برد که بر تئاتر کشور تاثیر گذاشته و اظهار کرد: ما همچنان در سطح تعریف به‌سر می‌بریم این سهم خواهی‌ها همواره وجود داشته و هرکس در فضای تئاتر ایران فعالیت می‌کند حق استفاده از سالن‌های تئاتری را دارد.
او مخالفت خود را با ایده مرکزیت دادن به تئاتر شهر اعلام کرد و افزود: روند چند سال گذشته تئاتر شهر مثل بازسازی موجب شد تمرکز از این مجموعه برداشته شود. نمی‌دانم چرا دوستانی می‌خواهند این تمرکز را به تئاتر شهر بازگردانند. اتفاقا الان باید به ایده‌های جدید و پروژه‌های این‌چنینی فکر کنیم.
کارگردان نمایش کامنت تصریح کرد: زمانی که سالن وجود نداشته باشد من هم با نظر دوستان موافقم ولی در وضعیت کنونی، تئاترشهر بهترین محل برای طرح ایده‌هایی مانند مرکز مطالعات قشقایی است.
این کارگردان ادامه داد: نمی‌دانم چرا در تئاتر ایران به سمت هر ایده جدید که می‌رویم آرمانی و دانشگاهی لقب می‌گیرد. آن‌هم در شرایطی که تئاتر دانشگاهی و حرفه‌ای ایران بسیار به یکدیگر نزدیک هستند.
او ادامه داد: اگر یک گروه تئاتر حرفه‌ای در تئاتر ایران توان دو هفته مدیریت یک سالن را نداشته باشد، چرا نام گروه بر خود می‌گذارد؟ هر مدعی حرفه‌ای بودن در تئاتر ایران باید بتواند دو هفته یک پروژه را مدیریت کند؛ به این ترتیب ایده مطرح شده نه تنها آرمانی نیست، بلکه بسیار ساده است.
باپیری بیان کرد: گروه‌های پذیرفته شده به هیچ‌وجه دانشگاهی نیستند و نام‌های شناخته شده‌ای در میان آنها وجود دارد. وقتی تمرکز بر تئاتر شهر برداشته شود این مجموعه امکان تمرکز بیشتر بر چنین پروژه‌هایی را بدست می‌آورد که بی‌توجه به فضای تجاری به تئاتر ایران یاری می‌رساند.
این هنرمند گفت: برخورد علمی با یک پروژه به معنای نگارش مقاله نیست و بعضی گروه‌ها از ابتدای روند خلق نمایش نگاه پژوهشی را دنبال می‌کنند. امروز شرایط به‌گونه‌ای شده که تمرین کوتاه مدت، حضور چهره‌ها و انتخاب یک متن ساده برای خنداندن مخاطب به معیار اجرا بدل شده و ما به شدت شاهد راحت‌طلبی و سهم خواهی افراد هستیم.
عضو گروه تئاتر تازه با تاکید براینکه نسل جدید تئاتر اینگونه رفتار نمی‌کند، اظهار کرد: بسیار آسان است که شما پولی دریافت کنید و نمایش روی صحنه ببرید اما تئاتر شهر واقعا جایی نیست که افراد از آن سهم‌خواهی کنند. منکر اجرای آثار گیشه‌پسند نیستم چون برای اقتصاد تئاتر اهمیت دارد ولی اتفاقا چنین نمایش‌هایی نباید در تئاتر شهر روی صحنه بروند.
او افزود: مسئولان امروز در موقعیت مهمی قرار گرفته‌اند و باید از چنین ایده‌هایی حمایت کنند؛ چون تجربه نشان داده به دلیل تغییر مستمر مدیران و سیاست‌ها چنین فرصت‌هایی همیشه دست نمی‌دهد.
باپیری خاطرنشان کرد: سالن‌های قشقایی، سایه و چهارسو می‌توانند به محل تولید ایده‌ها بدل شوند و گروه‌های به اصطلاح حرفه‌ای نیز می‌توانند از سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر بهره ببرند. به یاد بیاوریم اگر قرار بود آقای پاکدل بگوید «تئاترشهر محل حضور هر گروهی نیست» ما با جوانانی مانند وحید رهبانی و حامد محمدطاهری، عاطفه تهرانی، مجید بهرامی، بابک حمیدیان و بسیاری دیگر آشنا نمی‌شدیم.
این هنرمند گفت: اینجا افرادی که به کیفیت اهمیت می‌دهند برگ برنده را در دست دارند. اتفاقا باید دولت را مجاب کرد از چنین ایده‌هایی حمایت کند، نه نمایش‌های تجاری که مشکلی برای فروش ندارند.