اجازه ایستادگی برابر قانون را به خودسرها ندهیم

به گزارش خبرنگار ایلنا، محمدجواد حق‌شناس و امیر محبیان شب گذشته (یکشنبه، دوم اسفند) در گفتگوی ویژه خبری به بررسی دلایل کم‌توجهی مسئولان به عرصه فرهنگ و نقش مجلس در این رابطه پرداختند.

حق‌شناس به میزان اثرگذاری مجلس شورای اسلامی در حوزه تصمیم سازی کلان اشاره کرد و گفت: اوایل انقلاب و زمانی که قانون‌گذاری صورت می‌گرفت؛ مجلس شورای اسلامی اثر زیادی داشت که این نقش تا امروز باقیمانده و درصورت توجه به عرصه فرهنگ باقی حوزه‌ها تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

سپس امیر محبیان بیان کرد: آنتوان دو‌ سنت اگزوپری می‌گوید: «آنچه مهم است نادیدنی است.» قدرت عرصه فرهنگ نادیدنی است. ما با دو نوع نگرش به عرصه فرهنگ مواجه هستیم؛ یکی نگاه پوزیتیوستی و کمیتی که تنها به جنبه‌های آماری پیش‌رفت در بحث فرهنگ توجه دارد. ولی ما در ایران برخلاف غرب، پیشرفت محور نگاه نمی‌کنیم، بلکه جنبه‌های تعالی‌بخشی و کیفی را درنظر می‌گیرم. از سویی گاهی در جامعه فرهنگ بر سیاست غلبه دارد؛ ولی‌ وقتی نگاه سیاسی غالب شود فرهنگ آسیب می‌بیند.

حق‌شناس ادامه داد: سیاست در کشور ما پررنگ شده و همواره با نکاه کنترلی تلاش کرده زمینه‌های عمل را محدود کند که طبق قاعده محدود شدنی نیستند. وقتی ما از زاویه تنگ سیاست به فرهنگ بنگریم دچار مشکل خواهیم شد.

او در پاسخ به مجری برنامه که سخت‌گیری‌ها را ناشی از نگرانی مسئولان دانست، اظهار کرد: زمان انقلاب و در واکنش به جریان دوران طاغوت بیش از حد شاهد سیاسی شدن امور بودیم و اصولا انقلاب یک حرکت سیاسی است. اما در دوران پس از انقلاب بیش از حد در شرایط واکنشی قرار گرفتیم و در این موضع انفعال و ترس امکان جلوگیری از فرهنگ‌های مهاجم را از دست دادیم. در چنین شرایطی هیچ برنامه خاصی نداشتیم و باب نظریه‌پردازی نیز بسته شد.

محبیان با بیان اینکه «سیاست» حوزه نان خوردن از یک مسئله است، نه حل آن خاطرنشان کرد: در مقابل این جریان، ما در عرصه اقتصاد و فرهنگ باید به امور پاسخ بدهیم چراکه اگر چنین نکنیم به اعتراض بدل خواهد شد.

حق‌شناس در همین رابطه اظهار کرد: اگر بپذیریم برداشت محصول در عرصه فرهنگ به صبر و زمان زیاد نیاز دارد باید اجازه بدهیم کارش را انجام دهد و سپس سیاست خوشه‌چینی کند. سیاست نباید سر به سر فرهنگ بگذارد و اینجاست که درگیری و ناخوشی ایجاد می‌شود.

محبیان به نگرش‌های موجود برای اداره فرهنگ اشاره کرد و توضیح داد: عده‌ای معتقدند باید فرهنگ را  به مردم واگذار کنیم و عده‌ای هم می‌گویند دولت باید نظارت داشته باشد. ما باید نقش حکومت را معین کنیم؛ باید بگوییم حکومت درنظر ما از زاویه حاکم و صادرکننده حکم شناخته می‌شود که اسلام در مقابل بحث حکمتِ حکومت را مطرح می‌کند.

