صنف میتواند اعتراض کند و کار را به مراجع حقوقی بکشاند
یکی از رویکردهای ادبیات، اعتراض است و همین امر؛ وجود صنف مترجمان یا نویسندگان را حساسیت برانگیز میکند. . همیشه کشمکشی بین ما و ارگانی که آثار را ممیزی میکند؛ وجود دارد. این یکجور مبارزه است.
اصغر نوری در رابطه با فعالیتهای صنفی در میان مترجمان به خبرنگار ایلنا گفت: به نظر من همهی انجمنهای صنفی در همهی مشاغل ضروری و مهم هستند. من هرجا صحبت کردم، گفتهام که ادبیات یک شغل است. ما بهجای اینکه برویم دنبال مشاغل دیگر، این شغل را انتخاب کردهایم. کار ادبی در واقع یک شغل است. باید به ادبیات به عنوان یک شغل نگاه کنیم که افراد از آن امرار معاش میکنند. کتاب یک کالاست، چون یک تولیدکننده دارد که این کالا را به شکل خام تولید میکند و ناشری هست که این مادهی خام را تبدیل به کالا میکند و آدمهایی به عنوان مخاطب میآیند و برای خرید آن پول پرداخت میکنند.
وی ادامه داد: در ادبیات هم مانند همهی مشاغل دیگر، یک اقتصاد مطرح است که در کنار آن لزوم صنف هم مطرح میشود. در مشاغل صنفها مستقل از دولت اداره میشوند. در همهی کشورها برای تشکیل صنف تنها از دولت اجازه گرفته میشود. دولت لزوم و حضور آن صنف را تأیید میکند. بعد از آن صنف باید به صورت مستقل فعالیت کند. دولت تنها باید موجودیت صنف را به رسمیت بشناسد. هر چیزی که در کشور بهطور رسمی تشکیل میشود، ملزم به رعایت قانون است. تنها نظارت دولت این است که این صنف در راستای قانون حرکت کند ولی حمایت دولت از این صنف، مسائلی را به آن تحمیل میکند.
این مترجم اضافه کرد: اصناف در همه جای دنیا میخواهند مستقل باشند که بتوانند در چارچوب قانون، آزادیهایی داشته باشند تا بتوانند به وسیلهی آن آزادیها، اعتراض خود را بیان کنند. این مسئله در ادبیات کمی حساستر است و دلیل آن بر همگان روشن است. یکی از رویکردهای ادبیات، اعتراض است و همین امر؛ وجود صنف مترجمان یا نویسندگان را حساسیت برانگیز میکند. ولی همهی ما در این چارچوب در حال فعالیت هستیم. همیشه یک کشمکشی بین ما و آن ارگانی که آثار را ممیزی میکند؛ وجود دارد. این یکجور مبارزه است. ما میخواهیم همان روحیهی انتقادی را داشته باشیم و آنها میخواهند حدود این انتقاد را تعیین کنند.
نوری ادامه داد: وقتی کار ما حساس است، نباید از ارگانهای دولتی درخواستی داشته باشیم. صنف مترجمان و صنف نویسندگان، زمانی میتواند کار کند که هزینهی آن را خودِ اعضا تأمین کنند. افراد با عضویت در صنف مترجمان به رسمیت شناخته میشوند. این اولین حسن عضو بودن در صنف است. در مرحلهی بعد، جدا از اینکه افراد با همفکری هم و برگزاری جلسات علمی، میتوانند به پیشرفت هم کمک کنند؛ کار اصلی این انجمن صنفی، دفاع از حقوق اعضای آن است.
او با اشاره به اینکه کارِ اصلی انجمن صنفی مترجمان ایران باید دفاع از حقوق مترجمان باشد، اظهار داشت: این انجمن میتواند موضعگیریهایی با ارگانهایی مانند ارشاد یا اتحادیهی ناشران داشته باشد. این موضعگیریها برای دفاع از حقوق مترجمان است. بهجای اینکه مترجم به تنهایی اعتراض خود را بیان کند، صنف بهجای او معترض میشود.