حق‌شناس در تکمیل این اظهارات افزود: حکومت و مردم باید کارشان را انجام دهند و نباید شاهد دخالت بیش از حد و حکم دادن در عرصه فرهنگ یا بی‌توجهی به جنبهٔ حکمت باشیم. شاید هرکسی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در این زمینه نباشد ولی زمانی‌که بخش خصوصی وارد می‌شود دولت‌ها باید حمایت کنند.

او تصریح کرد: چون منابع عمومی در دست حاکمیت است، می‌طلبد که نگاه بلندمدت‌تری به فرهنگ داشته باشد.

محبیان در ادامه برنامه گفت: نگاه شیئ به فرهنگ اشتباه است چون از قدرتی نرم‌تَر از عرصه سیاست است. فرهنگ از زاویه حکمت کم‌دردسر‌ترین راه اداره جامعه است و نباید به آن نگاه سخت‌افزاری داشت.

حق‌شناس درباره فراموشی وعده‌های فرهنگی مسئولان پس از هر دوره انتخابات بیان کرد: اصولا توجه به سیاست بیشتر است و متاسفانه در مجلس هم در دوره‌هایی کمیسیون فرهنگی به نوعی تبعیدگاه و درجه سه شناخته شده. فکر می‌کنم بخشی از این ماجرا به نگاه کلان تصمیم سازان بازمی‌گردد.

محبیان گفت: برنامه‌های فرهنگی بلندمدت هستند ولی امور سیاسی عمر کوتاهی دارد و بیشتر مسئله‌ای فردی است. اگر حزب وجود داشته باشد به عرصه فرهنگ کلان‌تر می‌نگرد ولی وقتی پای فرد و شخصیت حقوقی مطرح می‌شود قطعا به منافع کوتاه‌مدت می‌اندیشد.

بحث درباره نفوذ فرهنگی یکی دیگر از محورهایی بود که توسط مجری در این برنامه مطرح شد. حق‌شناس در این رابطه بیان کرد: اگر به داشته‌های ملی نگاه کنیم خودمان را کشوری صاحب فرهنگ می‌دانیم که از تلاطم‌های تاریخ به سلامت گذشته است. ملت‌ها و اقوام بزرگی بودند که در گردش دوران از بین رفته‌اند و امروز نامی از ان‌ها باقی نیست ولی ما در مواجهه‌ها بده بستان داشته‌ایم و نه تنها چیزی از دست نداده، بلکه قوام بیشتری یافته‌ایم.

محبیان درباره این مبحث گفت: غنای فرهنگی ما یک نقطه قوت محسوب می‌شود و نباید تصور کنیم تاثیرپذیری امر بدی است. آنجایی بد است که مقهور باشیم. و به این دلیل که فرهنگ تمام هستی ایرانیان است؛ دیگران برای بی‌هویت کردن ما برنامه‌ریزی می‌کنند. ولی نباید نگرانی چندانی داشته باشیم و جای مواجهه‌ی انفعالی؛ خودمان آگاهانه دستاوردهای فرهنگی دیگر ملل را انتخاب کنیم و فرهنگ پژوه باشیم.

حق‌شناس نیز در همین رابطه بیان کرد: شما اگر به بودجه فرهنگ توجه کنید، خواهید دید یکی از کمترین تخصیص‌ در بین حوزه‌ها به عرصه فرهنگ تعلق می‌گیرد. وزارت فرهنگی که باید بار فرهنگ چندهزار ساله یک کشور ایرانی اسلامی را به دوش بکشد فقط ١٧ درصد بودجه را در میان ٣۴ دستگاه متولی در اختیار دارد.

او افزود: باید بواسطه قانون، فرهنگ را به متولی اصلی‌ یعنی وزارت ارشاد بازگردانیم؛ البته اگر پذیرفته‌ایم دولت در این بخش وظیفه دارد و دست نهادهای متعددی که از این بودجه نحیف استفاده می‌کنند را ببندیم. وقتی تمام بودجه فرهنگ در یک محل جمع شود مجلس نیز بهتر به وظیفه نظارتی خود عمل خواهد کرد.

امیر محبیان اما ضمن مخالفت با این ایده گفت: وزارتخانه‌ها نمی‌توانند متولی فرهنگ باشند و این وظیفه تنها باید برعهده دانشگاه‌ها و اندیشمندان باشد. درنهایت این مردم هستند که مورد را می‌پذیرند یا رد می‌کنند. اگر قرار است دنبال متولی بگردیم، وزارت آموزش و پرورش محق‌تَر است.

حق شناس همچنین در پاسخ به پرسشی درباره نوع برخورد با عدم توجه به قوانین بیان کرد:‌ زمانی بحث بستن کمربند ایمنی مطرح شد اما همان ابتدا افراد متخلف را جریمه نمی‌کردند. وقتی اکثریت جامعه پذیرفت به قانون عمل کند؛ اقلیت خاطی را جریمه کردند. ما نمی‌توانیم همان ابتدا ٩٠ درصد مردم را جریمه کنیم.

او ادامه داد: زمانی آقای ضرغامی اعلام کرد ۶٠ درصد مردم از ماهواره استفاده می‌کنند. چرا قانون ممنوعیت نتوانست موفق عمل کند؟ چون قانونگذار بی‌توجه به روان‌شناسی اجتماعی اقدام کرد. پلیس هم هر از چندگاهی وارد میدان می‌شود.

محبیان در همین رابطه اظهار کرد: آیا همواره باید ممانعت کنیم یا سیاست‌های تشویقی هم مطرح است. قانون وظیفه استمرار را نیز برعهده دارد و ما باید بذر عادت بپاشیم و سپس فرهنگ درو کنیم. استمرار بستن کمربند ایمنی ابتدا به عادت و سپس به فرهنگ بدل شد.

حق‌شناس گفت: وقتی قانونی اشتباه می‌گذاریم که ٧٠ درصد رعایت نمی‌کنند باید نگران باشیم.

مجری برنامه بلافاصله اعلام کرد: همکاران ما همین الان سرچ! (جستجو) کردند و عنوان می‌کنند رقم اعلام شده توسط آقای ضرغامی ٣۵ تا ۴٠ درصد بود نه ۶۰  درصد. 

حق‌شناس در پاسخ گفت: وقتی آقای ضرغامی آمار ۴٠ درصدی بدهد مردم متوجه می‌شوند درصد چقدر است!

گفتگو درباره اهمیت سینما آخرین مبحث مطرح شده در گفتگوی ویژه خبری بود. حق‌شناس در این رابطه عنوان کرد: سینما می‌تواند پیام ایران و ایرانی را به جهان برساند. بودجه و کم کردن نقش عناصر غیر کار‌شناس در این بخش اثر زیادی دارد. گاهی مجوزی صادر شده و عده‌ای با آن مخالفت کرده‌اند. مسئولان باید برای صیانت از این مجوز ایستادگی کنند و نباید اجازه بدهیم عناصر خودسر در برابر قانون بایستند. این مسئله در عرصه کنسرت‌ها هم دیدن می‌شود و مجلس باید در قانونمند کردن جامعه کوشا باشد.

محبیان با بیان اینکه رسانه‌ها و سینما در شیوه نوین حکمرانی اثرگذاری زیادی دارند؛ گفت: ما بعد از انقلاب سینمایی انسانی را مطرح کردیم. بزرگ‌ترین مشکل سینمای ایران این است که افراد صاحب اندیشه نگران مسائل مالی هستند. نمی‌گوییم بودجه تزریق شود که به هالیوود تبدیل شویم، بلکه باید به سینمایی برسیم که قابلیت تعالی انسان را دارا باشد.