نوری با اشاره به اینکه انجمن صنفی مترجمان یا نویسندگان نباید وارد بازیهای سیاسی شوند، بیان کرد: اگر انجمنهای صنفی تبدیل به محفلی برای بازیهای سیاسی شوند، قطعاً خودشان را از بین بردهاند. باید نگاه ما به این مسئله، کاری باشد. صنف قرار است از حقوق اعضای صنف دفاع کند. باید این نگاه که ما اینجا هستیم تا از حقوق اعضای صنف دفاع کنیم؛ در انجمن جا بیفتد.
مترجم آثار آگاتا کریستی با اشاره به اینکه باید در چارچوبهای قانونی کشور حرکت کنیم، گفت: کانون نویسندگان ایران در برهههای مختلف، برخوردهای مختلف داشته است. گاهی پیش آمده که از حقوق مادی و معنوی اعضا دفاع کرده و گاهی نیز تبدیل شده به محفلی برای اعتقاداتی خاص. شاید آن اعتقاد و برخورد نظر همهی افراد نبوده اما نظر هیئت مدیره اینچنین بوده و باعث شده که اتفاقات خطرناکی بیفتد که منجر به از بین بردن فعالیت کانون شده است.
وی افزود: انجمن صنفی مترجمان ایران باید ثمرهای علمی داشته باشد. ما میبینیم کتابها توسط چند نفر ترجمه میشوند. گاهی مترجمان میدانند و گاهی نمیدانند. همهی مترجمان باید در جریان کار یکدیگر قرار بگیرند. درست است که ما قانون کپیرایت نداریم اما مترجمان میتوانند بین خودشان یک تعهد اخلاقی ایجاد کنند و به قولی کار را از دست یکدیگر نگیرند. ما میتوانیم جلساتی داشته باشم تا در آنها تجربیات و معلومات را با یکدیگر شریک شویم. جلسات علمیای تشکیل دهیم که معضلات ترجمه را در آن مطرح کنیم. حتی صنف میتواند کلاسهای ترجمهای برگزار کند برای مترجمهای جوانتر. در کنار این فعالیتها دفاع از حقوق مترجمان وظیفهی اصلی صنف است. گاهی پیش میآید که مترجم مظلوم واقع میشود و ناشر با او قرارداد بدی میبنند. اینجا صنف اعتراض میکند و حتی میتواند کار را به مراجع حقوقی بکشاند. صنف گاهی میتواند موضعگیریهایی در مقابل سانسور داشته باشد. ولی اگر این جنبهی اعتراض مقابل وزارت ارشاد، بشود کار اصلی صنف، بسیاری چیزهای دیگر از دست میرود. صنف باید خودگردان باشد و هیچگونه حمایت مالی از جایی نگیرد.
نوری با اشاره به اینکه باید از مترجمان صاحبنام برای حضور در صنف دعوت شود، بیان کرد: باید بین خودِ مترجمان حرفهایی زده شود و رویکردها مشخص شود. باید هیئت مؤسس این نهاد متشکل از مترجمهایی باشد که آدمهایی موجه از لحاظ علمی و اجتماعی باشند. اگر اساسنامهای تنظیم شود و در آن قید شد که صنف قرار است چه کارهایی انجام دهد، راه آن مشخص میشود و در روند ادارهی آن، بهجای انجام کارهای رادیکال و موضعگیریهای تند که موجب تعطیلی صنف میشود، به همان کارهای اصلی صنف مشغول میشود. در میان مترجمان هم کسانی هستند که به کارهای سیاسی و روشنفکری و جهتگیریهای خاص سیاسی دارند، اما اینها باید در کنار یکدیگر باشند. آدمهایی که به دلیل تفاوت رویکرد و اندیشههای خود در هیچ جای دیگری نمیتوانند باهم باشند؛ باید اینجا کنار هم باشند و در یکجا جمع شوند. هدف آنان دفاع از حقوق مادی و معنوی افراد یک صنف است.